VVD-plannen voor wetenschap zorgen voor verarming, waarschuwt Dijkgraaf
In een schriftelijk overleg heeft de minister uiteengezet wat de gevolgen zullen zijn als de VVD-plannen door een nieuw kabinet daadwerkelijk worden uitgevoerd. In haar meest recente verkiezingsprogramma heeft de VVD een bezuiniging van vele honderden miljoenen op het hoger onderwijs en onderzoek ingeboekt. GroenLinks-PvdA en D66 hebben daarom de rode loper uitgelegd voor de minister, die nu kan uitleggen welke rampspoed de vaderlandse wetenschap te wachten staat als de door de VVD beoogde bezuinigingen daadwerkelijk worden doorgevoerd.
NSC, de PVV en de BBB, de drie andere partijen waarmee de VVD momenteel onderhandelt over een nieuw kabinet, hebben hun verkiezingsprogramma niet laten doorrekenen door het Centraal Planbureau. De minister concentreert zich daarom in zijn beantwoording alleen op de VVD. Dat geeft hem bovendien de gelegenheid om de eigen successen in de etalage te zetten.
Concurrentiekracht van Nederland negatief beïnvloeden
Het elimineren van het Fonds voor Wetenschap en Onderzoek zou drie hoofddoelen van het wetenschapsbeleid ondermijnen: een stevige wetenschappelijke basis, ruimte voor talentontwikkeling en maatschappelijke impact, schrijft Dijkgraaf.
“Op het gebied van talentontwikkeling stelt het fonds middelen beschikbaar voor de open competitie, wat onderzoekers de ruimte geeft om ongebonden en excellent onderzoek te doen. Dit draagt bij aan de ontwikkeling van nieuw talent en het behouden van bestaand talent binnen Nederland. Daarnaast financiert het fonds initiatieven voor sociale veiligheid binnen de academische wereld. Het schrappen van dit fonds zou niet alleen de wetenschappelijke vooruitgang en talentontwikkeling in Nederland ondermijnen, maar ook de economische groei en internationale concurrentiekracht van Nederland op lange termijn negatief beïnvloeden”, zo stelt de minister. Daarnaast zal de aanvraagdruk bij NWO weer toenemen, net nu die voor het eerst in jaren weer aan het dalen is.
Als de investeringen uit het Fonds voor Onderzoek en Wetenschap worden stopgezet, zullen universiteiten en hogescholen ook genoodzaakt zijn om personeel te ontslaan, waarschuwt Dijkgraaf. Als gevolg van de investeringen uit het fonds heeft het huidige kabinet juist zo’n 1200 banen gecreëerd, zegt hij. Het stopzetten van de fondsinvesteringen zou dus leiden tot een verlies aan banen binnen de academische gemeenschap.
Economische schade
De minister waarschuwt dat het terugdraaien van de financiering tevens de Nederlandse positie in wetenschap en innovatie zal verzwakken, de samenwerking in Europa zal verminderen, en, gezien de verwachte hoge rendementen op deze investeringen, op lange termijn economische schade zal toebrengen.
Ook wordt een kwart van het praktijkgericht onderzoek bekostigd uit dit fonds. Een bezuiniging zou concreet het einde kunnen betekenen van belangrijk onderzoek naar duurzame bouwtechniek dat Saxion nu in nauwe samenwerking doet met woningbouwcorporaties en mkb. “Stopzetten van het Fonds betekent dat dit, maar ook vele andere vergelijkbare projecten in het praktijkgericht onderzoek, moet stoppen”, schetst Dijkgraaf een somber scenario.
Einstein Telescope en de Biotech Booster
Daarnaast wil D66 van de minister weten wat de gevolgen zouden zijn als het Nationaal Groeifonds tijdens de formatie de nek om wordt gedraaid tijdens. De oproep daartoe is in Den Haag steeds sterker hoorbaar. Vanuit het Groeironds wordt op dit moment onder andere geïnvesteerd in het ontwikkelen van medicijnen tegen kanker, het technisch beroepsonderwijs, de bestrijding van laaggeletterdheid, de verduurzaming van de landbouw, en in de ontwikkeling van sleuteltechnologieën als quantum en 6G, somt de minister op. Ook wordt geïnvesteerd in de volgende generatie grootschalige onderzoeksinfrastructuur, namelijk de Einstein Telescope en in de Biotech Booster.
“Als een aankomend kabinet ervoor kiest om ook de middelen te schrappen die reeds gereserveerd zijn voor projecten, betekent dit dat projecten die nog geen toekenning hebben gekregen die ook niet meer kunnen krijgen. Lopende projecten die naast toekenning nog een deel reservering hebben kunnen deze reservering niet meer krijgen, waardoor ze niet hun beoogde doelstelling behalen, niet kunnen bijdragen aan het verdienvermogen van Nederland en daarmee de doelmatigheid van de reeds ingezette middelen voor deze projecten ondermijnen”, zo waarschuwt de D66-minister.
De Einstein Telescope is een magneet voor internationaal talent
Vooral voor het meest in het oog springende Groeifonds-project, namelijk de Einstein Telescoop in Limburg, zou stopzetting van het fonds een hard gelag zijn. “De Einstein Telescope is een magneet voor internationaal talent, voor innovatie, voor de ontwikkeling van grensverleggende technologie en het biedt het bedrijfsleven een start voor het ontwikkelen van producten die later van toepassing zijn op de consumentenmarkt”, zegt Dijkgraaf. Voor dit project staat een reservering van € 870 miljoen in de boeken.
“Deze reservering geeft Limburg een groot strategisch voordeel vergeleken met concurrerende voorstellen in andere landen (die nog geen vergelijkbaar budget beschikbaar hebben). Het is daarom een belangrijk onderdeel van onze internationale belangenbehartiging. Ook heeft deze reservering in België geleid tot sturing en een versnelling in de discussie over financiële toezeggingen voor de bouwfase. Wanneer deze reservering vervalt, heeft dit negatieve effecten op onze diplomatieke geloofwaardigheid”, schrijft de minister.
