Coaching effectief in begeleiden student van onderwijs naar werk

Nieuws | de redactie

19 januari 2024 | Reflectieve vaardigheden vergroten de inzetbaarheid van afgestudeerden op de arbeidsmarkt. Coaching is een effectief middel om studenten zulke reflectie aan te leren, blijkt uit een Maastrichts proefschrift. Goede transitiecoaching in het hoger onderwijs vergemakkelijkt de stap van de collegebanken naar de werkplaats.

Het kan voor studenten op allerlei manieren uitdagend zijn om hun studieomgeving te verruilen voor een plek op de arbeidsmarkt. Bij ernstige gevallen leidt dat tot vroegtijdige uitval. In het onderwijs en de zorg vallen respectievelijk twintig procent van de beginnende leraren en veertien procent van het beginnend zorgpersoneel uit binnen twee jaar na afstuderen omdat zij zich onvoldoende voorbereid voelen.  

Zulke situaties hebben voor zowel werknemers als bedrijven negatieve gevolgen: aan de ene kant stress en financiële problemen, aan de andere kant personeelstekorten of financiële verliezen. Als studenten in het hoger onderwijs beter worden voorbereid op de overgang van onderwijs naar werk, kan zulke uitval vaker worden voorkomen, toont het proefschrift van promovendus Niels van der Baan. Hij onderzocht hoe de inzetbaarheid (‘employability’) van studenten kan worden vergroot middels coaching. Het begrip ‘inzetbaarheid’ verwijst naar “een set competenties die afgestudeerden in staat stellen zelfstandig door de arbeidsmarkt te navigeren en passend werk te vinden.” 

Voorwaarden aan coaching 

Voor het ontwikkelen van inzetbaarheidscompetenties is coaching een geschikte pedagogische interventie, schrijft Van der Baan. Vormen van coaching zijn al deel van veel curricula en het ontwikkelen van specifieke competenties vereist een gepersonaliseerde benadering. Niettemin kan de zogeheten transitiecoaching niet door elke willekeurige docent worden gegeven: een transitiecoach moet daadwerkelijk verstand hebben van coaching en kennis hebben van de arbeidsmarkt waarvoor een student in kwestie wordt opgeleid. 

Daarnaast moet een transitiecoach de student veiligheid bieden, hen een reflectieve leerhouding aanleren, en ervoor zorgen dat het de student is die de beslissingen maakt en zo autonomie heeft tijdens het coachingsproces. Deze drie elementen kwamen naar voren uit gesprekken in focusgroepen.  

Coaching vergroot inzetbaarheid door stimuleren van reflectie 

Uit kwantitatieve resultaten bleek dat de coaching daadwerkelijk een positief effect heeft op de inzetbaarheid van studenten. Met name ondersteuning van de autonomie van de student bleek een directe goede invloed te hebben. Daarbij laat een coach de beslissingen over aan de student – ook beslissingen over de vaardigheden waaraan nog moet worden gewerkt. “Een autonomie-ondersteunende coach geeft de student voldoende vrijheid om verschillende leeractiviteiten te ondernemen en te leren van fouten.” 

Vooral het aanleren van een reflectieve houding maakt die positieve relatie tussen coaching en inzetbaarheid mogelijk, blijkt uit het onderzoek. Reflectie stelt studenten in staat om hun vaardigheden te leren kennen en te verbeteren, maar reflecteren op en zodoende leren van situaties in het verleden is geen sinecure, aldus Van der Baan. Als studenten hulp krijgen van een coach die hen de goede richting wijst en een veilige omgeving creëert waarin ze fouten kunnen maken, dan zijn studenten in staat om diepere niveaus van reflectie te bereiken dan ze zelfstandig zouden kunnen.  

“Hoewel studenten in staat zijn om terug te kijken op leerervaringen en te omschrijven wat daar gebeurde, hebben ze de ondersteuning van een coach nodig om in te zien hoe die leerervaringen hen kunnen helpen om het beter te doen als ze in de toekomst opnieuw in zo’n situatie komen”, schrijft de Maastrichtse promovendus. 

Alleen doelmatige reflectie 

Ook uit interviews met afgestudeerden in hun werkomgeving bleek dat de coaching hen inderdaad had geholpen bij de transitie naar het werkende leven. Het belangrijkste element daarin was de reflectieve houding die ze tijdens de coaching hadden aangeleerd, met name het feit dat reflectie een gewoonte was geworden, blijkt uit het onderzoek van Van der Baan. “Afgestudeerden die nu ergens werkten waren in staat om zelfstandig te reflecteren en zichzelf vragen te stellen zoals hun coach deed toen ze nog student waren.” Dat stelde hen in staat om met succes de overstap naar hun werkplek te maken.  

“Samengevat faciliteert coaching in het hoger onderwijs de overgang van onderwijs naar werk van studenten en vergroot het hun inzetbaarheid door hen de reflectievaardigheid aan te leren en hen zo in staat te stellen tot levenslang leren”, concludeert Van der Baan. 

Tegelijkertijd waarschuwt hij dat studenten niet altijd het nut van reflectie inzien en het snel moe worden om bij herhaling te reflecteren op hun vaardigheden en ontwikkeling. “Het is daarom cruciaal om het doel van reflectie te expliciteren richting studenten en hen voldoende vrijheid te geven om zelf te kiezen waarop ze willen reflecteren. Reflectie moet een expliciet doel dienen en niet alleen omwille van zichzelf worden gebruikt.”