Kunstevenwicht bestaat

Nieuws | de redactie

13 september 2012 | In het Maastricht UMC+ zijn de eerste kunstevenwichtsorganen geïmplanteerd. Met deze primeur hopen de medici een stap te zetten in de richting van ‘reparatie’ van de functie van dit onmisbaar orgaan.

Er zijn woensdag tweeoperaties uitgevoerd door een team onder leiding van KNO-arts prof.dr. Robert Stokroos, en beide operaties zijn succesvol verlopen. Ofhet kunstevenwichtsorgaan goed werkt, kan pas over enkele wekenworden vastgesteld, als het implantaat kan worden afgesteld. Eenvan de twee patiënten die gisteren een kunstevenwichtsorgaan hebbengekregen, is een 47-jarige vrouw uit Maastricht die al jaren kamptmet volledige uitval van het evenwichtsorgaan.

Onlangs isdoor hetzelfde team van artsen en onderzoekers maar met een ietsandere techniek ook in Genève een kunstevenwichtsorgaangeïmplanteerd. Beide klinieken – Maastricht UMC+ en HôpitauxUniversitaires de Genève – hebben in nauwe samenwerking met elkaarde techniek en de eerste implantaten ontwikkeld.

Elektroden inbinnenoor

Bij mensen bij wie het evenwichtsorgaanniet meer functioneert, worden hoofdbewegingen niet meergeregistreerd en vindt er dus geen elektrische stimulatievan de evenwichtszenuw plaats. Het vestibulair implantaatheeft als doel de bewegingen van het hoofd te registreren, en dezeom te zetten in elektrische signalen die weer aan deevenwichtszenuw kunnen worden doorgegeven. 

Het implantaat is samengesteld uit eenuitwendig deel dat stevig op het hoofd vastgeklikt kanworden en een inwendig deel dat geïmplanteerd wordt. Hetuitwendige gedeelte bestaat onder meer uit gyroscopen(vergelijkbaar met draaitollen) en versnellingsmeters(accelerometers) die de hoofdbewegingen waarnemen en meten.Vervolgens wordt die informatie door een (nog steeds uitwendige)microprocessor omgezet in elektrische signalen.

Die elektrische signalen worden vervolgensvia het inwendige deel van het vestibulair implantaat aan deevenwichtszenuw doorgegeven. Daartoe worden elektroden gebruikt diein het evenwichtsorgaan, meer precies in de drie cirkelvormigekanaaltjes rond het binnenoor, wordenaangebracht.

Geneefse aanpak

Althans inMaastricht, want in Genève heeft men voor een iets andere aanpakgekozen: daar worden de elektroden juist voorbij die kanaaltjes(dus op de buitenkant van het evenwichtsorgaan) geplaatst. Door debeide methodes met elkaar te vergelijken hopen de teams zo snelmogelijk te komen tot een oplossing voor patiënten metevenwichtsstoornissen.

Het kunstevenwichtsorgaanbevindt zich overigens nog steeds in een proefstadium. Met hetvestibulair implantaat is onderzoek gedaan in dieren. De werkingervan is in dat onderzoek aangetoond. Dat is echter geen garantiedat het in mensen ook werkt.

Wel is het al eerder gelukt deevenwichtszenuw blijvend te stimuleren bij dove mensen bij wietevens de beide evenwichtsorganen niet meer werkten en die inverband met hun doofheid een cochleair implantaat geïmplanteerdkregen. Dat succes heeft Kingma en zijn mede-onderzoekers gesterktin hun overtuiging dat het mogelijk moet zijn de functie van hetevenwichtsorgaan door een implantaat over te latennemen.

Discuswerpers entekenbeten

Prof. dr. Herman Kingma, van huis uitkwantum-biofysicus, geldt mondiaal als een van dé specialisten ophet gebied van evenwichtsstoornissen. Hij reist de wereld over omzijn kennis uit te dragen. Hij  richt zich met name opmensen met de meest ernstige vorm van evenwichtsstoornis:zogenoemde  bilateralevestibulaire areflexie,waarbij de evenwichtsorganen aan beide zijden van het hoofd nietmeer werken.

Evenwichtsstoornissenkomen vaker voor dan algemeen gedacht wordt. Een op de vijf mensenkrijgt in de loop van zijn leven in meer of mindere mate te makenmet evenwichtsstoornis. Van alle 65-plussers heeft 25 procent temaken met een slecht functionerend evenwichtsorgaan. Vaak is dit deoorzaak van valincidenten en bijgevolg botbreuken.

Maar ook jongemensen kunnen getroffen worden door een plotselinge uitval van hetevenwichtsorgaan: van bepaalde levensreddende antibiotica (zoalsgentamycine) is bekend dat ze het evenwichtsorgaan aantasten. Ooktekenbeten en auto-immuunziektes kunnen leiden tot een plotselinguitval van het evenwichtsorgaan.

Kingma ishoogleraar vestibulologie en hoofd van de evenwichtsafdeling voorklinische diagnostiek binnen de afdeling KNO van het MaastrichtUMC+. Eind vorig jaar kreeg hij de zogenoemde IG Nobel prijs voorNatuurkunde met onderzoek naar de vraag waarom discuswerpersduizelig worden bij het beoefenen van hun sport en kogelslingeraarsniet.