HO speculeert niet, verliest beperkt

Geen feitelijk verlies

Onderwijsinstellingen hebben in 2008 een boekwaardeverlies van € 47miljoen geleden op hun voor langere termijn aangehoudenbeleggingen. Het kabinet reageert daarom ingetogen en weinigopgewonden op enigszins aangebrande vragen hiernaar van hetPvdA-Kamerlid Depla. “Zolang de instellingen deze beleggingen niethoeven te verkopen, treedt geen feitelijk verlies op. Voor eengroot deel is het boekwaardeverlies inmiddels weeringelopen.”

De OCW-bewindslieden herkennen zich dan ook niet “in het beelddat onderwijsinstellingen met publieke middelen speculeren.” Hetomgekeerde blijkt het geval, men is erg prudent gebleken. “Zo wijsthet rapport van de commissie Vermogensbeheer Onderwijsinstellingenop voorzichtigheid in het financieel beheer.” Met publiekemiddelen speculeren “is dan ook al vanaf 2001 met de invoering vande Regeling BenB verboden. In de Regeling BenB is immersvoorgeschreven dat besturen met hun beleggingen prudent moetenomgaan.”

Ingreep na Icesave

De recente financiele crisis en met name de IJslandse perikelenhebben het kabinet wel tot actie doen overgaan om mogelijkerestrisico’s uit te bannen waar mogelijk. “De regeling is naaraanleiding van de recente problemen met spaar- en beleggingsvormenbij onder meer IJslandse banken per 1 januari 2010 aangescherpt innavolging van de Regeling uitzettingen en derivaten decentraleoverheden (Ruddo).

De aanscherping komt erop neer dat voor de beleggingen enbeleningen vanaf 2010 door instellingen van onderwijs en onderzoekde ratingeisen zijn verhoogd van A:
— tot AA-minus voor de financiële onderneming waarvanbeleggings- en beleningsvormen voor een periode van meer dan driemaanden worden betrokken en
— tot AA voor het land waarin deze financiële onderneminggevestigd mogen zijn.

Ook wordt het generieke toezicht nader aangescherpt en komt deinspectie binnenkort met een nadere rapportage: “De Inspectie vanhet Onderwijs had in het jaarwerkplan 2009 onderzoek naar hetbeleggings- en beleningsbeleid van de instellingen opgenomen. Ditvoorjaar rondt de Inspectie dit onderzoek af. Op grond van deresultaten zal de Inspectie waar nodig maatregelen treffen.”

En hoe kijkt Harvard er op terug?

Wat betreft de problemen die Harvard met zijn beleggingen ondervond-en ter vergelijking met de discussie in ons land- is hetinteressant nog eens te lezen wat de legendarische president vandeze universiteit, Derek Bok, tegen scienceGuide zei in zijnrecente interview:

“Het is niet erg geliefd wat ik verkondig, maar deze crisis is bestzinvol voor universiteiten. De klappen die het vermogen van Harvardkrijgt zijn nu wel een forse terugslag. Maar vergeet niet dat ditvermogen in de voorbije jaren enorm groeide. De actuele cijferswijzen op een neergang met zo 25 tot 30% in een jaar. Andereuniversiteiten kennen een vergelijkbare situatie, maar fijn isanders.

Zulke barre tijden zijn toch af en toe nuttig, meen ik. Elkeuniversiteit moet ook wel kijken naar overtollig vet inde eigen organisatie en activiteiten. Dat is nooit prettig. Butuniversities have never been good at getting rid of things.Starting things in research or education is not so hard, stoppingthings is. And this accumulates inevitably some slack, some fat.Therefore a crisis like this is a big worry but also a healthyprocess of weeding things out. This is not a popular view,I know.

Hieruit komen twee vraagstukken naar voren, meen ik. Teneerste: wat doe je met je vermogen, je bekostiging, dat hetverschil maakt als universiteit in de kennissamenleving? Voor mijstelde die vraag zich altijd zo: wat maakte Florence of Athene inhun tijd tot dat wat ze waren en hoe kan ik dat met onze materieeloneindig meer mogelijkheden zien te evenaren?

Ten tweede: nu we van elite-instelling naar massaal hoger onderwijszijn gegroeid, moeten we de kwaliteit van de vorming optimaliseren.Hoe doen we dit en how do we achieve a sharing of this qualityby everyone involved? Quantity is no longer the problem today, sothe full focus should be on quality.”