ScienceGuide staat voor verdieping. Dit is het platform waar de actualiteit en achtergrond elkaar ontmoeten op een inhoudelijke en doordachte wijze. Onder het uitklapteken vind je dus een toelichting, geheugensteun of voetnoot die de redactie of de auteur toevoegt. Dit doen wij om ervoor te zorgen dat wij in onze artikelen grondig en gedetailleerd in kunnen gaan op belangrijke details, zonder de lezer kwijt te raken.
Zigzag van Quesney klopt wel
Nieuws |
de redactie
6 juli 2007 | Twee Nederlandse economen van de Universiteit Twente en de Britse Kingston University hebben een beroemd economisch model uit de achttiende eeuw ontcijferd. Generaties wetenschappers concludeerden dat het ‘Tableau Économique’ (ook bekend als ‘de zigzag’) van Francois Quesney niet klopt, maar prof.dr. Bert Steenge en dr. Richard van den Berg (UTwente) bewijzen nu het tegendeel.
Steenge en Van den Berg leveren het bewijs in de eerste week van juli tijdens een conferentie in Istanbul en in het wetenschappelijke tijdschrift ‘Journal of the History of Economic Thought’ dat binnenkort verschijnt. Wat onder andere onderzoekers van het MIT in de jaren vijftig van 20ste eeuw en Karl Marx in de 19e eeuw niet lukte, kregen Steenge en Van den Berg wel voor elkaar
François Quesnay, in zijn tijd een gerespecteerd denker, econoom en arts, wilde omstreeks 1760 aantonen dat Frankrijk achterop raakte bij Engeland aan de hand van een door hemzelf ontworpen rekenschema, het “Tableau économique”. Het had een wonderlijke en volstrekt unieke vorm (zie bijlage), en stond bekend als de “zigzag”. Iedereen was het er wel over eens dat Quesnay gelijk had en dat het niet goed ging met Frankrijk. De vraag was echter of zijn methode ook juist was, en of die inderdaad bewees dat het fout ging. Tijdgenoten van Quesnay begrepen niets van zijn methode. Ook Karl Marx, driekwart eeuw later, is er niet uitgekomen.
Na de Tweede Wereldoorlog dook het probleem onder economen weer op in het kader van vraagstukken rond de efficiëntie van kapitalisme en communisme. In dat kader werden pogingen gedaan het oude schema te vertalen in hedendaagse methodieken. Dat was een probleem op zich. Pas in 1955 kwam iemand van het MIT in Boston met een transcriptie die heel bekend is geworden. Hij concludeerde dat het schema niet klopte, en latere onderzoekers kwamen tot dezelfde conclusie. Er is daarna een bibliotheek over vol geschreven, maar de conclusies bleven ongeveer dezelfde.
‘Die conclusie, dat de aanpak niet deugde, heeft mij altijd verbaasd,’ aldus professor Bert Steenge van de Universiteit Twente. ‘Quesnay was een uiterst zorgvuldig onderzoeker en daarnaast een bekwaam arts, lijfarts van Madame de Pompadour, de belangrijkste courtisane van Louis XV. Ik heb menig uur aan het probleem besteed. Het kwam neer op het inpassen van bepaalde getallen in een 3 x 3 vierkant met gegeven randtotalen, een soort magisch vierkant dus.’
Ook Steenge kwam er in eerste instantie niet uit, tot hij op een conferentie dr. Richard van den Berg tegenkwam, een Nederlandse economisch historicu, verbonden aan de Kingston University in Engeland. Steenge: ‘Hij werkte in Londen en was gepromoveerd op oude Franse denkers. Samen zijn we toen de oude teksten langsgelopen, en we ontdekten dat alle interpretatoren een bepaalde passage niet goed hadden gelezen. Voor mij betekende dat dat ik met die kennis de oude getallen kon reproduceren in termen van hedendaagse methoden. De conclusie was duidelijk: de oude Franse meester van meer dan twee eeuwen terug had hij het bij het rechte eind, en alle commentatoren daarna hebben het fout gedaan.’
