Geen vastgoed risico’s in HO
De gunstige vermogenspositie van de HBO- en WO-sectoren heeft onder meer als oorzaak dat instellingen sparen voor investeringen in de kwaliteit van het onderwijs, waaronder investeringen in huisvesting. Daarnaast ramen de instellingen vanuit het voorzichtigheidsprincipe binnen de deelbegrotingen over het algemeen een plus. Als dit binnen alle deelbegrotingen het geval is en het deelresultaat is ook positief, dan is het totale resultaat van de instelling positief.
Mix van eigen en vreemd vermogen
Elf van de 33 hbo-instellingen en twaalf van de achttien universiteiten hebben in hun jaarverslag aangegeven dat zij de komende jaren gaan investeren in vastgoed. In het hbo gaat het in totaal om ruim 300 miljoen euro, in het wo om in totaal circa 1,25 miljard euro. De meeste investeringen zullen worden gefinancierd met een mix van eigen en vreemd vermogen. Daar hebben de instellingen de afgelopen jaren voor gereserveerd. Dit betekent dat zowel de liquide middelen als de solvabiliteit de komende jaren zullen afnemen.
De financiële situatie heeft de afgelopen jaren geleid tot een aanzienlijke versterking van het eigen vermogen van de instellingen. Dat komt tot uitdrukking in de groei van de solvabiliteit over de hele sector. Deze is sinds 2010 met 10 procent toegenomen. De gunstige financiële positie van het hbo is ook te zien in het aantal instellingen dat onder aangepast financieel toezicht staat. Dat was de afgelopen jaren steeds nul. De ontwikkeling van de studentenaantallen liet tot afgelopen jaar een gestage groei zien.
Lasten vastgoed toegenomen
Het HBO is de laatste jaren meer uit gaan geven aan personeel. Ten opzichte van de (eveneens gegroeide) totale baten is het percentage gegroeid van 69 naar 71 procent. Ook als onderdeel van de lasten is het percentage toegenomen, van 73 naar 75 procent. De lasten die samenhangen met het vastgoed zijn relatief niet toegenomen toegenomen sinds 2010.
Dat vastgoed is, blijkt uit de financiële gegevens van de sector, vooral met het eigen vermogen gefinancierd. De verhouding tussen de langlopende schulden en de vastgoedwaarde is 33 procent. Het overige deel wordt met eigen middelen gefinancierd. De materiële vaste activa worden bij alle hbo-instellingen gewaardeerd tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs, verminderd met cumulatieve afschrijvingen op basis van de verwachte levensduur. Bij de afschrijving van het vastgoed hanteren alle besturen de zogenaamde componentenmethode. De financiële positie van het hbo zal door een eventuele herwaardering van vastgoedportefeuilles en een afboeking of waardevermindering niet in het gedrang komen. Daarvoor zijn de wijze van financiering en huidige financiën te solide.
Het wetenschappelijk onderwijs heeft de afgelopen jaren een financieel stabiele ontwikkeling doorgemaakt. Mede door de positieve rentabiliteit is de financiële positie van de sector steeds sterk gebleven. In 2013 werd de rentabiliteit enigszins positief vertekend door de middelen uit het Begrotingsakkoord 2014 van circa 53 miljoen, maar in 2014 is de rentabiliteit verder doorgegroeid. Onder meer daarom neemt ook het eigen vermogen gestaag toe en is de solvabiliteit gunstig. Er hebben de afgelopen jaren dan ook geen instellingen onder aangepast financieel toezicht gestaan.
Langstudeerboete ijlt na
De studentenaantallen zijn in 2014 opnieuw gegroeid. Dit geldt ook weer voor het aantal diploma’s. Twee jaar geleden was er een opvallende stijging van het aantal diploma’s die werd veroorzaakt door de dreiging van de toen geplande langstudeerdersmaatregel. De studenten wilden, voordat deze in zou gaan, klaar zijn met hun studie. Nadien is het aantal diploma’s eerst gedaald, maar vervolgens is de stijgende lijn weer ingezet.
In tegenstelling tot het MBO en HBO is de afhankelijkheid van de rijksbijdrage in de afgelopen periode niet groter geworden. De baten uit werk voor derden zijn in die jaren in absolute zin, net als de rijksbijdrage, steeds toegenomen. Daarbij moet wel worden opgemerkt dat in die baten, via KNAW en NWO, een substantiële component overheidssubsidie zit.
Twaalf van de achttien universiteiten hebben in hun jaarverslag over 2013 aangegeven dat zij de komende jaren zullen investeren in vastgoed. Het gaat om een bedrag van circa 1,25 miljard euro. De meeste investeringen worden gefinancierd met een mix van eigen en vreemd vermogen. Drie universiteiten zullen dat uitsluitend met eigen middelen doen. In totaal wordt voor een bedrag van circa 1 miljard euro van de toekomstige investeringen gefinancierd met een mix van vreemd/eigen vermogen en de overige 0,25 miljard euro met eigen vermogen. Bij investeringen van deze omvang vindt een professionele afweging van toekomstige ontwikkelingen plaats in strategische huisvestingsplannen.
U leest hier het volledige onderzoek van de Inspectie
