NWO en OCW moeten steviger aan de slag
De evaluatiecommissie – ingesteld door OCW – is van mening dat, “de primaire missie van het NWO, het selecteren van excellente onderzoekers en onderzoeksvoorstellen uitstekend uitgevoerd wordt en onbetwist is.” Toch geeft het evaluatierapport een aantal aanbevelingen ter verbetering en versterking, zowel voor NWO als OCW. Volgens de commissie zorgen de recente beleidsveranderingen er voor dat er ook een stevigere inbreng nodig is van OCW, “om het wetenschappelijk kapitaal van Nederland verder uit te bouwen.”
Goed besteed belastinggeld
Volgens de commissie wordt, “het geld van de belastingbetaler goed besteed” in het onderzoek dat vanuit NWO gerealiseerd wordt. Toch adviseert de Commissie NWO om haar positie in relatie tot andere organisaties beter te definiëren. “Dit moet ervoor zorgen dat de omvang van het aantal activiteiten niet zal leiden tot een vermindering van de kwaliteit van het werk. Dit zou de basis moeten vormen voor een helder gedefinieerde strategie voor de toekomst.”
De commissie constateert dat: “(Inter)nationale beleidsontwikkelingen NWO echter gedwongen hebben haar strategie nog tijdens de implementatie van de plannen aan te passen vanwege de rol in het topsectorenbeleid die van haar verwacht werd, in de onderzoeksprofilering van de universiteiten, in de valorisatie, en ook in de Europese beleidsontwikkelingen, zoals Horizon 2020.”
Onoverzichtelijke lappendeken
De Commissie concludeert overigens wel, dat “de governancestructuur van NWO in de loop der tijd een in toenemende mate onoverzichtelijke lappendeken is geworden. Het hybride karakter van de organisatie maakt minder goed zichtbaar wie waarvoor verantwoordelijk is, waardoor het voor stakeholders moeilijk is om de juiste aanspreekpunten te vinden. De complexe structuur belemmert ook de besluitvaardigheid en flexibiliteit.”
De Commissie adviseert om op het niveau van de gebieden de organisatiestructuur sterk te vereenvoudigen. Een goed model voor vereenvoudiging zou kunnen zijn om het huidige aantal van negen gebieden om te zetten in drie interdisciplinaire domeinen naar analogie van de European Research Council (ERC). Hierbij wordt elk gebied geleid door een wetenschappelijk directeur die wordt ondersteund door een operationeel manager.
De strategie van NWO zou steviger moeten zijn verankerd in een nationaal wetenschaps- en innovatiebeleid. Daarin zou het onderscheid in de rol van de overheid die verantwoordelijk is voor de strategische perspectieven op de lange termijn, en de rol van NWO explicieter moeten worden gemaakt.
OCW moet steviger aan de slag
Momenteel is het innovatiebeleid van EZ veel meer uitgesproken dan de onderzoekagenda van OCW, noteren de evaluatoren. Het recente profileringsbeleid van de universiteiten vraagt daarbij juist om een visie op het Nederlandse onderzoek. Dit om te kunnen bepalen of de universitaire profielen gezamenlijk het gewenste onderzoeklandschap op nationaal niveau opleveren. Dit type ontwikkelingen voor de lange termijn vraagt om een steviger inbreng van OCW.
Een steviger input vanuit de wetenschap in het beleid zou ook nog op een nadere manier kunnen worden verwezenlijkt, zegt men. Internationaal is de figuur de rigeur geworden van een Chief Scientific Advisor die als persoonlijk adviseur van de minister-president en de ministerraad fungeert op het gebied van wetenschap- en technologie-gerelateerde activiteiten en beleid.
“Een dergelijke prestigieuze wetenschapper vervult een belangrijke publieke rol als de zichtbaarste wetenschappelijke expert van de regering. Zo’n functionaris is binnen OCW nodig om het wetenschappelijke kapitaal van Nederland te koesteren en verder uit te bouwen.” Recent kwam ook de KNAW met een dergelijke aanbeveling en sprak ScienceGuide met deze functionaris op EU-niveau, Anne Glover, de CSO van Commissiepresident Barroso.
De evaluatiecommissie heeft over het geheel een positieve indruk van de internationale, voornamelijk Europese, reputatie van NWO. “Vanwege de nationale positie verwachten en eisen Europese partners dat NWO een toonaangevende rol speelt. NWO is zich bewust van deze verwachtingen en voldoet hieraan. NWO en haar medewerkers zijn in Brussel bekend en worden zeer gewaardeerd.”
