Kaag zet Groeifonds ook op nominatielijst voor bezuinigingen
Jesse Klaver (GroenLinks) maakte er een principieel punt van bij de behandeling van de najaarsnota in de Tweede Kamer. Bij Prinsjesdag werd er, op voorstel van de SGP, al incidenteel geld weggehaald uit het Groeifonds om de Westerscheldetunnel tolvrij te maken. Ook andere wensen vanuit de Kamer werden incidenteel gedekt vanuit het Groeifonds. Daar moet een eind aan komen, vindt Jesse Klaver; anders kun je maar beter per direct stoppen met dit fonds van 20 miljard.
Het Flopke-Wiebes-fonds
Klaver gebruikte de oude klassieken om te illustreren wat het belang is van dit fonds en dat het niet als een graaifonds moet dienen, waarvoor de premier al eerder had gewaarschuwd. “Ik vind echt dat dat niet kan. We hebben dit fonds met elkaar ingesteld met het idee: we maken een fonds om politici, als een soort Odysseus die terugvaart naar huis, aan de mast te binden. Maar bij de eerste begroting die voorbijkomt na het instellen wordt er gelijk een greep uit de kas gedaan. Dat was het Wopke-Wiebes-fonds, maar het lijkt nu wel het Flopke-Wiebes-fonds.”
Volgens de voorman van GroenLinks kun je er dan maar beter helemaal mee stoppen. “Als dit de manier is waarop we omgaan met dit soort fondsen, maak ik me zorgen over wat er gebeurt met het Stikstoffonds en het Klimaatfonds. Ik wil gewoon van de minister van Financiën horen dat dit niet meer gaat gebeuren. Het is ook een oproep aan de collega’s om dit soort fondsen daarvoor niet te gebruiken. Laat ik het volgende zeggen: als dat een volgende keer namelijk weer gebeurt, dan is dat wat ons betreft het einde van zo’n Groeifonds. We hebben er dan helemaal niets aan. Dat is niet waar het voor is bedoeld, en dan moeten we er gewoon mee stoppen.”
Als politiek moeten we vooruitkijken
Klaver vroeg om zelfdiscipline bij zowel de Kamer als het kabinet, met het oog op de innovatiekracht van Nederland. “Ik vind dat wij als politiek juist vooruit moeten kijken, dus niet alleen maar naar de korte termijn. Al we dan eindelijk iets bedenken waarbij we gaan investeren in de verdienkracht van Nederland, in CO2-neutrale oplossingen, wat we dan ook nog een beetje op afstand zetten van de politiek, dan vind ik het echt onbegrijpelijk dat bij de eerste begroting na het instellen ervan er, nota bene op initiatief van de SGP, geld uit wordt gehaald.”
Minister Kaag van Financiën gaf tijdens haar termijn aan dat toekomstige bezuinigingen niet uit te sluiten zijn. Dat komt door de snel veranderende omstandigheden met stijgende energieprijzen, een hoge inflatie en een stijgende rente. “We sluiten geen posten uit, maar vanuit Financiën zeggen we in principe dat we ook niet het Nationaal Groeifonds uitsluiten. Dat hoort bij een integrale weging. Ik geef daar wel bij aan dat ik heel goed hoor wat de heer Klaver zegt. Als je een fonds opricht omdat geld afgeschermd moet worden, is het niet de bedoeling dat je daarna zegt: ik haal het nog een keer uit het Klimaatfonds of het Groeifonds of het Stikstoffonds. Het gaat het doel voorbij als je daar geld uit gaat halen.”
Als je gaat shoppen kun je beter stoppen
Klaver woog de woorden van de minister en was niet blij met dit antwoord. “Als de minister nu zegt ‘we kunnen dat niet uitsluiten’, dan zeg ik: kap dan met het fonds, want dan heb je ook geen fonds nodig; dan haal je het gewoon uit de algemene middelen wanneer het nodig is. Het moet afgebakend zijn waar dit fonds over gaat. We moeten er niet uit gaan shoppen, want dan kan je er echt beter mee stoppen.”
De minister wilde alleen maar aangeven dat zij niet principieel kon uitsluiten dat er geld wordt weggehaald uit het Groeifonds. “Wat ik zeg is: we kunnen het nooit ten principale uitsluiten, maar het kan niet de bedoeling zijn dat je weer kijkt naar een fonds. Een fonds is juist opgericht om doelen te behalen en af te schermen van inderdaad herprioritering, mogelijk bezuinigen of geld nodig hebben voor andere, nieuwe prioriteiten. Daarvoor staan we aan de lat. Volgens mij is het kabinet echt niet van plan om nog meer geld uit fondsen te gaan halen.”
De rente knalt omhoog
De PVV vond overigens dat de minister maar helemaal moest stoppen met het Groeifonds als er bezuinigd moet worden, want de voorwaarden voor de financiering zijn nogal gewijzigd, zo zei de financieel woordvoerder Tony van Dijck “Van de PVV mag de minister die fondsen wel gebruiken. Mijn vraag gaat over het feit dat die fondsen, met name het Wopke-Wiebes-fonds ontstaan zijn vanuit de gedachte dat Nederland gratis geld kon lenen. Er was zelfs negatieve rente. Maar nu is het een heel ander verhaal, want de rente knalt omhoog.”
De minister moest erkennen dat de toenmalig ministers Wiebes (Economische Zaken) en Hoekstra (Financiën) geen rekening hebben gehouden met de mogelijkheid van een stijgende rente. “Bij de instelling van de fondsen is geen rekening gehouden met hogere rente. De eerlijkheid gebiedt dat te zeggen.”
