Meldpunt voor bedreigde wetenschappers is niet de oplossing
Deze maand trok de openstelling van een meldpunt voor bedreigde wetenschappers grote aandacht. Terecht, want er staat veel op het spel, waaronder een goed functionerende democratische samenleving. Het meldpunt is opgezet door de werkgeversorganisatie Universiteiten van Nederland, in samenwerking met OWC, de KNAW en NWO. De AOb ziet dit als een uiterst lofwaardig initiatief.
Meldpunt zonder betrokkenheid wetenschappers zelf
Helaas is de opzet ervan wat eenzijdig. Opvallend is dat er geen samenwerking is gezocht met de wetenschappers zélf, zoals georganiseerd binnen de vakbond AOb of actiegroepen zoals WOinActie of Casual Academy. Dat is betreurenswaardig omdat wetenschappers niet alleen van buitenaf bedreigd kunnen worden. Ook bínnen de universiteiten kan sprake zijn van een sociaal onveilig werkklimaat.
Dat we bescherming tegen die interne dreiging beter niet uitsluitend aan instellingen als NWO kunnen overlaten, bleek deze maand ook uit de column van voorzitter Marcel Levi. Hij was van mening dat ‘sociale veiligheid’ een betekenisloos buzzword is; iets waar hij na veel kritiek op is teruggekomen.
Bedreiging komt ook van binnenuit
De werkcultuur aan de universiteiten wordt sinds jaar en dag bepaald door een hoog percentage tijdelijke aanstellingen en een moordende competitie om onderzoeksgeld. Enige tijd geleden werd dit beeld opnieuw bevestigd door een rapport van de KNAW. Voor een grote groep academici met tijdelijke aanstellingen, of anderszins kwetsbare posities, is het moeilijk om kritiek te leveren op deze situatie. Zij zijn immers onderworpen aan sterke machts- en afhankelijkheidsrelaties.
De wekelijkse nieuwsbrief is nog korte tijd gratis te ontvangen. De voorwaarden vindt u hier.
Een meldpunt voor excessen laten bemensen door uitsluitend de werkgevers draagt niet bij aan het oplossen van dit probleem. Om écht wat aan de veiligheid van wetenschappers te doen zou een bredere betrokkenheid van externen en werknemersorganisaties noodzakelijk zijn.
Meldpunt alleen is onvoldoende
Daar komt bij dat alleen een meldpunt opzetten onvoldoende is om het probleem van de sociale onveiligheid aan universiteiten aan te pakken. Vertrouwens- en ombudspersonen in dienst van de werkgever, hoe belangrijk ook, werken vooral aan het signaleren van misstanden en beschermen van betrokkenen. Hun preventieve functie is daarmee beperkt.
Wat vooral nodig is, is een cultuurverandering aan de universiteiten zelf. Daarbij zullen de huidige machtsverhoudingen en de hiërarchische organisatie op de schop moeten. De AOb heeft al eerder betoogd dat dit alleen bereikt kan worden door het aantal tijdelijke aanstellingen onder jong talent terug te dringen en de achterhaalde hiërarchische structuur af te vlakken. Laten we daar nou eens werk van maken, in plaats van meldpunten in te richten zonder inspraak van de belanghebbenden.
Het bestuur van de sector WO&O van de AOb: Richard de Boer, Marijtje Jongsma, Arnoud Lagendijk, Nicole van Os, Ceren Pekdemir, Pieter Wagenaar en Charlotte de Blécourt (namens PNN).
