Ondanks stijging op ranglijsten hecht UNL minder aan rankings
League tables als leidende ranglijsten
De expertgroep richt de pijlen vooral op league tables, waarin universiteiten een totaalscore krijgen voor onderzoek, onderwijs en impact. Hierbij telt onderzoek, met name het aantal publicaties, zwaar mee. Deze methode staat haaks op de ideeën van Erkennen en Waarderen, waarin de kwantiteit van onderzoek minder wordt benadrukt vergeleken met de kwaliteit van andere academische prestaties.
Voor de voorstanders van Erkennen en Waarderen zijn de internationale ranglijsten onverkwikkelijk. De expertgroep komt dan ook met aanbevelingen op universitair, landelijk en internationaal niveau. Voor de individuele instellingen is het de bedoeling om league tables te mijden in interne evaluaties en toe te wijzen budgetten. Daarnaast worden al de hiervoor aangeleverde data openbaar gemaakt. Ook worden instellingen geacht om mee te werken aan de ontwikkeling van alternatieve ranglijsten.
(Inter)nationale alternatieven voor ranglijsten
In de landelijke context wil UNL bij de overheid gaan lobbyen voor de eliminatie van league tables. Het benadrukken van de nadelen behoort tot de agenda. Op internationaal niveau is UNL in overleg met de European University Association (EUA) om tot een gezamenlijk standpunt te kunnen komen – aanvullend op de rol die UNL speelt in de Coalition for Advancing Research Assessment (CoARA).
De (inter)nationale ambities van UNL volgen op een stijging van de Nederlandse universiteiten op de belangrijke QS-ranglijsten. Eerder was er nog sprake van een daling. Diverse kenners concludeerden onlangs dat Nederland de aansluiting met Europa aan het verliezen is, niet alleen qua kwantiteit maar juist ook qua kwaliteit. Voor UNL valt de analyse dus anders uit en loopt Nederland dusdanig voor in cultuurverandering binnen de wetenschap dat de boodschap naar buiten toe verder verduidelijkt dient te worden.
Kritische kanttekeningen
Vertrekkend voorzitter Pieter Duisenberg waarschuwt wel in voorzichtige bewoordingen voor de verwachtingen van universiteiten, zo zegt hij in een reactie. “Universiteiten staan dubbelzinnig ten opzichte van universiteitsranglijsten; het is belangrijk om onze positie in de wereldtop te kunnen bepalen.” Daarentegen doen de ranglijsten geen recht aan al het wetenschappelijk werk dat wordt gedaan.
De wekelijkse nieuwsbrief is nog korte tijd gratis te ontvangen. De voorwaarden vindt u hier.
Ook onderschrijft UNL de internationale aanbevelingen van de expertgroep slechts met een slag om de arm. Volgens de koepelorganisatie vragen zij ‘nadere uitwerking en een gecoördineerde aanpak’. “Pas als er voldoende draagvlak ontstaat voor gezamenlijke internationale actie, zullen we de[ze] aanbevelingen van de expertgroep (…) omarmen”, zo zegt UNL in de bestuursreactie op het rapport.
Een andere observatie is dat het onderzoek zich alleen richt op de eerdergenoemde league tables. Andere ranglijsten zoals topical rankings, subject rankings, regionale rankings en rankings voor ‘jonge’ universiteiten blijven buiten schot. Universiteiten wordt juist aangemoedigd om alternatieve ranglijsten mede te gaan ontwikkelen. Het geval wil hierbij dat volgens het rapport zelf twee van de experts betrokken zijn bij alternatieve ranglijsten. De openheid in zulke zaken valt enkel te prijzen.
Leiden Ranking en QS
Een van de alternatieve ranglijsten in dezen is de Leiden Ranking, die onlangs weer is verschenen. Deze ranglijst behelst enkel het onderzoek aan universiteiten, waarbij wel indicatoren worden gebruikt voor wetenschappelijke impact, samenwerking, Open Access en geslachtsdiversiteit. Bij het eerste criterium valt op dat veertien van de ‘beste’ twintig universiteiten Chinees zijn. De enige Nederlandse instellingen in de top 100 zijn de Universiteit Utrecht op plaats 82 en de Universiteit van Amsterdam op plaats 95; beide zijn licht gedaald ten opzichte van het vorig jaar.
Op het criterium ‘samenwerking’ eindigen de twee universiteiten op plaatsen 53 en 54, waar ook de Rijksuniversiteit Groningen de top 100 haalt als 92ste. Dit is vergelijkbaar met vorig jaar. De scores op ‘Open Access’ zijn identiek aan die op ‘samenwerking’ voor beide jaren. Op ‘gender’ wordt de Universiteit Utrecht 34ste en de Universiteit van Amsterdam 41ste. De Rijksuniversiteit Groningen en de Erasmus Universiteit Rotterdam eindigen nek aan nek als 73ste en 74ste. Ook Leiden (90), Nijmegen (93) en de VU (97) staan hier nog in de top 100. Afgezien van de UvA zijn al deze plaatseringen opnieuw lichte dalingen tegenover vorig jaar.
Op de QS-ranglijst voor 2024 zijn de Nederlandse universiteiten juist gestegen na een eerdere daling. Delft is dit jaar de beste vaderlandse volksvertegenwoordiger met een stijging van 61 naar 47. De UvA stijgt van 58 naar 53, terwijl de UU steeds dichter bij de top 100 komt (112 naar 107). Ook qua duurzaamheid is Delft toonaangevend met plaats 23; op ‘environmental impact’ behaalt men zelfs plaats 7. De VU (68) en de UU (77) staan eveneens in de top 100.
