‘Afdwalen van gedachten bij bekijken instructiefilmpje kan nuttig zijn’
Online instructiefilmpjes hebben, zeker na de coronacrisis, een steeds vastere plek gekregen binnen het hoger onderwijs. Het is daarom essentieel om te begrijpen hoe zulke video’s moeten worden ontworpen om studenten een goede leerervaring te bieden. Het vasthouden van aandacht, bijvoorbeeld door interactieve elementen toe te voegen, staat daarbij hoog op de lijst met prioriteiten. Afdwalende gedachten van studenten hoeven echter hun leren niet in de weg te staan, suggereert een recent onderzoeksartikel.
Afdwalende gedachten en grenzen tussen onderdelen
Er is weinig bekend over de redenen waarom kijkers interacteren met filmpjes, schrijven vijf Duitse onderzoekers. Zij onderzochten de relatie tussen kijkersgedrag, bijvoorbeeld het pauzeren van een filmpje, afdwalende gedachten (‘mind wandering’) en het opdelen van een filmpje in herkenbare stukken (‘event segmentation’).
Afdwalende gedachten kunnen wijzen op een gebrek aan aandacht, maar als een student zich bewust is van diens afdwalende gedachten, kan het ertoe aanzetten om het instructiefilmpje te pauzeren of een stukje terug te kijken dat aan de aandacht was ontglipt, schrijven de onderzoekers. Het aanbrengen van ‘grenzen’ tussen de onderdelen van een filmpje zou studenten volgens de literatuur helpen om structuren te herkennen en hun aandacht helpen op het verwerken van stimuli.
Data van groot platform met onderwijsfilmpjes
Voor hun analyse gebruikten de onderzoekers logbestanden van een groot Duits platform voor online onderwijsfilmpjes (TIBAV). De logbestanden bevatten informatie over onder andere het pauzeren en voortzetten van filmpjes door 359 kijkers. Daarnaast werden data van twee andere onderzoeken, een naar afdwalende gedachten en een naar het herkennen van ‘grenzen’ tussen onderdelen van een filmpje, gebruikt.
De wekelijkse nieuwsbrief is nog korte tijd gratis te ontvangen. De voorwaarden vindt u hier.
“De cruciale vraag is of afdwalende gedachten, interacties met een filmpje en grenzen binnen dat filmpje gelijktijdig voorkomen, en of dit gelijktijdig voorkomen is gerelateerd aan (zelf-gerapporteerde) leeruitkomsten”, aldus de onderzoekers.
Besef van afdwalen gedachten verhoogt ervaren leerresultaten
De onderzoekers verwachtten dat afdwalende gedachten een negatieve invloed zouden hebben en dat ‘grenzen’ tussen onderdelen van een filmpje zouden helpen om het afdwalen van gedachten tegen te gaan. “Dat zou zich uiten in minder gevallen van afdwalende gedachten bij grenzen tussen onderdelen en minder interacties met het filmpje (bijvoorbeeld door op de pauzeknop te drukken)”, schrijven ze.
Uit de onderzoeksresultaten blijkt het tegendeel. Gedachten dwaalden vaker af bij grenzen tussen onderdelen van een filmpje en kwamen gelijktijdig voor met interacties met het filmpje. Daarnaast bleken lerenden hun leerresultaten hoger te beoordelen als ze vaker zelf beseften dat hun gedachten afdwaalden.
Ook de invloed van de ervaren vermoeidheid bij studenten op het afdwalen van hun gedachten is onverwacht: grotere vermoeidheid werd geassocieerd met minder afdwalende gedachten.
Structuur instructievideo’s stimuleert afdwalen gedachten
Afdwalen bij het kijken van een instructievideo lijkt dus niet altijd nadelig te zijn voor het leren, schrijven de onderzoekers. “Het zou kunnen dat ons onderzoek situaties heeft vastgelegd waarbij het afdwalen van gedachten juist intentioneel werd gebruikt.” Zo zou een verminderde focus op de inhoud van een instructiefilmpje kunnen komen door bewuste reflectie op het cursusmateriaal.
Daarnaast hebben instructiefilmpje in het onderwijs een andere opzet, structuur en verdeling dan reguliere filmpjes. Instructiefilmpjes in het onderwijs volgen vaak, net als colleges, een voorspelbaar patroon. “Grenzen tussen onderdelen kunnen dan anders worden gebruikt”, schrijven de onderzoekers, “bijvoorbeeld voor reflectie, andere mentale activiteiten of het nemen van een pauze om de mentale capaciteiten van de kijker te verfrissen.”
Eerder onderzoek naar het opdelen van instructiefilmpjes en redenen om de pauzeknop te gebruiken bevestigt dit. Kijkers pauzeren instructievideo’s op “structureel betekenisvolle breekpunten op een manier die bij hun leerbehoefte past”, schrijven de Duitse onderzoekers. Het zal waarschijnlijk vooral het taak-gerelateerd afdwalen van gedachten zijn dat bij filmpjes in een onderwijscontext vaker voorkomt dan bij filmpjes in het algemeen, voegen ze nog toe.
Betere plaatsing van grenzen binnen instructiefilmpje
Beter begrip van de relatie tussen enerzijds leersucces en anderzijds afdwalende gedachten bij het kijken van instructiefilmpjes kan helpen de grenzen binnen een filmpje beter te plaatsen, aldus de onderzoekers. Zo kan de zelfregulering van studenten worden ondersteund. Indien mogelijk kan in de toekomst zelfs met adaptieve instructiefilmpjes worden gewerkt, waarbij de grenzen binnen zo’n filmpje kunnen worden bepaald op basis van de leerbehoefte van een individuele student.
