‘Campus van toekomst huisvest ook de praktijk’
In het Future Campus-project zijn op basis van vier karakteristieken (groei, discipline, transformatie en ineenstorting) vier verschillende scenario’s voor de campus van 2040 opgesteld. Dat deden de onderzoekers samen met allerlei werknemers en experts uit het hoger onderwijs, studenten incluis. De scenario’s zijn noch voorspellend noch normatief, benadrukken de onderzoekers: “Ze zijn bedoeld als verkenningen van wat mogelijk is.”
Campus van vandaag, maar net wat beter
Het ‘groei’-scenario voorziet een campus die het gevolg is van huidige ontwikkelingen en keuzes. Daarin spelen publieke waarden een belangrijke rol in de besluitvorming, worden theorie en praktijk naadloos geïntegreerd en worden fysieke en digitale wereld volledig verweven.
Het gebruik van technologie en afstandsonderwijs zet door en maakt flexibele, gepersonaliseerde leerroutes mogelijk. De fysieke campus bestaat uit multifunctionele, interactieve lokalen en collegezalen. Daarnaast is de campus een soort living lab waar men zich bezighoudt met het oplossen van maatschappelijke vraagstukken. Kunstmatige intelligentie speelt daarbij een belangrijke rol.
Voor sommige docenten zal dit lastig zijn. Zij zullen zich meer als begeleiders moeten opstellen dan nu het geval is en moeten leren omgaan met allerlei nieuwe technologieën. Ook voor studenten worden huidige zorgen nog prangender. Door de enorme hoeveelheden data die worden verzameld, staat hun privacy in toenemende mate onder druk.
Een doorbraak in bijvoorbeeld EdTech-ontwikkelingen kan dit scenario sterk versnellen. Ook de mogelijkheid van cyberaanvallen, waarvoor een toenemend digitaliserende campus vatbaar kan zijn, wordt door de onderzoekers genoemd als externe factor van invloed.
Menselijke maat, strak geregeld
Wie ontwikkelingen strikt vanuit centrale regelgeving en structuur wil vormgeven, komt snel uit bij het ‘discipline’-scenario. Daarin zijn publieke waarden, privacy en duurzaamheid leidend in de keuzes die worden gemaakt. De menselijke maat staat daarbij centraal. De fysieke campus wordt een groene plek met duurzame, energieopwekkende gebouwen. Strenge regels moeten de algemene inclusie en diversiteit in het hoger onderwijs waarborgen.
De overheid heeft door de toenemende regulering in dit scenario meer invloed op het hoger onderwijs dan nu het geval is – niet alleen randvoorwaardelijk, maar ook inhoudelijk. Daarnaast is het onderwijs sterker gestandaardiseerd, wat flexibiliteit in leren mogelijk maakt, en is het onderwijs sterker verbonden met het bedrijfsleven. Daardoor werken studenten vaker in de beroepspraktijk. Docenten blijven echter leidend in het leerproces, daarbij ondersteund door technologie.
Wie elementen van dit scenario tot in het extreme uitdenkt, ziet de mogelijkheid van een overheid die zich met steeds meer aspecten van het onderwijs gaat bemoeien. De onderzoekers noemen veranderingen in het politieke klimaat dan ook als een factor die wezenlijke invloed kan hebben in dit scenario.
Radicaal anders, toch realistisch
Wat als het onderwijs organisatorisch en technologisch in staat is om studenten helemaal zelf te laten bepalen hoe hun leerroute eruitziet? Dat is het ‘transformatie’-scenario uit het Future Campus-project. Ondersteund door kunstmatige intelligentie zijn docenten vooral begeleiders van studenten; ze hebben daardoor veel meer tijd voor echt contact. Met een druk op de knop kunnen studenten zelf kennisclips laten maken door AI-toepassingen. De online leeromgevingen zijn zodanig geavanceerd dat sommige opleidingen niet eens een fysieke campus nodig hebben.
De wekelijkse nieuwsbrief is nog korte tijd gratis te ontvangen. De voorwaarden vindt u hier.
Deze campus is een mengvat van allerlei onderwijslagen en betrokken partijen geworden. Interdisciplinaire samenwerking is daar de norm. Het onderscheid tussen mbo, hbo en wo is goeddeels verdwenen en overheden en bedrijven participeren evengoed in het onderwijs. “Naar de campus betekent dus ook naar de praktijk”, aldus de onderzoekers. De leeftijdsverschillen op de campus zullen daardoor sterk toenemen.
Een nog verdere ontwikkeling van dit scenario zou het verdwijnen van afzonderlijke onderwijsinstellingen kunnen betekenen, opperen de onderzoekers. Zij noemen ook de mogelijkheid dat docenten geheel worden vervangen door kunstmatige intelligentie.
Vervallen campus, in de schaduw van Big Tech
De toename van digitalisering gaat vaak hand in hand met een toenemende afhankelijkheid van Big Tech-bedrijven. Is dat de enige van de klokken die blijft staan, dan vindt het publieke hoger onderwijs van 2040 zich terug op verouderde campussen met vermoeide docenten en een algeheel gebrek aan faciliteiten – het ‘ineenstorting’-scenario. Studenten raken opgesloten in persoonlijke digitale bubbels omdat het bekostigen van fysiek onderwijs steeds moeilijker is, hun data stromen rechtstreeks naar de tech-aanbieders en het diploma dat ze krijgen is steeds minder waard. Door het gebrek aan aanpassingsvermogen verliezen publieke instellingen hun relevantie.
Een sterkere afhankelijkheid van Big Tech-bedrijven betekent een directe bedreiging van de vrijheid en autonomie van hoger-onderwijsinstellingen. In dit scenario ontstaan ook private campussen die alleen voor rijkere bevolkingsgroepen toegankelijk zijn.
In een nog extremere vorm zou het onderwijs volledig gedigitaliseerd kunnen worden, waarbij docenten volledig worden vervangen door algoritmisch gegenereerd studiemateriaal. De machteloosheid van het publieke hoger onderwijs zou ook de opheffing van veel instellingen tot gevolg kunnen hebben.
Het perspectief van studenten
In samenwerking met Fontys-studenten hebben de onderzoekers de scenario’s geëvalueerd met mbo-, hbo- en wo-studenten. “Uiteindelijk vormen studenten onze primaire doelgroep”, aldus de onderzoekers. “Hun stem in de besluitvorming rondom campusontwikkeling- en innovatie is dan ook van cruciaal belang.”
Studenten hechten bij het denken over die kwesties vooral belang aan studentenwelzijn, ontmoetingsplekken, privacy en duurzaamheid. Ze roepen op de onderwijsomgeving zodanig vorm te geven dat er een goede balans is tussen digitale innovatie en menselijke interactie. Een situatie waarin de macht bij Big Tech-bedrijven ligt, wordt door studenten gevreesd.
