‘Behoud internationale studenten vergt specifiek beleid en hulp van arbeidsmarkt’
De arbeidsmarkt schreeuwt steeds harder om meer gekwalificeerde medewerkers. De personeelstekorten in sectoren als de techniek en ICT nemen in de nabije toekomst alleen maar toe. Het is dan ook essentieel om in te zien dat internationale studenten die al in Nederland studeren van waarde kunnen zijn voor de arbeidsmarkt.
Focus van aantrekken naar behoud
Het aantrekken van internationale studenten, en de daaraan gerelateerde internationalisering van het onderwijs, is de afgelopen periode uitgebreid besproken in ScienceGuide. Ondanks hun potentieel wordt er in de politiek vooral gesproken over de beperkingen die verbonden zijn aan de instroom van internationale studenten. Wat ons betreft ligt het probleem niet zozeer bij het aantrekken van internationale studenten, maar juist bij het behouden van deze groep potentials voor de regionale en nationale arbeidsmarkt.
Zeker in het hbo, waar studenten gedurende hun studie veelvuldig leren in de praktijk (denk aan stages, afstudeeronderzoeken, projecten in hybride leeromgevingen), is de kennismaking met het Nederlandse werkveld vaak al een feit. Wanneer deze ervaringen positief zijn, willen zij vaak graag blijven na het afstuderen. Omdat zij bij het betreden van de arbeidsmarkt worden geconfronteerd met allerlei uitdagingen, vertrekt echter uiteindelijk meer dan de helft van de internationale studenten uit Nederland. Na vijf jaar verblijft nog maar een kwart in ons land, blijkt uit cijfers van Nuffic.
Bij deze uitdagingen op de arbeidsmarkt zijn uiteraard de werkgevers aan zet. In het voortraject, in de voorbereiding van de internationale student op het werken in Nederland, ligt echter een belangrijke rol voor het hoger onderwijs om deze groep studenten te ondersteunen. Er is dringende noodzaak voor het hbo om te investeren in effectieve diensten die de inzetbaarheid van deze groep internationale studenten al tijdens hun studie vergroten.
Betere voorbereiding op arbeidsmarkt tijdens studie
Samen met vier Noord-Europese onderwijspartners zet Fontys zich in om de inzetbaarheid van internationale studenten op de regionale arbeidsmarkt te versterken. In het Erasmus+-project INTERLOCALITY hebben we aan ruim honderd internationale studenten, lokale werkgevers, hbo-docenten en beleidsmakers van intermediaire organisaties uit de vier landen gevraagd hoe de inzetbaarheid vergroot kan worden en wie daarvoor verantwoordelijk is. Daaruit bleek dat internationale studenten en alumni vaak tegen specifieke obstakels aanlopen bij het zoeken naar passend werk, ook in Nederland. Taalbarrières, culturele verschillen, een gering professioneel netwerk en gebrek aan kennis over de lokale arbeidsmarkt kunnen allemaal bijdragen aan het uiteindelijke vertrek na het afstuderen. Ook de bureaucratische hordes die internationale studenten van buiten de EU moeten nemen, spelen een rol.
Met hun beroepsgerichte opleidingen hebben hogescholen een belangrijke rol bij het voorbereiden van internationale studenten op hun toekomstige loopbaan in Nederland, vinden internationale studenten, werkgevers en de intermediaire organisaties. Dit omvat volgens ons niet alleen cursussen op het gebied van taal en cultuur, maar ook gerichte loopbaanbegeleiding voor internationale studenten, meer netwerkmogelijkheden en stageplaatsen bij lokale werkgevers die bereid zijn een stapje extra te zetten.
De wekelijkse nieuwsbrief is nog korte tijd gratis te ontvangen. De voorwaarden vindt u hier.
De geïnterviewde hbo-docenten hebben al een goed beeld van de problemen waar de internationale studenten tegenaan lopen, maar geven ook aan dat er vaak nog geen specifiek beleid is om de begeleiding bij de transitie van internationale studenten naar de lokale arbeidsmarkt te versterken. In elke onderwijsinstelling is er wel beleid voor het versterken van het welzijn en de studieloopbaanontwikkeling van de algemene studentenpopulatie, maar er is weinig tot geen systematisch en gestructureerd aanbod dat inspeelt op de specifieke behoeften van internationale studenten en recente alumni.
Dat wil niet zeggen dat er niks gebeurt, maar wanneer er wel aandacht is voor de specifieke behoeften van internationale studenten, wordt dat vaak op persoonlijke titel door hbo-medewerkers georganiseerd. Zo zijn er docenten die in hun lessen extra begeleiding bieden of via hun eigen netwerk contact leggen tussen een student en een werkgever. Deze persoonlijke initiatieven zijn echter kwetsbaar: ze hangen aan personen en zijn niet ingebed in beleid of praktijk. Daardoor kan niet gegarandeerd worden dat elke internationale student dezelfde kansen krijgt.
Rol voor stakeholders in behoud alumni
We zijn daarom blij dat de sector stappen neemt, bijvoorbeeld met het voorstel Zelfregie beheersing internationale studentstromen van de Vereniging Hogescholen. We willen daarbij echter benadrukken dat het versterken van de inzetbaarheid van internationale studenten niet alleen op de schouders van de hogescholen moet rusten. Een succesvolle transitie van onderwijs naar arbeidsmarkt kan voor deze groep studenten alleen slagen als ook de arbeidsmarktpartners een rol spelen. Regionale overheden (provincies, arbeidsmarktregio’s en gemeenten) zouden kunnen kijken hoe zij hun regionale onderwijsinstellingen met expertise en middelen kunnen ondersteunen om innovatieve programma’s en diensten te ontplooien voor internationale studenten.
Alleen met een (lokale) planmatige en structurele aanpak van het ondersteunen en begeleiden van internationale studenten naar de Nederlandse arbeidsmarkt creëren we een robuust systeem dat recht doet aan de behoeften van de studenten, het werkveld en de maatschappij. Het is een investering in de toekomst van ons land en in de talenten uit de internationale gemeenschap die ervoor kiezen om hier te studeren en te werken. Bovendien draagt het bij aan het bevorderen van diversiteit en inclusie op de werkvloer, wat volgens ons essentieel is voor een innoverende samenleving.
Loes van Beuningen is coördinerend onderzoeker van het INTERLOCALITY-project bij het lectoraat Dynamische Talentinterventies van Fontys Hogeschool voor HRM en Toegepaste Psychologie.
Marian Thunnissen is bijzonder hoogleraar Leven Lang Ontwikkelen met en in het hoger onderwijs, lector Dynamische Talentinterventies en leading lector van het Fontys Kenniscentrum Leven Lang Ontwikkelen.
