ScienceGuide staat voor verdieping. Dit is het platform waar de actualiteit en achtergrond elkaar ontmoeten op een inhoudelijke en doordachte wijze. Onder het uitklapteken vind je dus een toelichting, geheugensteun of voetnoot die de redactie of de auteur toevoegt. Dit doen wij om ervoor te zorgen dat wij in onze artikelen grondig en gedetailleerd in kunnen gaan op belangrijke details, zonder de lezer kwijt te raken.
Rekenmeesteressen van oudsher
Nieuws |
de redactie
25 januari 2008 | Vrouwen in onze streken zijn eeuwenlang de beste rekenaars ter wereld geweest, zo laten de economisch-historici Tine de Moor en Jan Luiten van Zanden (UU) zien. Zij ontdekten dat inwoonsters van Nederland en Vlaanderen al sinds de late 15de eeuw bijzonder goed gecijferd waren soms zelfs beter konden rekenen en tellen dan mannen.
In hun recente onderzoekspaper ‘Uit fouten kan je leren’ doen De Moor en Van Zanden verslag van hun onderzoek naar de langetermijnontwikkeling van scholing en onderwijs in de wereldeconomie. Hieruit blijkt dat inwoners van Nederland en Vlaanderen al sinds de late 15de eeuw bijzonder goed gecijferd waren. De gecijferdheid van vrouwen is hierbij opvallend: onderzoeken tot nu toe wezen steeds uit dat de scholing bij vrouwen in die tijd sterk achterliep. Uit het onderzoek blijkt verder dat Vlaanderen tijdens de Late Middeleeuwen internationaal nog een toonaangevende positie innam, maar die positie in de loop van de 17de en 18de eeuw kwijtraakte.
Leeftijdstapelen De Moor en Van Zanden stelden de gecijferdheid vast door te kijken naar de manier waarop mensen in het verleden hun leeftijd opgaven bij volkstellingen en andere bevolkingsregistraties. Als grote groepen hun leeftijd afronden op een 5 of 0 wijst dit op een geringe vertrouwdheid met cijfers en een beperkt vermogen om te tellen; doet men dit niet, dan is men redelijk rekenvaardig. Diverse bevolkingsregistraties uit het verleden geven hier goed inzicht in. Het criterium van afronden of ‘leeftijdstapelen’ (age heaping) wordt ook door internationale organisaties als de VN gebruikt om wereldwijd de gecijferdheid te meten. In het Nederland en Vlaanderen van rond 1500 blijkt het leeftijdstapelen al vrijwel verdwenen uit de registratiebronnen. Dit terwijl het in de rest van Europa, zelfs in het zeer ontwikkelde Noord- Italië, nog op grote schaal voorkwam. In de 18e eeuw keerde het leeftijdstapelen in Vlaanderen overigens weer terug.
Zelfstandig bijbel lezen De resultaten van De Moor en Van Zanden sluiten aan bij de meer kwalitatieve indrukken van historici over de scholingsgraad van Vlaanderen en Nederland in deze periode. Zo is bekend dat de religieuze bewegingen als de Moderne Devotie en de Reformatie, waarin de nadruk lag op het zelfstandig lezen van de Bijbel en andere boeken, hier veel aanhang verwierven. Algemeen wordt ervan uit gegaan dat de hoge scholingsgraad de economische ontwikkeling van de Lage Landen sterk heeft gestimuleerd.
‘Uit fouten kan je leren’ De publicatie ‘Uit fouten kan je leren’, wordt op 31 januari gepresenteerd tijdens de Derde Vlaams-Nederlandse Conferentie in Antwerpen. ‘Uit fouten kan je leren’ is hier te downloaden.
