Renteverlaging voor pechgeneratie laat nog op zich wachten
Tijdens de inbreng van het kabinet bij de begrotingsbehandeling van OCW werd uitvoerig met de minister gedebatteerd over internationalisering en de basisbeurs. Vlak voor de verkiezingen buitelden de partijen over elkaar heen om iets te regelen voor studenten uit de pechgeneratie. Begin oktober werd duidelijk dat zij fors meer rente moesten gaan betalen over hun studieschulden.
Terwijl partijen als D66 en de SP opteerden voor een volledige bevriezing van deze rente, stelde het NSC van Pieter Omtzigt voor om de expatregeling te versoberen. Met de opbrengsten daarvan zou de rente voor de pechgeneratie, die door het leenstelsel tot lenen gedwongen werd, verlaagd kunnen worden. OCW heeft al deze opties onderzocht, wat resulteerde in een reeks beleidsalternatieven, van het verlagen van de rente met één procent tot het volledig compenseren van studenten of het invoeren van een renteplafond.
Wij kiezen voor een zorgvuldige benadering
NSC was enigszins overrompeld door de veelheid aan beleidsopties en wil dit daarom aan een nieuw kabinet laten, aldus NSC-Kamerlid Rosanne Hertzberger. “De rente op deze leningen is erg hoog. We willen compenseren, maar zijn nog aan het onderzoeken hoe precies. Vaak wordt bij compensatie gepleit voor snelle financiële actie, maar wij kiezen voor een zorgvuldige benadering om tot een goede regeling te komen”, zei ze.
Word abonnee!
Alleen met uw bijdrage kan ScienceGuide bestaan. Word abonnee voor slechts €85 per jaar (incl. 9% BTW), ontvang 50 keer per jaar de nieuwsbrief en draag bij aan een onafhankelijk platform voor het hoger onderwijs.
Abonneer u hier
Jan Paternotte van D66, die zich sterk maakt voor oppositievoering, vond dit teleurstellend. Sandra Beckerman van de SP, die vlak voor de verkiezingen pleitte voor een renteverlaging naar nul procent, uitte ook haar teleurstelling in NSC. “Uw fractievoorzitter deed een minder vergaand voorstel. Nu zegt u dat we niet alleen minder ver gaan, maar ook nog wachten. Wat is de boodschap aan de studenten met hoge schulden die deze hulp echt nodig hebben?”, wilde zij weten.
Een Chinese Muur
D66 en NSC dienden een motie in om een zogenaamde Chinese muur rond de opbrengsten van de versobering van de expatregeling te garanderen. Dit moet ervoor zorgen dat studenten uit de pechgeneratie verzekerd zijn van tenminste enige vorm van compensatie, ook als een volgend kabinet daarover anders denkt.
Een ander prominent thema was internationalisering. Het NSC van Pieter Omtzigt eist hierin een sleutelrol op, mede vanwege de focus hierop tijdens hun verkiezingscampagne. Ook andere partijen zoals de VVD lieten van zich horen. De VVD is al langere tijd kritisch over het gebrek aan mogelijkheden voor universiteiten om een numerus fixus in te stellen voor Engelstalige programma’s die zowel in het Nederlands als in het Engels worden aangeboden. VVD’er Claire Martens diende, in anticipatie op de Wet internationalisering in balans, een amendement in om een tijdelijke oplossing te bieden binnen de huidige wetgeving.
Het ligt zo snel mogelijk in uw Kamer
Minister Dijkgraaf vond het voorstel van Martens veel te ver gaan, vooral omdat dit element al is opgenomen in zijn nieuwe wetgeving. Hij moest de VVD, die al weken onderhandelt over de rechtsstaat, wijzen op het onzorgvuldig aanpassen van bestaande wetgeving. “Bij een belangrijk onderwerp als dit willen we het proces zorgvuldig doorlopen. We zetten vaart achter de zaak. Ik heb beloofd dat dit wetsvoorstel, inclusief de bijbehorende adviezen, zo snel mogelijk bij uw Kamer ligt. Dan kunt u het complete pakket beoordelen, inclusief de afspraken die we momenteel maken. Dat lijkt mij het geschikte moment om te discussiëren over deze capaciteitsfixus”, zei Dijkgraaf.
Martens begreep de bezwaren van de minister, maar benadrukte dat universiteiten dit instrument al vanaf volgend jaar moeten kunnen gebruiken. Ze twijfelde of dat haalbaar was als Dijkgraafs wet nog naar de Kamer moest. “Het is een dringend verzoek van de Nederlandse universiteiten om zelf de controle te krijgen. We moeten benadrukken dat we niet van bovenaf gaan bepalen of en waar een numerus fixus voor een Engelstalige opleiding wordt ingevoerd”, bepleitte zij.
Volgens mij is de minister wel blij
De staatsrechtelijke bezwaren van de minister interpreteerde Martens volgens een eigen lezing. “Volgens mij is hij ergens toch blij dat de VVD de moeite heeft genomen om het wetsvoorstel dat er ligt in kleinere delen op te splitsen. Zo kunnen we een specifiek onderdeel, namelijk de numerus fixus op Engelstalige trajecten, alvast naar voren halen”, meende ze.
De minister moest benadrukken dat hij hier juist niet blij mee is, mede omdat dit voorstel problemen oplevert in relatie tot Europese wetgeving. “Een van de dingen waar we vaak tegen aanlopen, is het recht van de Europese Unie. Een belangrijk aspect daarvan is dat je bij Engelstalige opleidingen niet mag discrimineren op basis van nationaliteit. Ons onderwijssysteem dient niet alleen Nederlanders, maar iedereen die in Nederland woont en onderwijs wil volgen”, legde hij uit.
Tegen het einde van het debat leken de meeste partijen overtuigd door de minister. Ook NSC, belangrijk voor het behalen van meerderheden in de Kamer, gaf aan de minister de tijd te willen geven voor het ontwikkelen van een gedegen wetsvoorstel. Dijkgraaf werd echter verzocht om binnen acht weken aan de Kamer te rapporteren over concrete maatregelen die elke onderwijsinstelling individueel zal nemen om het aandeel Engelstalige opleidingen significant te reduceren, met aandacht voor de arbeidsmarkt, studentenhuisvesting en regionale belangen.
