Mona Keijzer: “Het hbo moet minder theoretisch”
Tijdens het jaarcongres van Techniekpact benadrukte de Staatssecretaris van Economische Zaken dat er betere doorstroom moet komen van mbo-hbo. Mbo-studenten haken volgens haar af omdat het hbo te theoretisch is. Ook moet het onderwijs meer vaart maken met het aantrekken van jongeren met een migratieachtergrond voor het techniekonderwijs. Het aantal vrouwen dat techniekonderwijs volgt neemt licht af. Thea Koster, de voorzitter van het Techniekpact, zegt dat zij alles op alles blijft zetten om meer vrouwen aan te trekken in de techniek.
De vragen zijn nog niet opgelost
Sportcentrum Papendal was dit jaar het toneel van het online jaarcongres van het Techniekpact. Speciale gast Mona Keijzer stelde daar dat het Techniekpact, een samenwerking van bedrijven, overheid en onderwijs nog steeds broodnodig is, zeker nu in de coronacrisis.
“Het pact loopt op een gegeven moment af, maar dat wil niet zeggen dat de vragen die er leven helemaal beantwoord zijn en opgelost zijn. We hebben te weinig jonge mensen die het techniekonderwijs ingaan. Ook het vinden van voldoende onderwijzend personeel is een blijvend vraagstuk.”
Volgens de staatssecretaris laat de huidige coronacrisis zien dat juist het Techniekpact een vehikel kan zijn om uit de crisis te komen, bijvoorbeeld als het gaat om een leven lang ontwikkelen. “We moeten nuchter met elkaar uit deze crisis. Het Techniekpact sluit aan bij dat onderdeel van het noodpakket 2.0, waarbij we vijftig miljoen euro beschikbaar stellen om bij- en om te scholen.”
Hoe betrekken we meer meisjes bij de techniek?
Een ander punt van aandacht voor de staatssecretaris is het betrekken van meer vrouwen bij het techniekonderwijs. “Wat echt heel relevant is: hoe betrekken we meisjes en vrouwen bij het technisch onderwijs? Als dat betekent dat er nu vrouwen zijn die niet kiezen voor techniek, dan missen wij met elkaar kansen.”
Met een subtiele verwijzing naar de recente erkenning van ‘systemisch racisme’ betrok ze daarbij ook andere groepen. “Dat geldt ook voor niet-westerse allochtonen. Soms is het raar om dat te zeggen: we hebben het langzamerhand over de vijfde generatie, maar je ziet dat het vinden van een stageplek voor deze mensen ingewikkeld is. Daar moeten we ook met elkaar wat aan doen.”
Ook volgens voorzitter van het Techniekpact Thea Koster moeten deze twee specifieke doelgroepen meer instromen in het techniekonderwijs. “Vrouwen en jongeren met een niet-westerse achtergrond zijn twee doelgroepen die de keuze voor techniek nog weinig maken. Het aandeel vrouwen ten opzichte van mannen neemt toe, maar we vinden ook dat het nog veel meer mag. Wij willen daar ook kwantitatieve doelen stellen. Wat mij betreft van vijf procent groei naar tien procent groei. Als we kijken naar jongeren met een niet-westerse achtergrond zien we nu vier procent in het mbo die voor techniek kiest en we willen eigenlijk naar 16%.”
De tijd van duizend bloemen bloeien is voorbij
Koster, die sinds vorig jaar voorzitter is van het Techniekpact, zette tijdens het jaarcongres kort uiteen wat de uitdagingen zijn voor de aankomende periode. Er moet meer focus komen. “Het is een tijd geweest van duizend bloemen bloeien, het zou ook mooi zijn als er voor focus wordt gekozen. De basis van het Techniekpact zit in de regio en dat willen we ook echt zo houden, dat is de kracht van het Techniekpact. In die regionale samenwerking vinden de partners elkaar.”
Koster benadrukte tijdens het congres dat loopbaanontwikkeling een nog belangrijker speerpunt blijft. “Leven lang ontwikkelen als thema is bij alle regio’s heel nadrukkelijk aanwezig en dat gaan we absoluut behouden voor de volgende periode.”
Er komt ook een nieuw thema bij, dat aan moet sluiten bij de bredere doelstelling van het verhogen van de instroom. Dat is: de positie van het techniekonderwijs in het bredere onderwijsstelsel. Koster: “Enerzijds vinden we dat het echt tijd wordt dat wetenschap en techniek een positie krijgt in het basisonderwijs. De curriculumdiscussie van de afgelopen tijd heeft erg lang geduurd en het is nog steeds niet geïmplementeerd. Wij willen dat wetenschap en techniek de positie krijgt in het basisonderwijs die het verdient. Want dan leggen wij echt de basis voor jongeren die kiezen voor die vakgebieden die in de toekomst ook echt nodig zijn.”
“Hybride docenten hebben de toekomst”
Een ander onderwerp waar Koster als voorzitter van het Techniekpact zich op wil concentreren zijn de hybride docenten. Dit zijn docenten deels werkzaam in de techniek die ook onderwijs verzorgen. “De hybride docent is echt de potentie van ons toekomstig onderwijs. Dat willen we ook heel concreet maken. Elk jaar minimaal tien nieuwe samenwerkingsverbanden waarbij we hybride docenten aan onderwijs gaan koppelen. Op die manier blijft ons onderwijs innovatief en aangesloten op de arbeidsmarkt. Op die manier blijft ook het bedrijfsleven betrokken. Dat is een wederzijdse win-win. Dat moeten we ook echt met elkaar doen. Want voor het bedrijfsleven zit het toekomstige potentieel in het onderwijs.”
De staatssecretaris kan zich in veel van deze speerpunten vinden. “Hoe betrekken we meer meiden en hoe zorgen we dat jongeren met een niet-westerse achtergrond ook voor techniek gaan kiezen? Er bestaat nog te veel het idee dat je dan in vies werk terecht komt, terwijl je in de meeste fabriekshallen tegenwoordig van de grond kunt eten. Ook wat betreft hybride docenten, we hebben gewoon een tekort in het onderwijs. We hebben deze mannen en vrouwen nodig die werken in de techniek en ook les kunnen geven.”
Het hbo is te theoretisch
Een ander punt dat de staatssecretaris aansneed, was de doorstroom mbo-hbo in de techniek. Studenten lopen nu tegen barrières aan. “Je hebt mensen, die zijn met hun handen buitengewoon begaafd. Om dan door te stromen naar het hbo is soms lastig, waar het nog wel heel theoretisch is, daar moeten dus ook veranderingen plaatsvinden. Er moet een mbo-route zijn in het hbo, waardoor op het hbo ook meer praktijklessen gegeven gaan worden. Op allerlei verschillende onderdelen zie je wel ontwikkeling, maar het moet sneller. Als we echt nuchter met elkaar uit die crisis willen, dan wordt het de komende tijd belangrijker dat jonge mensen voor techniek kiezen.”
Thea Koster ging in gesprek met de staatssecretaris nog wat nader in op de hybride docenten. Het is van cruciaal belang als bedrijf daar in te investeren. “Ik denk dat het heel belangrijk is voor het voortbestaan van bedrijven. Want er is altijd een reden om het niet te doen. Als het slecht gaat, dan hebben we geen geld, en geen mensen om in te investeren. Als het heel goed gaat, dan hebben we geen tijd. Als je nieuwe medewerkers wilt krijgen kennis van de nieuwste technologie, dan zal je ook in het onderwijs moeten investeren. Als je het onderwijs innovatief en up-to-date wil houden, dan moet je zorgen dat die technieken uit het bedrijfsleven in het onderwijs komen.”
“Ik kan mij niet voorstellen dat Techniekpact geen voorrang krijgt”
Staatssecretaris Keijzer moest voortijdig het congres verlaten, maar zei nog wel dat zij zich met de huidige tekorten niet kan voorstellen dat komende kabinetten het Techniekpact zouden afschaffen. “Volgend jaar zijn er verkiezingen en komt er een nieuw kabinet. Ik kan mij niet voorstellen dat dit geen voorrang krijgt. Dit is een van de grote vraagstukken die wij al hadden en als we straks uit de coronacrisis komen, wordt dat alleen nog maar belangrijker. Daarbij geldt ook dat het mensenwerk is. Het zijn uiteindelijk de mensen in het onderwijs die het samen met het bedrijfsleven moeten doen.”
Dat de tekorten in de techniek nog niet zijn opgelost, bleek ook wel bij de presentatie van de nieuwste cijfers van de Landelijke Monitor Techniekpact. Onderzoeker van het Techniekpact Nina Terpstra lichtte de cijfers toe. “In het hoger onderwijs is een licht dalende trend zichtbaar. Een lichte afname van 29 naar 28 procent. Dat betreft het aandeel studenten dat kiest voor een technische studie.”
Het laatste jaar kiezen er niet meer vrouwen voor techniek
Ook wat betreft gender is er nog een grote kloof te zien, zo vertelde Terpstra. “We zien ook bij emancipatie dat er nog wel een behoorlijk groot verschil zichtbaar is, met name op het mbo. Want bijna de helft van de mannen in het mbo kiest een technische opleiding, maar slechts acht procent van de vrouwen in het mbo kiest een technische opleiding. In het hbo kiest 38 procent van de mannen een technische opleiding en twaalf procent van de vrouwen. In het wo kiest 44 procent van de mannen een technische opleiding, en 27 procent van de vrouwen. Het laatste jaar is daar ook geen verandering ingekomen.”
Op basis van deze cijfers concludeerde de voorzitter van het Techniekpact dat er nog wel werk aan de winkel is. “Dit soort cijfers betekenen voor het Techniekpact dat het heel belangrijk is dat we aandacht blijven houden voor de doelgroep van dames. Die kiest nog steeds te weinig voor de technische vakken en opleidingen. Zeker in het mbo, want daar is het verschil heel erg groot. Daar moeten we echt iets doen met mooie voorbeelden. Goede rolmodellen en vertellen wat het inhoudt als je kiest voor een technisch beroep.”
De lichte afname van vrouwen in de techniek motiveert het Techniekpact om nog meer te investeren, zei de voorzitter Thea Koster. “Het is het eerste jaar dat we het aantal vrouwen in technische opleidingen zien afnemen. Maar we hopen dat alle investeringen die nu worden gedaan in het techniekonderwijs, dat die de komende jaren weer tot een toename gaan leiden. We zien dat het effect van de maatregel een paar jaar later is omdat er een paar jaar tussen zit. We zien in het beroepsonderwijs veel actie rondom techniek, dat zou dit wel weer een beetje bij moeten kunnen stellen.”
