Numerus fixus bij verloskundeopleidingen moet omhoog
Vanwege verschillende ontwikkelingen in de geboortezorg en geluiden over tekorten aan verloskundigen heeft onderzoeksorganisatie Nivel een capaciteitsraming (pdf) voor de komende tien tot twintig jaar gemaakt. Het voornaamste doel van dat onderzoek is het bepalen van de gewenste numerus fixus bij verloskundeopleidingen. Nu staat die op 220 opleidingsplekken per jaar, wat volgens het Nivel aan de lage kant is. Bij een capaciteitsraming in 2012 werd namelijk vastgesteld dat er per jaar tussen de 215 en de 408 verloskundigen moeten worden opgeleid. “De huidige numerus fixus van de opleiding valt aan de onderkant van deze bandbreedte”, schrijven de onderzoekers.
Opleiding en uitstroom
Bij het in kaart brengen van het aanbod aan verloskundigen bleek dat er eind 2021 in totaal 3.940 praktiserende verloskundigen waren in Nederland. Die groep bestaat bijna geheel uit vrouwen; slechts één procent is man. De gemiddelde leeftijd van de verloskundigen is bijna 42 jaar. Zo’n twintig procent van de groep is 55 jaar of ouder.
Per jaar kunnen 220 studenten beginnen aan de vierjarige opleiding tot verloskundige. In het onderzoek wordt vermeld dat zo’n dertig procent van deze studenten de studie binnen de nominale studieduur afrondt. Meer dan de helft van alle studenten doet er een jaar langer over. Daarnaast rondt zo’n twintig procent de opleiding niet af.
Naast de aanwas via de opleidingen, het ‘interne rendement’ genoemd, geven de onderzoekers informatie over het percentage verpleegkundigen dat tot vijftien jaar na afstuderen nog werkzaam is als verloskundige, het ‘externe rendement’ genoemd. Dat externe rendement ligt na tien jaar op tachtig procent. Vijftien jaar na afstuderen is nog maar zestig procent van de verloskundigen werkzaam als zodanig.
Demografische ontwikkelingen
Ook voor de vraagkant van de markt voor verloskunde is een prognose gemaakt. De belangrijkste verandering in de voorzienbare toekomst betreft de verwachting voor het aantal kinderen dat zal worden geboren. In 2027 zal dat aantal tussen de negen en elf procent hoger liggen dan in 2022; in 2037 kan het aantal nieuwgeborenen zelfs vijftien procent hoger liggen dan in 2022. Verder kunnen ontwikkelingen op epidemiologisch, sociaal-cultureel en vaktechnisch gebied tot een kleine vergroting van de vraag naar verloskundigen leiden, aldus de Nivel-onderzoekers.
De wekelijkse nieuwsbrief is nog korte tijd gratis te ontvangen. De voorwaarden vindt u hier.
Een eventuele arbeidstijdverandering, waarbij een verloskundige minder zwangere vrouwen bijstaat dan nu en deze vrouwen zodoende meer specifieke aandacht kan geven, kan de vraag naar verloskundigen eveneens doen toenemen met ongeveer twee tot ongeveer zes procent.
Verlagen uitstroom vergt extra inspanningen
Het onderzoeksrapport bevat verschillende scenario’s voor de ontwikkeling van het aantal benodigde en beschikbare verloskundigen. Het eerste scenario houdt alleen rekening met demografische ontwikkelingen, het tweede scenario gaat uit van zowel demografische ontwikkelingen als andersoortige trends en het derde scenario betreft de demografische ontwikkelingen en de arbeidstijdsverandering.
Een scenario met zowel de arbeidstijdsverkorting, andersoortige trends en demografische ontwikkelingen is volgens de onderzoekers overbodig, aangezien de andersoortige trends in wezen verdisconteerd zijn in de arbeidstijdsverandering. Wel is voor ieder scenario een variant gemaakt waarbij het extern rendement, oftewel het aantal verloskundigen dat in de verloskunde blijft werken, wordt verhoogd. Dat zal echter alleen werkelijkheid worden als de aantrekkelijkheid van het beroep wordt vergroot, waarschuwen de onderzoekers. Daarvoor zijn extra inspanningen nodig.
Numerus fixus meer dan verdrievoudigd
Het gunstigste scenario betreft alleen de demografische ontwikkelingen en gaat uit van een verhoogd extern rendement. Het minst gunstige scenario betreft zowel demografische ontwikkelingen als andersoortige trends en gaat niet uit van een verhoogd extern rendement. Om over tien jaar een evenwicht te hebben in de vraag naar en het aanbod van verloskundigen, moet in het meest gunstige geval een jaarlijkse instroom van ongeveer 245 studenten bij de verpleegkundeopleidingen worden gerealiseerd. In het minst gunstige geval moeten dat ongeveer 749 studenten zijn.
Evenwicht tussen vraag en aanbod over vijftien jaar vergt naar verwachting een minder grote aanwas van studenten. In dat geval moet de instroom tussen de 241 en 466 studenten per jaar liggen.
Uitval omlaag, numerus fixus omhoog
Hoeveel studenten men precies nodig heeft over tien jaar is moeilijk te zeggen, schrijven de onderzoekers. Wel is duidelijk dat de uitstroom van verloskundigen omlaag moet en de numerus fixus voor de opleidingen omhoog; zelfs in het meest gunstige scenario is een hogere instroom nodig dan nu het geval is. Daarom is er werk aan de winkel voor opleidingen: zij moeten zorgen dat ze voldoende docenten en stageplaatsen hebben voor de extra studenten die ze moeten aantrekken.
