Hogescholen blijven achter bij aanvragen uit het groeifonds
Bedrijven, hogescholen, universiteiten en samenwerkingsverbanden konden tot eind mei aanvragen indienen om aanspraak te maken op een deel van de 20 miljard euro uit het Groeifonds. Dat geld is bedoeld om de toekomstige groei van de Nederlandse economie aan te jagen. Eerder dit jaar zijn de eerste aanvragen gehonoreerd; dat waren veelal grote infrastructurele werken, zoals het doortrekken van de Amsterdamse Noord-Zuid Lijn naar Schiphol en een investering van 63 miljoen euro in een onderwijslab.
Nu de tweede ronde inmiddels is gesloten en het kabinet tot begin 2022 de tijd heeft om te besluiten over de voorstellen uit deze ronde, staan de ingediende voorstellen kort samengevat op de website van het Groeifonds. Daaruit blijkt dat er ook vanuit het onderwijs en de kennissector voorstellen zijn gedaan om de komende decennia de groei van de Nederlandse economie aan te jagen.
Aandacht voor cyberveiligheid
Wat allereerst opvalt is dat voornamelijk universiteiten participeren in de voorstellen. Zo zijn er vanuit de Universiteit van Amsterdam (UvA) twee voorstellen met betrekking tot cyberveiligheid. Het eerste voorstel, ‘actieplan digitale soevereiniteit’ genaamd, stelt dat “digitale infrastructuren aanzienlijk beter kunnen worden verdedigd tegen cyberaanvallen als de infrastructuur zich geheel in Nederland zou bevinden en er geen buitenlandse verbindingen mogelijk zouden zijn.” Daarom wil de UvA, samen met enkele partners, een soort gesloten infrastructuur maken voor ‘connected cars’, voertuigen die via telecommunicatienetwerken gegevens uitwisselen. Die casus kan worden gebruikt om meer te leren over de mogelijkheid volledig Nederlandse internetinfrastructuren op te zetten.
Het andere voorstel vanuit de UvA betreft een nationaal digitaal deltaplan. “Onze persoonlijke, maatschappelijke en economische keuzevrijheden worden steeds kwetsbaarder voor digitale beïnvloeding gedreven vanuit eigenbelang. De realiteit is dat nieuwe machten ons ‘systeem’ geleidelijk willen overnemen of parasiteren”, is in het voorstel te lezen. “Dat zou kunnen vragen om gesloten digitale grenzen, maar tegelijk is het voor ons land cruciaal dat ze vanuit handelsbelang openblijven. Een nationaal Digitaal Deltaplan versterkt de dijken om ons te beschermen tegen de geschetste bedreigen met als uitdaging om onze digitale economie en autonomie te beschermen.”
Modernisering van moderne taal- en cultuurwetenschappen
Een consortium onder aanvoering van de Radboud Universiteit heeft een voorstel ingediend om middels digitale leermiddelen en technologieën, virtual reality en serious gaming het taal- en cultuuronderwijs te moderniseren. Het consortium vergelijkt de positie van het taal- en cultuuronderwijs in de Nederlandse onderwijskolom met die van de bèta-opleidingen aan het begin van deze eeuw, en wijst op het langdurige en ambitieuze plan dat toen ten bate van het bèta-onderwijs is gerealiseerd. “Een soortgelijk plan van aanpak is nodig om het tij te keren en de universitaire MTC-opleidingen en het taalonderwijs binnen het vo, hbo en mbo aantrekkelijk en toekomstbestendig te maken”, stelt het consortium.
Meld u hier aan de ScienceGuide Nieuwsbrief
Volgens de indieners moet dat plan aandacht hebben voor de inzet van innovatieve moderne technologieën bij de vernieuwing van taal-en-cultuur-leren, voor het eigentijds maken van de curricula, en voor het bevorderen van een hechte samenwerking tussen alle taal-en-cultuurleraren in regionale vaksteunpunten die zich richten naar de regionale behoeftes.
Gezamenlijk voorstel onderwijskoepels
Er zijn verder veel gezamenlijke voorstellen vanuit het onderwijs. Zo heeft de Universiteit van het Noorden een voorstel gedaan om Noord-Nederland als een proeftuin voor natuurinclusieve landbouw te gebruiken. In de Universiteit van het Noorden zijn de Rijksuniversiteit Groningen, NHL Stenden, de Hanzehogeschool, het UMCG en Van Hall Larenstein verenigd.
Ook hebben de VSNU, de Vereniging Hogescholen en de MBO Raad een voorstel geschreven voor een ‘adaptief modulair’ onderwijsaanbod, ‘SHARESKILLS’ genaamd. “Er is geen structuur om onderwijs continu en snel aan te passen, in samenhang en parallel voor alle onderwijssectoren. Het ontwikkelen, opschalen en verduurzamen van adaptieve, modulair samengestelde onderwijsprogramma’s vraagt een innovatie van ons leer-werk systeem”, stellen de koepels.
Zij stellen voor om kleine delen van opleidingen in een digitale omgeving aan te bieden en deze te waarderen met microcredentials. Het is de bedoeling om gebruik te maken van de bestaande kennis van de publiek gefinancierde opleidingen. Daarnaast moet er ook een evaluatieproces opgesteld worden die de kwaliteit van de modulen voortdurend verbetert en laat aansluiten op de behoefte op de arbeidsmarkt.
Samenwerkingen tussen universiteiten
Sommige universiteiten en umc’s slaan de handen ineen. Zo zijn de Universiteit Utrecht en de Universiteit van Tilburg voortrekkers van een initiatief om talent op de arbeidsmarkt te ontwikkelen en te activeren, en doen de TU Delft en het Leiden UMC samen een voorstel om toekomstige zorgkosten, die naar verwachting in 2040 tot 27 miljard euro per jaar zijn gestegen, behapbaar te maken door de inzet van virtuele spoedzorg, data-analyse en kunstmatige intelligentie.
Daarnaast ligt er een voorstel vanuit het Nationaal Campussen Overleg. Deze organisatie vraagt om 150 miljoen euro voor het ontwikkelen van twaalf specifieke, gedeelde faciliteiten voor onder meer ontwikkeling en innovatie. Deze faciliteiten moeten op “de meest logische fysieke plekken voor innovatie” komen, “namelijk de tien volwassen campussen van Nederland, nu al immers de fysieke kristallisatiepunten in innovatie-ecosystemen.”
Het Erasmus MC vraagt, samen met onder meer de TU Delft en de Erasmus Universiteit, om een investering van 50 tot 80 miljoen euro in specifieke gedeelde R&D-faciliteiten op een te verwerkelijken Erasmus MC Campus. Samen met partners heeft het Erasmus MC “de ambitie om het terrein rond het Erasmus MC te ontwikkelen tot een health techcampus van nationaal belang en internationale allure.”
‘Transitieschool’ voor topsectoren
Ook vanuit andere organisaties of samenwerkingsverbanden binnen de kennissector zijn voorstellen gedaan. Zo vraagt het Techniekpact om 60 miljoen euro om de toestroom van meisjes en vrouwen naar de techniek te bevorderen, en komen vier topsectoren met een plan voor een aparte ‘transitieschool’. De topsectoren Energietransitie en duurzaamheid (incl. circulaire economie), Landbouw, water en voedsel, Gezondheid en zorg, en Veiligheid hebben allen lange transitieprocessen voor de boeg en constateren een nood aan mensen die deze transities tot stand kunnen brengen. “Dit betekent dat naast de bestaande onderwijsvormen, andere hiervoor toegesneden onderwijsvormen ontwikkeld dienen te worden”, schrijven zij.
De topsectoren komen daarom met het voorstel voor een transitieschool, los van bestaande opleidingsstructuren. “Deze transitieschool kan starten vanaf de basisschool tot aan universitair inclusief het leven lang ontwikkelen”, aldus de betrokken topsectoren.
Katapult wil skills gaps dichten
Ook Katapult, een netwerk van samenwerkingsverbanden tussen onderwijs en bedrijfsleven, heeft een uitgebreid voorstel ingediend. Het voorstel is gericht op “het oplossen van de zogenaamde ‘skills gap’ via regionale publiek–private samenwerkingsverbanden in het mbo, hbo en wo.” Met een skills gap wordt gedoeld op veranderingen in beroepen die een gat tussen de opleiding van de professional en de vraag vanuit zijn of haar beroepspraktijk teweegbrengen.
Katapult wijst op de bijna vierhonderd reeds bestaande publiek-private samenwerkingen waarin onderwijs, bedrijfsleven en overheid dit probleem reeds te lijf gaan, en wil het Groeifonds gebruiken om de succesvolle samenwerkingsverbanden op te schalen. Daarnaast vraagt Katapult om investeringen in gerichte projecten waarbinnen scholing plaatsvindt. In totaal gaat het om investeringen in 130 van de vierhonderd samenwerkingsverbanden, waarvoor Katapult 500 miljoen euro voor een periode van zes jaar vraagt.
Hogescholen blijven achter
Vanuit hogescholen zijn er weinig voorstellen gedaan. Wel ligt er een plan vanuit de Hogeschool van Amsterdam om ondernemerschapsonderwijs en leven lang ontwikkelen te bevorderen. De hogeschool wil daartoe een expertisecentrum oprichten en heeft het doel “een consortium van deskundigen samen te stellen voor de verdere invulling van een stappenplan om ondernemerschapsonderwijs en het leven lang leren voor ondernemers naar een hoger plan te tillen.”
Ook zijn hogescholen geregeld als partner bij voorstellen betrokken. Zo participeert Fontys Hogescholen in een voorstel van Brainport Eindhoven om jonge, talentvolle mensen richting de techniek te lokken, is Inholland betrokken bij een voorstel voor de herontwikkeling van stedelijke en rurale gebieden, en is de Hanzehogeschool betrokken bij een plan om waterstof op te wekken.
