Klagende hoogleraar Universiteit Maastricht wil geen ‘functie elders’
Voordat u verder leest en om verwarring te voorkomen: de hoogleraar die op non-actief is gezet heeft de beschuldigingen over seksueel grensoverschrijdend gedrag aan het adres van een collega-hoogleraar ongegrond gedaan. De beschuldigde hoogleraar kan dus blijven werken aan de Universiteit Maastricht. De rechtszaak gaat ook niet over die beschuldiging, maar over het feit dat de hoogleraar die de beschuldiging uitte op een later moment door de universiteit op non-actief is gezet.
De hoogleraar die een klacht heeft ingediend werd drie maanden geleden naar huis gestuurd omdat zijn dagelijkse aanwezigheid een grondig feitenonderzoek naar de ontstane situatie in de weg zou staan. Na een jarenlang slepend conflict met meerdere collega’s blijkt een onwerkbare situatie te zijn ontstaan. Het feitenonderzoek is overigens niet het eerste onderzoek; er zijn reeds twee eerdere onderzoeken naar de situatie ingesteld.
Zeer beschadigend en slecht gemotiveerd
De omstreden hoogleraar heeft onder andere een Maastrichtse collega-hoogleraar beticht van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Deze en andere gedragingen waren voldoende reden om die eerste uiteindelijk op non-actief te stellen. Onacceptabel, vindt de omstreden hoogleraar, die begin juni zijn beklag deed bij de rechter in Maastricht. Volgens zijn advocaat is de maatregel van de universiteit om hem op non-actief te zetten ‘zeer beschadigend’ en slecht gemotiveerd, zo liet De Limburger optekenen.
Aan het conflict tussen hoogleraren ligt een ruzie binnen twee vakgroepen ten grondslag. Na jarenlang conflict zou de geschorste man een collega-hoogleraar ook beticht hebben van seksueel grensoverschrijdend gedrag: de op non-actief gestelde hoogleraar meldt ook aan Letschert dat hij het niet zijn taak vindt om zijn collega aan te spreken op het feit dat hij zijn geslachtsdeel in zijn broek moet houden. Deze beschuldiging zette de toch al gespannen verhoudingen nog verder op scherp.
Geen apen op de rots
De omstreden hoogleraar, die zelf dit jaar naar de rechter is gestapt vanwege de hem opgelegde schorsing, is verbolgen over de rol van bestuursvoorzitter Rianne Letschert. In e-mails die tijdens de rechterlijke behandeling op tafel kwamen, schreef hij:
“Jij bent in Nederland ‘DE’ voorstander van nieuwe wetenschap, geen apen op de rots, integriteit etc. Daarmee profileer je jezelf en de UM, en dat juich ik toe. Meen je dan echt dat ik een mediation moet doen met iemand die ons het leven zuur maakt? Moet ik hem dan gaan vertellen dat je op het werk niet intimideert? Dat je je lul in je broek moet houden? Is dat mijn taak, of moeten jullie de signalen oppakken en naar mensen luisteren? Wat hier had moeten gebeuren is een onafhankelijke commissie instellen die naar ons luistert – of minimaal had jij zelf naar ons kunnen luisteren.”
Ook de medewerkers op de werkvloer vinden de onrust te groot en willen dat het universiteitsbestuur een nieuw, onafhankelijk onderzoek instelt, zo valt te lezen in het feitenrelaas. Daarmee stemt Letschert in. Ook dit nieuwe onderzoek kan de lieve vrede op de werkvloer echter niet blijvend herstellen; de incidenten blijven zich opstapelen. Medewerkers zouden huilend zijn weggelopen bij overleggen met de hoogleraar die nu zelf naar de rechter is gestapt.
Ik druk je met klem op het hart
Ondertussen vertelt de omstreden hoogleraar op de werkvloer dat hij alle steun van de bestuursvoorzitter geniet. Dat is ongegrond, schrijft Letschert hem. “Ik heb vrijdag serieuze signalen gekregen dat jij op de afdeling mensen zou verzoeken jou te blijven steunen omdat ik dat ook zou doen. Ik wil je met klem op het hart drukken de komende week geen uitingen meer te doen met betrekking tot mijn opvattingen”, aldus CvB-voorzitter Letschert.
Ook heeft Letschert pogingen in het werk gesteld om de omstreden hoogleraar, die niet meer te handhaven lijkt, te doen verkassen naar een andere universiteit. Dat zou de rust op de Maastrichtse academie moeten herstellen, zo blijkt uit een gespreksverslag van begin dit jaar.
“Tot slot is gesproken over de vraag hoe hier nu verder uit te komen. Daarbij heb ik jou de vraag voorgehouden welk werkplezier jij kunt halen uit deze werkplek als je zo stellig vindt dat iedereen tegen jou is. In dat licht heb ik een eventuele overgang in goede sfeer naar een andere universiteit bespreekbaar willen maken. Jij reageerde op die specifieke uitspraak heel emotioneel, terwijl ik vooral duidelijk wilde maken dat ik afwegingen maak op basis van wat er nu aan dossier ligt én op basis van mijn eigen observaties.”
Vertrouwen ernstig beschadigd
De relatie met het bestuurscollege wordt er niet beter op. De omstreden hoogleraar heeft zijn harde beschuldiging van grensoverschrijdend gedrag aan het adres van zijn collega bij het eerdere onderzoek nog eens extra benadrukt, bleek uit navraag van Letschert bij de onderzoekers. Terwijl hij echter aan Letschert beloofd had om deze verdachtmaking te nuanceren dan wel in te trekken. “Dit heeft mijn vertrouwen – opnieuw – ernstig beschadigd en ik heb jou aangegeven dat ik jou dat ook zeer kwalijk neem”, zo schrijft de Maastrichtse bestuursvoorzitter.
Overigens heeft de hoogleraar die deze beschuldigingen uitte, zowel in een brief als tijdens de zitting aan de desbetreffende hoogleraar zijn excuses aangeboden over de beschuldigingen van seksueel ongewenst gedrag. Beschuldigingen waar geen grond voor was.
Letschert stelt voor dat de omstreden hoogleraar zich laat behandelen voor zijn fysieke en psychische welzijn, en maakt duidelijk dat hij tenminste zes maanden niet op de werkvloer mag komen. “Als meer duidelijk wordt over het moment van herstel, wordt aan jou op enig moment bijzonder verlof verleend met behoud van salaris, om je te richten op het vinden van een andere universiteit als werkgever. Zoals ik jou heb aangegeven, pak ik daarin uiteraard mijn rol als bestuursvoorzitter, als het bijvoorbeeld gaat over het borgen van de continuïteit van onderzoek, of het meewerken aan een overdracht van bepaalde materialen, data of lopende financiering naar een andere universiteit.”
Haaks op de veelgeprezen teamscience
De omstreden hoogleraar weigert mee te werken aan een overgang naar een andere universiteit. Dit heeft de universiteit doen besluiten om de hoogleraar op non-actief te stellen. Reguliere werkhervatting is, gelet op het voorgaande, volstrekt onmogelijk, laat Letschert weten.
“Jouw voorstel om het werk aan te passen is niet reëel en komt neer op wederom het aanbrengen van een splitsing tussen verschillende groepen. Dat is weer meer van hetzelfde, en we hebben kunnen vaststellen dat zo’n keuze niet heeft geleid tot structurele oplossingen en een duurzame, houdbare situatie”, schrijft de bestuursvoorzitter. “Bovendien staat dit volledig haaks op de veelgeprezen teamscience en gaat het voorbij aan een passende organisatie-inrichting.”
Nu de op non-actief gestelde hoogleraa een gerechtelijke procedure tegen de universiteit begint, kan de rechter slechts met moeite chocola maken van de zaak. “Als opmerking vooraf wil de rechter niet onvermeld laten dat de bijzondere mate van vaagheid waarmee beide partijen bij herhaling spreken over de reeds sinds de jaren negentig van de vorige eeuw bestaande negatieve verstandhouding tussen de vakgroepen, zonder meer in het oog springt”, aldus het gerechtshof.
“Partijen bedienen zich consequent van feiten-bedekkende termen als ‘spanningen,’ ‘animositeit,’ ‘problemen,’ ‘strubbelingen,’ ‘gevoel van sociale onveiligheid,’ ‘gedoe,’ etc. om die verstandhouding te typeren, doch zij vertikken het om hen moverende redenen om ook maar één concreet voorbeeld (met uitzondering van bovengenoemde perikelen uit 2022) daarvan te benoemen.”
Voldoende aanknopingspunten
Hoewel de procedure in eerste instantie beperkt is tot het terugdraaien van de non-actiefstelling, verwacht de rechter dat een ontslagprocedure uiteindelijk onvermijdelijk is. De rechter vindt echter wel dat de hoogleraar op non-actief gesteld mag worden gedurende het onderzoek. “Naar het oordeel van de rechter bevat het dossier voldoende aanknopingspunten voor het oordeel dat de beslissing om [eiser] gedurende het persoonsgerichte feitenonderzoek op non-actief te stellen niet als reeds op voorhand onredelijk kan worden aangemerkt.”
Daarom stelt de rechter de omstreden hoogleraar in het ongelijk. Half juli moet het nieuwe feitenonderzoek zijn afgerond.
