Regels rondom seksueel contact tussen student en docent worden aangescherpt
Met het nieuwe wetsvoorstel wil de demissionair minister een registratieplicht invoeren voor veiligheidsincidenten, evenals een meldplicht voor de meest ernstige incidenten. Daarnaast wordt de reeds bestaande meld- en overlegplicht met de Onderwijsinspectie uitgebreid naar situaties die aanleiding geven tot het vermoeden van seksuele intimidatie. Ook wordt het verplicht om het veiligheidsbeleid jaarlijks te evalueren en daarbij steevast een aantal specifieke informatiebronnen mee te nemen.
Besturen moeten transparanter zijn
De voorstellen in het wetsvoorstel moeten instellingen beter zicht geven op het veiligheidsklimaat. Tevens moet besturen aansporen transparanter te zijn over veiligheidsincidenten en adequater op te treden bij incidenten. De Inspectie krijgt door dit wetsvoorstel beter zicht op het veiligheidsklimaat.
Hoewel deze wet geldt voor het hele onderwijs, worden specifieke maatregelen genomen voor het mbo en het hoger onderwijs. Inhet primair en voortgezet onderwijs bestond al een meldplicht voor seksuele misdrijven met minderjarige leerlingen.
Ook meerderjarige leerlingen bevinden zich binnen een onderwijssituatie vaak in een afhankelijkheidspositie ten opzichte van een docent of andere medewerker. Hierdoor voelen zij zich niet altijd vrij om seksueel grensoverschrijdend gedrag te melden, bijvoorbeeld uit angst dat dit gevolgen heeft voor hun opleiding, betoogt Dijkgraaf. De meld-, overleg- en aangifteplicht in het hoger onderwijs geldt momenteel echter alleen voor minderjarigen, waardoor het slechts een deel van de studenten beschermt.
Ook meerderjarige studenten moeten op steun kunnen rekenen
De demissionair minister schrijft in zijn nieuwe wetsvoorstel: “Het is problematisch als signalen van zedenmisdrijven jegens meerderjarige leerlingen of studenten niet op dezelfde manier worden behandeld als bij een minderjarig slachtoffer.” Met het oog op de wens om seksuele intimidatie in afhankelijkheidsrelaties in het onderwijs tegen te gaan, is het onderscheid tussen minderjarigen en meerderjarigen niet meer te verantwoorden, vindt hij. Ook meerderjarige leerlingen en studenten moeten kunnen rekenen op een veilig onderwijsklimaat en een adequate afhandeling van signalen van seksueel grensoverschrijdend gedrag.
Het wetsvoorstel breidt de bestaande meld- en overlegplicht daarom uit naar seksuele intimidatie. “Er is sprake van seksuele intimidatie in de context van het wetsvoorstel wanneer een met taken belast persoon een leerling of student op indringende wijze seksueel benadert”, aldus Dijkgraaf.
Vaker in overleg met de vertrouwensinspecteur
De meld- en overlegplicht geldt voor alle vermoedens van seksuele intimidatie. “Uitgangspunt is dat elke seksuele benadering van een met taken belast persoon richting een leerling ongewenst is. Hierbij kan gedacht worden aan ongewenste aanrakingen van seksuele aard, het maken van gebaren of opmerkingen van seksuele aard, maar ook seksueel getinte toenaderingen die online plaatsvinden vallen onder de meld- en overlegplicht”, staat in het wetsvoorstel Dit moet ertoe leiden dat scholen eerder en vaker in overleg treden met de vertrouwensinspecteurs, met wie een juiste afweging kan worden gemaakt over de strafbaarheid van het gedrag.
Het is echter niet de bedoeling dat elke benadering die enigerwijze van seksuele aard kan zijn leidt tot een meld- en overlegplicht. Daarom spreekt het wetsvoorstel specifiek over ‘indringende’ seksuele benaderingen. “De indringendheid kan worden afgeleid uit de intensiteit of de duur van de seksuele benadering”, aldus de demissionair minister. Wanneer een bepaalde gedraging of uiting seksueel intimiderend wordt, hangt volgens hem af van de context.
Het doel is om niet meer in de kramp te schieten
Het doel van de voorgestelde wijzigingen is ook om in het onderwijs een cultuur te realiseren waarin men open kan praten over wat gewenst is en wat niet, en waar grenzen liggen. Die openheid is ook van belang om bij voorkomende incidenten niet in een krampachtige reflex te schieten waarbij het belang van het slachtoffer of de vermeende dader uit het oog wordt verloren. Een laagdrempelig contact met de vertrouwensinspecteurs, die de juiste expertise hiervoor hebben, is daarbij van grote waarde en dient vooral ter ondersteuning van het bevoegd gezag, zo zegt minister Dijkgraaf in zijn voorstel.
De demissionair minister wil waken voor een kramp. Zo ligt het in de rede dat een docent dans een student in het hoger of middelbaar beroepsonderwijs op een bepaalde, functionele, manier aanraakt ten behoeve van een dansles. Er zal in deze situaties niet direct sprake zijn van seksuele intimidatie in de zin van dit wetsvoorstel, zegt Dijkgraaf.
In geval van twijfel altijd melden
Wordt het wetsvoorstel aangenomen, dan geldt voor elk vermoeden van een zedenmisdrijf in het hoger onderwijs een meld- en overlegplicht. Voor vrijwillige seksuele contacten op basis van evidente gelijkwaardigheid tussen bijvoorbeeld een meerderjarige student en een medewerker geldt dat niet.
Een ‘met taken belast persoon’ kan bijvoorbeeld ook een medestudent zijn met een bijbaan als onderwijsassistent in een andere faculteit of met een bijbaan in de kantine van de universiteit. In dat geval is een indringende seksuele benadering niet inherent problematisch en hoeft er geen sprake te zijn van een intimiderend karakter. Het is in het mbo en ho in dergelijke gevallen dus niet verplicht om elk signaal van een seksuele relatie tussen student en personeel te melden. In geval van twijfel zal echter altijd een melding worden gemaakt of overleg worden gevoerd.
