Campus in stadscentrum maakt niet creatiever dan science park
Aangezien er een verband bestaat tussen de fysieke omgeving en de handelingen en creatieve uitingen van mensen, geldt dat ook voor universiteitscampussen, schrijven onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen in een recent gepubliceerd artikel. Daar het nog ontbreekt aan empirisch bewijs voor die stelling hebben de onderzoekers data verzameld bij drie Nederlandse universiteiten met zowel onderwijsgebouwen in een stadscentrum als op een science park. De betreffende universiteiten zijn de Universiteit Utrecht (UU), de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) en de Universiteit van Amsterdam (UvA).
Science parks stiller en leger dan stadscampussen
Creativiteit op campussen ontstaat niet alleen door sociale interacties; ook de fysieke omgeving heeft invloed op de mate waarin mensen kennis en ideeën delen, stellen de onderzoekers. De handelingen die mensen uitvoeren zijn namelijk gerelateerd aan de mogelijkheden die ze waarnemen; hoe meer mogelijkheden tot creatieve uitwisseling zij zien, hoe groter de kans is dat ze daadwerkelijk tot dergelijke handelingen zullen overgaan. De mate waarin een campus creativiteit stimuleert wordt daarom gemeten aan de hand van de relatie tussen waargenomen mogelijkheden tot creativiteit en de invloed van de campus daarop, schrijven de onderzoekers.
Het onderzoek richt zich op de UU, de RUG en de UvA omdat de onderzoekers de hypothese bezigen dat op de campussen in de stadscentra meer mogelijkheden tot creativiteit zouden worden waargenomen dan op de science parks. Dergelijke parken zijn volgens hoekige, grootschalige ontwerpen aan de rand van steden gebouwd en omvatten meestal weinig variatie in het straatbeeld, weinig leven buiten de gebouwen, en gescheiden gebieden. Stadscampussen zijn daarentegen vaak organisch ontstaan en bevinden zich in een gevarieerde omgeving, dicht op het straatleven met toeristen, dagjesmensen, werkenden en omwonenden met wie interactie kan worden aangegaan.
Creatieve uitwisseling per plaats
Voordat de onderzoekers de verschillen tussen stadscampussen en science parks meten, onderzoeken zij welke elementen van de fysieke omgeving een rol spelen in creatieve ontmoetingen. Daartoe berekenden ze, aan de hand van data van 418 participanten die ter plaatse werden benaderd, hoe vaak men creativiteit waarnam in de buurt van bepaalde bouwkundige elementen. Deze data van studenten, universiteitspersoneel en campusbezoekers werd tussen september en oktober 2019 verzameld. De participanten werden ter plaatse benaderd en gevraagd op een kaart van de campus aan te geven waar ze het afgelopen jaar een creatieve ontmoeting met anderen hadden gehad. Het veldwerk werd uitgevoerd binnen de grenzen van de science parks en binnen achthonderd meter vanaf de gebouwen van de stadscampussen.
De bouwkundige elementen die werden meegenomen in de berekeningen zijn de gebouwen op de campus, de restaurants en cafés, straten en stoepen, de ruimtes tussen de gebouwen, de groene gebieden, zitgelegenheden, de aanwezigheid van water, en begroeiing.
Nabijheid onderwijsgebouwen belangrijk
De respondenten hebben 1132 momenten van creatieve uitwisseling aangegeven. Daarvan vonden er 711 op stadscampussen plaats en 421 op science parks. Uit de onderzoeksresultaten blijkt verder dat de creatieve ontmoetingen op stadscampussen vooral rondom bepaalde ‘hotspots’ plaatsvinden. De creatieve ontmoetingen op science parks zijn meer evenredig verdeeld over het gehele gebied.
Verder blijkt dat de afstand tot gebouwen met afstand de belangrijkste voorspeller van creatieve ontmoetingen op stadscampussen is, schrijven de onderzoekers. Hoe dichterbij een onderwijsgebouw in het stadscentrum is, hoe meer effect het heeft op het aantal creatieve ontmoetingen. Voor science parks geldt deze invloed van de nabijheid van onderwijsgebouwen op het aantal creatieve ontmoetingen niet; de beschikbaarheid van zitplaatsen blijkt daar wel een positieve invloed te hebben, wat op stadscampussen niet het geval is.
Ook de afstand tot restaurants en cafés, de ruimtes tussen de gebouwen en de beschikbaarheid van zitplaatsen hebben dus positieve invloed op de kans op creatieve ontmoetingen. De afstand tot straten, stoepen en groene gebieden zoals parken blijkt niet van invloed.
Geen verschil tussen stadscampussen en science parks
Bouwkundige ontwerpen kunnen creatieve ontmoetingen op campussen stimuleren of verhinderen, concluderen de onderzoekers op basis van de resultaten. Tegenin hun verwachting blijkt echter niet dat science parks dergelijke ontmoetingen minder stimuleren dan stadscampussen. De verschillen tussen beide soorten campussen lijken niet generiek maar vooral te berusten op elementen in het ontwerp van de omgeving.
Creativiteit berust niet alleen op het contact tussen mensen, besluiten de onderzoekers; het wordt ook bepaald door de gebouwde omgeving. In het ontwerp van campussen zou daarmee rekening moeten worden gehouden.
