Ambtenarenschool heeft onterecht diploma’s uitgereikt, stelt Onderwijsinspectie
De Nederlandse School voor Openbaar Bestuur (NSOB) verzorgt postdoctorale opleidingen in de bestuurskunde die speciaal gericht zijn op de publieke sector. De Inspectie heeft dit instituut op de vingers getikt omdat het een master Public Management niet heeft laten accrediteren door de NVAO. De instelling brengt daar tegenin dat de opleiding wel geaccrediteerd is door de European Association for Public Administration Accreditation (EAPAA). Deze organisatie is echter gevestigd in Enschede, en in Nederland mag maar één organisatie accreditaties uitvoeren: de NVAO. Daarom zijn de uitgereikte diploma’s niet rechtsgeldig, oordeelt de Inspectie.
In samenwerking met de NVAO
In de wet is wel de speciale regeling opgenomen dat ook buitenlandse accreditatieorganisaties opleidingen mogen accrediteren. De EAPAA is echter in Nederland gevestigd, en daarmee niet buitenlands, zo zegt de Onderwijsinspectie. De EAPAA accrediteert ook andere bestuurskundige opleidingen van bekostigde universiteiten in Nederland, maar dan wel in samenwerking met de NVAO. Die opleidingen kunnen dus wel erkende diploma’s uitreiken.
Misleiding van studenten en werkgevers voorkomen
De Inspectie grijpt dan ook in op basis van de Wet namen en graden (WNG) die is ingevoerd door minister Jet Bussemaker. De wet stelt specifieke eisen aan het gebruik van academische graden en de namen van onderwijsinstellingen zoals universiteiten en hogescholen. Dat moet misleiding van studenten en werkgevers voorkomen. Studenten en hun potentiële werkgevers moeten kunnen vertrouwen op de rechtsgeldigheid van hun behaalde of nog te behalen graad. Het toezicht en oordeel van de Inspectie betreft enkel de juridische status van graden.
In 2022 werd de NSOB al door de Inspectie aangespoord om de deelnemers aan de betreffende master te vertellen dat deze niet voor de Nederlandse wet was geaccrediteerd, maar op basis van een buitenlandse regeling. Dit heeft de NSOB ook gedaan. Daarnaast is informatie op de website van de organisatie aangepast. Op een later tijdstip is de Inspectie echter tot de ontdekking gekomen dat de EAPAA niet in het buitenland gevestigd is, maar in Nederland.
Alles ademt niet-Nederlands
De NSOB beschouwt de accreditatie door EAPAA als een buitenlandse wettelijke regeling op basis waarvan graden kunnen worden verleend – ook onder de WNG. De NSOB heeft aangegeven nooit in de veronderstelling te zijn geweest in strijd te handelen met enig wettelijk kader. Zij hebben ook aan de Inspectie laten weten dat de EAPAA in alles ‘buitenlands ademt’: de experts, de besluiten, de bijeenkomsten, de voertaal en het bestuur zijn allemaal niet-Nederlands.
“Bovenstaande argumenten onderschrijven weliswaar de internationale of Europese oriëntatie van EAPAA die terugkomt in de werkwijze, besluitvorming en aard van accreditaties van EAPAA, maar dit betekent niet dat daarmee sprake is van een buitenlandse accreditatie(organisatie)”, schrijft de Inspectie. Die oordeelt dat de EAPAA een Nederlandse accreditatieorganisatie is waarvan de accreditaties als Nederlands gezien moeten worden.
Daardoor zijn ten minste 45 mastergraden voor de master Public Management onterecht verleend door de NSOB, constateert de Inspectie. “Er is geen sprake van een wettelijke grond voor het verlenen van mastergraden door middel van het uitgeven van een diploma ‘Master of Public Administration’.”
Volgens die redenering zou de Europese Unie Belgisch zijn
De NSOB is verbolgen over dit besluit van de toezichthouder. “De inspectie is in 2023 met het argument gekomen dat de plek waar het secretariaat van een accreditatie instantie bepalend zou moeten zijn als criterium voor de buitenlandse regeling in de WHW. Voor die tijd is dit criterium nooit ergens ter sprake geweest, sterker nog: buiten de inspectie om nog steeds niet. De NSOB is het met deze wetsinterpretatie volstrekt oneens. Volgens deze redenering zou bijvoorbeeld de Europese Unie Belgisch zijn, vanwege haar zetel in Brussel”, verweert de organisatie zich.
Het secretariaat van de EAPAA is toevalligerwijs in Nederland gevestigd; een organisatiemoet nu eenmaal ergens gevestigd zijn, zegt de NSOB. “De inspectie heeft zelf beaamd dat als de EAPAA 9,9 km verderop gehuisvest zou zijn geweest (over de grens, in Duitsland) of in welk ander land dan ook, de mastertitel wel gewoon door de NSOB kon worden toegekend.”
OCW vindt de wet ook onduidelijk
Feite Hofman, de Directeur-generaal hoger onderwijs van OCW en tevens een belangrijke opdrachtgever voor de NSOB, heeft aan het bestuur gemeld dat hij de regels hieromtrent ook onduidelijk vindt, zo schrijft de NSOB in hun zienswijze. “De DG Hoger Onderwijs van het ministerie van OCW heeft eind 2023 aan de NSOB aangegeven dat de wet op dit punt voor meerdere interpretaties vatbaar is. Op 21 februari 2024 ontving de NSOB in aanvulling hierop een e-mail van de directeur Hoger Onderwijs van het ministerie van OCW waarin deze onduidelijkheid nogmaals is benadrukt: ‘Daarnaast gaat het ministerie – in navolging van hetgeen DG HO eerder met u heeft gewisseld – met de Inspectie in overleg om te kijken hoe de passage uit de wet verduidelijkt kan worden’”.
De NSOB gispt de Inspectie om het feit dat de toezichthouder, ondanks de vraagtekens bij OCW en de toezegging van het ministerie om hierover in gesprek te gaan, toch is gaan handhaven. “Wij zouden toch mogen verwachten dat de inspectie eerst duidelijkheid van de wetgever vraagt alvorens zelf tot een oordeel te komen met verstrekkende gevolgen?”, schrijft de ambtenarenschool.
Ook de NVAO vond een accreditatie niet nodig
Opmerkelijk genoeg schermt de NSOB niet alleen met de DG hoger onderwijs van OCW, maar ook met een oud-directeur van de NVAO. Die zou in 2022 aan de NSOB bevestigd hebben dat hij geen NVAO-accreditatie nodig achtte voor deze opleiding. De Wet namen en graden was toen al geruime tijd van kracht. “We hebben in 2022 in gesprek met de toenmalige directeur van de NVAO verkend of accreditatie door de NVAO in aanvulling op de EAPAA zinvol zou zijn voor de NSOB. Zijn antwoord was toen (en dit heeft hij per mail bevestigd) dat juist voor de NSOB de voordelen van accreditatie door de NVAO van de MP niet evident opwegen tegen de inspanningen, en dat de NSOB het dus niet per se nodig heeft.”
Ook is de inspectie niet voor rede vatbaar, vindt de school voor openbaar bestuur. “De NSOB heeft zich in het hele traject constructief opgesteld, maar op geen moment hebben wij gemerkt dat er de mogelijkheid was om te spreken over een passende én proportionele uitweg in de ontstane impasse in het licht van genoemde onduidelijkheid in de WHW én in het belang van onze (oud) deelnemers. Het met terugwerkende kracht tot 2017 onrechtmatig achten van de graad berokkent disproportionele schade aan de 70 ambtenaren die de opleiding sinds die tijd hebben gevolgd en afgerond.”
Minder interesse en aangescherpte regels
Inmiddels is de NSOB gestopt met het aanbieden van deze opleiding – deels door afnemende interesse, deels door aangescherpte wet- en regelgeving, zo stelt men in een verklaring. “Het verkrijgen van (nog) een mastertitel wordt, zeker sinds de invoering van de bachelor-masterstructuur, steeds minder van toegevoegd belang geacht. En zoals wel vaker werpen de wet en aangescherpte regels steeds meer belemmeringen op om buiten het bestaande systeem te functioneren.”
Ook bij de UTwente is een opleiding op de vingers getikt die veronderstelde dat een accreditatie door alleen de EAPAA voldoende zou zijn. Met deze twee Inspectierapporten in de hand kan de minister eventueel bestuurlijke boetes opleggen aan de NSOB en de UTwente.
