Rome tastte klimaat al aan
Lang werd gedacht dat de mens pas sinds de industriële revolutieeen belangrijke bijdrage levert aan de uitstoot van methaan. Tienjaar geleden suggereerde de beroemde Amerikaanse klimatoloogWilliam Ruddiman echter dat de mens het klimaat al veel eerderbeïnvloedde, maar zijn hypothese werd bekritiseerd.
“Onderzoek in de afgelopen tien jaar leverde wel aanwijzingen opdat de verbranding van biomassa door mensen mogelijk al in deMiddeleeuwen voor verhoogde methaanuitstoot zorgde. Met onsonderzoek laten wij nu zien dat de uitstoot van methaan zeker altweeduizend jaar is beïnvloed door verschillende menselijkeactiviteiten,” vertelt UU-onderzoekster dr. Célia J.Sapart.
Ongekend nauwkeurig
Hoe weet zij dit? Dankzij minuscule hoeveelheden oude atmosfeerin luchtbelletjes diep in het poolijs. Sapart en haar collega’sontwikkelden een techniek waarmee zij uit deze luchtbelletjes metongekende nauwkeurigheid de herkomst van het methaan kondenbepalen. Zoals in eScience gebruikelijk worden zo toptech enbig data tot in detail interdisciplinair benut, ook indisciplines die voorheen zulk methodieken niet kondengebruiken.
Methaan komt op verschillende manieren in de atmosfeer. Hetontstaat in natte grond, zoals moerassen en rijstvelden, het wordtgevormd bij de verbranding van biomassa en fossiele grondstoffen enhet kan vrijkomen uit zogenaamde moddervulkanen. De gebruiktetechniek maakt het mogelijk onderscheid te maken tussen dezeverschillende bronnen.
“Iedere bron verraadt zichzelf door zijn eigen uniekevingerafdruk. Daarbij is de verhouding uniek tussen gewoon methaanen zijn stabiele koolstofisotoop, methaan waarin het koolstofatooméén neutron meer heeft en dus een fractie zwaarder is. Met onzetechniek kunnen wij de isotoopverhouding veel nauwkeuriger bepalendan tot nu toe mogelijk was.”
Imperium Romanum op zijn top
De onderzoekers legden de uitstoot van methaan per bron naastandere gegevens over deze periode, zoals het klimaat, de omvang vande bevolking en het landgebruik. Daaruit komen duidelijk enkeleperioden naar voren waarin de uitstoot van methaan door deverbranding van biomassa groter was.
Zo was bij het begin van de metingen het Romeinse Rijk op z’nhoogtepunt. De omvangrijke bevolking verbrandde veel hout in eenbloeiende, sterk geglobaliseerde economie van het machtige en omzijn grote bouwprojecten nu nog bewonderde Imperium Romanum. HetColosseum en dergelijke kostten heel wat bossen.
Na die hoogtijdagen van Rome zien de onderzoekers de uitstootvan methaan door de verbranding van biomassa afnemen. Als later inde Middeleeuwen, na het jaar 1000, de bevolking in Europa weertoeneemt, zien zij weer een stijging van de hoeveelheid methaanafkomstig van deze bron.
Experimenteel en eScience in een
Daarnaast legden de onderzoekers hun data naast gegevens overhet gebruik van landbouwgrond. Ook hier vinden zij een verbandtussen de uitstoot van methaan door het verbouwen van gewassen ende hoeveelheid gebruikte landbouwgrond.
“Deze uitkomsten ondersteunen de hypothese van Ruddiman,” aldusSapart. “Dit onderzoek is een goed voorbeeld van de meerwaarde dieje bereikt wanneer je experimenteel onderzoek combineert metcomputermodellen,” zo analyseert SRON-onderzoeker dr. SanderHouweling. Opnieuw een bewijs in Nature van de voorloperrol vaneScience vanuit Nederland is dit bovendien.
