Bezieling, Bildung of bevoogding?
Thom de Graaf geeft als inzet voor deze discussie de principiële stelling dat “hogescholen en universiteiten zelf verantwoordelijk zijn voor de inhoud en kwaliteit van het onderwijs. Over de wijze waarop hier invulling aan wordt gegeven als ook over de doelmatige inzet van de bijbehorende gelden, leggen de hogescholen publiekelijk verantwoording af. Tot zover niets mis.”
HBO neigt naar Vlaamse rector?
De hogescholen zijn meer dan genegen tot verantwoording afleggen. Dat hoort bij een bestel waar hogescholen de wettelijke vrijheid hebben om het onderwijs zelf in te richten. De zorg van de VH is echter toegenomen door de observatie en ook wel een beetje ‘het gevoel’ dat “de laatste jaren in toenemende mate een situatie is ontstaan waarbij niet langer sprake is van eigen verantwoordelijkheid waarover verantwoording wordt afgelegd. Toezicht is doorgeschoten van verantwoording afleggen naar controledrift en bevoogding. Met als consequentie dat de professionele ruimte die docenten nodig hebben voor vernieuwing teniet wordt gedaan door controle, controle op controle, sturingssystemen en allerlei vormen van regulering.”
Dit doet opvallend denken aan de zorgen en ook de kritiek van een van de bekendste Vlaamse opinieleiders in HO-land, de rector van de KU Leuven en televisiester Rik Torfs. Hij vreest dat de NVAO van de Vlaamse universiteiten Nederlandse wil maken, met een erg clichématige visie over kwaliteit. Zo zei hij recent: “We hebben echt geen externe betutteling nodig om plotseling behoorlijk Engels te gaan spreken, geen opgeheven vingertje om de genderproblematiek tot in haar diepste wortels aan te pakken, geen pedagogische prijskampen om spannend les te geven. Wee het schijncomfort van de virtuele wereld: ik verkies professoren die goed les geven boven professoren die papieren kunnen voorleggen waarop te lezen staat dat ze goed les kunnen geven, terwijl dat niet strookt met de empirische werkelijkheid.”
Niet ‘een klus die je doet’
Tijdens het #HBOdiscours op 12 november zal het gaan om de vraag of, en zo ja in welke mate en met welke consequenties, de bezieling in het onderwijs het aflegt tegen de regeldruk en controledrift van buiten. Een van de sprekers is HAN-lector Frans de Vijlder, een echte opinieleider in het HO op dit thema. “Werk in het hoger onderwijs is niet zo maar iets, het is een cruciale, publieke taak,” zo is zijn diepe overtuiging. “De samenleving wil daar het allerbeste zien gebeuren en wil de uitkomsten daarvan kunnen vertrouwen. Werk in HBO en WO is daarom niet ‘een klus die je doet’ en zo’n examencommissie is dus ook geen ‘corvee’. Toch wordt dat vaak niet zo erg beleefd in deze zin. Docenten maken zich eerder ‘klein’.”
Die houding is onterecht, maar wel verklaarbaar volgens De Vijlder. Hoewel het HO drie dimensies kent in zijn governance – de publieke, de institutionele en de professionele – is die laatste “een vacuüm gebleven. In de HO-regelgeving sinds de HOAK-nota is de focus daardoor vooral gelegd op de eerste twee dimensies, terwijl een complete governance juist een samenspel tussen die drie kent.”
Er is voor en rond de beroepsgroep van het docentschap ook weinig tot niets ontwikkeld dat deze professie betekenis geeft op het niveau boven instellingen. De nieuwe regels en verantwoordelijkheden voor de examencommissies “zijn daarom zo goed. Dat zet de rol van de docenten als verantwoordelijke mensen voor een publieke taak op scherp. Die verantwoordelijkheid wordt nu professioneel echt geladen.”
Een “volwassener verhouding met minder afhankelijk gedrag en geklaag” acht de HAN-lector daarom even wenselijk als doenlijk. Dat maakt het samenspel van de drie dimensies naar een “complete governance” mogelijk. “Docenten moeten claimen dat ze betekenis hebben en meetellen. Je moet at verdienen door je houding en je bijdrage op die manier.”
Programma en sprekers
Het programma en de sprekers op 12 november zijn:
Sprekers:
• Michel Rog (Tweede Kamerlid CDA, woordvoerder Hoger Onderwijs)
• Pieter Duisenberg (Tweede Kamerlid VVD, woordvoerder Hoger Onderwijs)
• Hein van Oorschot (voorzitter van het college van bestuur van NHTV Breda)
• Frans de Vijlder (lector Goed Bestuur en Innovatiedynamiek in Maatschappelijke organisaties, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen)
• Paul Zevenbergen (lid van het bestuur van de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie)
• Hans Schutte (directeur-generaal Hoger Onderwijs, Beroepsonderwijs, Wetenschap en Emancipatie, ministerie van OCW)
• Patty van Asselt (docent bij hogeschool Inholland)
16.00 uur: Ontvangst
16.30 uur: Start debat
17.30 uur: Einde debat, aansluitend een drankje
Het discours wordt gehouden bij Café Millers, Plein 10 (Op loopafstand van Den Haag CS) in Den Haag
Aanmelden vooraf graag via congresbureau@vereniginghogescholen.nl
