‘Medicijnenstudent met migratieachtergrond mist representatief rolmodel’
Migratieachtergrond vermindert studiesucces
Er bestaat een lastige situatie voor cultureel ondervertegenwoordigde geneeskundestudenten (Under-Represented in Medicine, URiM). Zij ontvangen structureel lagere beoordelingen, stromen minder door naar specialisaties en ondervinden onveiligheid of sociale uitsluiting in hun omgeving. Deze groep geneeskundestudenten is niettemin groeiende. Het hebben van een rolmodel zou kunnen helpen bij de ontwikkeling van hun professionele identiteit en bij hun gevoel dat ook zij erbij horen.
Hiertoe hebben onderzoekers van het UMCU gesprekken gehouden met tien alumni van de voorbije vijftien jaar, die nu als arts in opleiding tot specialist (aios) of als geneeskundig specialist werken. Zij behoren tot de minder dan twintig procent van geneeskundestudenten aan het UMCU met een migratieachtergrond. De vraag naar rolmodellen van de deelnemers onderscheidt drie elementen: de definitie van een rolmodel, de identificatie met een rolmodel en de functie van een rolmodel.
Rolmodel niet enkelvoudig maar mozaïek
Volgens de deelnemers was de definitie van een rolmodel iemand in wie zij zich herkennen en voor wie zij bewondering of de wens tot navolging voelden. Dit concept leek dynamisch te zijn: rolmodellen konden door de tijd meeveranderen met individuele ontwikkelingen. Deze bevinding past bij het idee van ‘sociaal leren’, waarin studenten zich ontwikkelen door zich te modelleren naar voorbeelden die zij observeren.
De nieuwsbrief is exclusief toegankelijk voor medewerkers van onze partners.
Bij het identificeren van rolmodellen bleken de deelnemers vaak aarzelend en licht oncomfortabel. Zij gaven aan nooit erover te hebben nagedacht, geen passende voorbeelden te hebben en het meer te zien als een onbewust proces. Na lang denken kwamen zij met niet één maar meerdere personen, die samen een mozaïek vormden van hun eigen doelen, ambities, normen, waarden en kenmerken. Het rolmodel was dus niet reëel maar imaginair, op basis van de vergelijking met hun eigen levens.
Qua functie dienen de verschillende rolmodellen verschillende belangen. Privévoorbeelden, voornamelijk ouders, herinnerden hen aan de volharding en ontbering die nodig geweest waren om tot succes te komen. Veel ondervraagden hadden zelf ook discriminatie ervaren in hun studie of werk, maar toch waren zij optimistischer over de toekomstige diversiteit van de umc’s. Professionele rolmodellen waren een voorbeeld voor gewenst gedrag en werden herkend in hun geslacht, karakter of levensloop. Van een gedeelde ethnische achtergrond was echter zelden sprake.
Representatief rolmodel in onderwijsomgeving
Deze laatste observatie is van belang voor het gebruik van rolmodellen in geneeskundig onderwijs. Momenteel reflecteren rolmodellen vaak de eigenschappen van de excellente docent of onderzoeker – een gedragsmatig voorbeeld. Tegelijkertijd benadrukt diversiteitsbeleid vaak de etnische afkomst van de student als cultureel rolmodel, terwijl zij deze profilering juist willen ontstijgen. Studenten leren meer en andere dingen van rolmodellen in wie zij zichzelf herkennen dan van rolmodellen in wie zij zichzelf niet herkennen.
Medicijnenstudenten uit minderheden missen dus niet een gedragsmodel of mentor, maar merken een gebrek aan representatie van rolmodellen. Deze rolmodellen zijn niet kant en klaar, maar eerder een combinatie van mensen met vergelijkbare sociale kenmerken. Het universitair medisch centrum moet zich dan ook niet richten op het maakbaar gedrag van geneeskundigen of op verplichte diversiteit, maar op verbeterde representativiteit van alle minderheden binnen elke geleding van de organisatie.
