Ondanks behaald succes mist Regieorgaan SIA de focus op de toekomst
Het evaluatierapport heeft niet voor niets de titel ‘Het vizier op scherp’ gekregen: de commissie mist de focus richting het einddoel. Regieorgaan SIA heeft een belangrijke rol in de uitvoering van praktijkgericht onderzoek. Het uiteindelijke doel is om dit onderzoek, naast het wetenschappelijke onderzoek aan universiteiten, een vaste plek te geven binnen de Nederlandse kennissector. Hoewel dit einddoel is duidelijk is, zijn de mijlpalen die de stappen richting het einddoel markeren dat niet.
Het 32 pagina’s tellende rapport bespreekt verder de onafhankelijke plek van Regiorgaan SIA binnen NWO, de rol als verbinding tussen mbo en wo en de afstemming met Europese procedures. De commissie geeft in het rapport twaalf aanbevelingen, waarvan de meesten betrekking hebben op punten die ook in het vorige evaluatierapport in 2017 benoemd zijn. Vier aanbevelingen zijn gedaan naar aanleiding van andere bevindingen tijdens de evaluatie.
Nood aan een duidelijke focus mét mijlpalen
Zowel de Raad van Bestuur van de NWO als het bestuur van Regieorgaan SIA zeggen in een reactie op het rapport dat ze het gebrek aan focus onderkennen. Inmiddels is het bestuur van Regieorgaan SIA hier zelfs al mee aan de slag gegaan, valt te lezen in hun reactie: “De afgelopen maanden heeft het bestuur van Regieorgaan SIA de uitgangspunten geformuleerd die het mogelijk moeten maken om niet alleen meer alignment tussen strategie, organisatie en uitvoering tot stand te brengen, maar ook explicieter te sturen op het structureel inbedden van het praktijkgerichte onderzoek in de kennisinfrastructuur.”
“De kernaanbeveling is om focus aan te brengen in het beleid dat we voeren”, zegt Huib de Jong, voorzitter van het bestuur van Regieorgaan SIA in reactie op deze evaluatie. “Dat is het kader waarbinnen we vervolgens ook de andere aanbevelingen plaatsen. Het merendeel van de aanbevelingen zijn daar min of meer een specificatie van.” Begin 2021 komt het bestuur met een implementatienotitie, waarbij het bestuur aangeeft hoe ze in de komende periode met ieder van de aanbevelingen zal omgaan.
Strak sturen op impact
Het bestuur van Regieorgaan SIA gaat met de verschillende stakeholders in gesprek om te kijken wat ze willen bereiken voor 2030. Het bestuur focust daarbij op de positie en de impact die Regieorgaan SIA moet krijgen in de Nederlandse kennisinfrastructuur. Hierbij worden ook besproken hoe de mijlpalen richting het einddoel eruit gaan zien: wat moet er de komende jaren in kaart worden gebracht, en hoe? “We komen met een meerjarenstrategie, waarin we verschillende mijlpalen definiëren voor de komende convenantsperiode”, zegt De Jong. “Daarbij kijken we iedere keer ook specifiek naar de doelstelling van Regieorgaan SIA.”
Om de taken van Regieorgaan SIA verder te verduidelijken, raadt de evaluatiecommissie aan om stil te staan bij de definitie van een ‘regieorgaan’. Het is voor stakeholders niet altijd duidelijk waarvoor ze wel, en waarvoor ze juist niet bij Regieorgaan SIA terecht kunnen. Volgens De Jong moet het regieorgaan verduidelijken waarnaar het op weg is en daar ook op sturen. “Dat is voor ons het beeld van een regieorgaan. Daarbij zijn we heel gericht bezig met de stappen richting de inbedding in de kennisketen.”
Bij praktijkgericht onderzoek ligt de focus op impact, onderwijs en de beroepspraktijk. “De evaluatie laat zien dat we met die impact op onderwijs en praktijk een hele mooie ontwikkeling hebben doorgemaakt. Maar we zullen, als Regieorgaan SIA, ook strakker moeten sturen de komende tijd, met name ook in de richting van die inbedding in de kennisketen. En dat is die regierol.”
Schuring tussen NWO en Regieorgaan SIA toont de meerwaarde van de samenwerking
Belangrijk voor het succes van Regieorgaan SIA is de zelfstandige plek die het inneemt binnen de NWO. In 2015 gaf regieorgaan SIA nog aan dat de NWO “in de kern gericht is op het fundamentele onderzoek aan universiteiten”. Vereniging Hogescholen (2015) Brancheprotocol Kwaliteitszorg Onderzoek 2016-2022 Hoewel er in het recente verleden sprake was van wrijving tussen de besturen van Regieorgaan SIA en de NWO, is de positie van Regieorgaan SIA binnen de NWO belangrijk voor de koppeling tussen wo en hbo. Beide besturen zijn bereid om hieraan te werken, ziet de evaluatiecommissie. De commissie “beveelt dan ook aan om te formuleren waar de organisaties inhoudelijk samen naartoe werken (de inhoudelijke stip op de horizon).”
Het bestuur van Regieorgaan SIA vindt de samenwerking met de NWO belangrijk voor het behalen van het einddoel. “Dat daarbij zo nu en dan sprake is van schuring is naar het oordeel van het bestuur niet noodzakelijk een probleem, want dit hoort bij de erkenning dat praktijkgericht onderzoek een eigen identiteit heeft en juist daardoor ook samenwerking meerwaarde heeft.”
Daarnaast geeft de commissie aan dat het een goed idee zou zijn als iemand uit het NWO-bestuur ook plaatsneemt in het bestuur van Regieorgaan SIA. Vanwege bestuursrechtelijke overwegingen is dit echter niet mogelijk, zegt het bestuur van Regieorgaan SIA in hun reactie.
Europese procedures maken aanvragen onnodig complex
In de toegevoegde aanbevelingen gaat de evaluatiecommissie in op de verbinding tussen hbo en mbo. “Hbo is de brugfunctie tussen wo en mbo, maar in veel disciplines is het wo alleen indirect relevant”, valt in het rapport te lezen. “Betere bruggen in praktijkgericht onderzoek kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van een gemeenschappelijk taal tussen hbo en mbo.” Regieorgaan SIA gaat hiervoor een pilot starten, waarbij er een onderzoeksregeling wordt ingericht voor practoraten van het mbo.
Ook staat er in het rapport dat aanvragers van financiering voor praktijkgericht onderzoek een beter leereffect moeten hebben door een transparantere uitkomst. Hoewel Regieorgaan SIA toegankelijk is voor aanvragers, is het voor hen vaak niet transparant waarom een aanvraag wordt afgewezen. Het bestuur gaat ook hiermee aan de slag. De oproep om dit leereffect ook af te stemmen op Europese procedures benoemt het bestuur echter als niet haalbaar, omdat dit tot onnodig zware eisen voor onderzoekers leidt.
“Het afstemmen met de Europese procedures maakt deze al snel heel erg complex”, zegt De Jong. “We zijn dan voortdurend bezig met nieuwe eisen toe te voegen. En als het gaat om het thematische karakter van onze programma’s: die zijn in belangrijke mate al afgestemd op de thema’s die ook in het Europese onderzoeks- en innovatiebeleid zitten.” Europese procedures verlangen bijvoorbeeld dat er een koppeling moet plaatsvinden tussen het onderzoek en wat er in Europa gebeurt.
Het praktijkgericht onderzoek is volwassen geworden
Vanuit het werkveld hoort de evaluatiecommissie veel positieve verhalen en enthousiasme over de rol van Regieorgaan SIA. Deze verhalen komen echter niet vaak naar buiten, blijkt uit het rapport: “Tevens merkt de evaluatiecommissie op dat de uitstraling en bekendheid van het praktijkgericht onderzoek daarmee niet volledig in lijn is.” De succesverhalen moeten dus beter in beeld komen. Het bestuur van Regieorgaan SIA is het hier helemaal mee eens, en is er ook al mee bezig, onder andere door de lancering van de nieuwe website.
Daarnaast hoopt het bestuur hiervoor ook gebruik te maken van de positie binnen de NWO. “Het bestuur acht het belangrijk dat, in het verlengde van hetgeen de commissie over de samenwerking binnen NWO schrijft, ook bezien wordt in hoeverre het regieorgaan meer zichtbaar kan worden in de algemene communicatie van NWO. We gaan hier graag over in gesprek”, valt in de schriftelijke reactie te lezen.
“De fase van volwassenwording van praktijkgericht onderzoek hebben we achter de rug”, sluit De Jong af. “Hogescholen zijn nu al ongeveer 20 jaar bezig met praktijkgericht onderzoek. De volgende fase van Regieorgaan SIA moet in het teken staan van die volwassenheid van het praktijkgericht onderzoek, met heldere criteria en het sturen op de kwaliteit van het onderzoek. Wij zijn in die zin ontzettend blij met dit rapport.”
