Van klas naar Glassroom
De Summit on the Teaching Profession die geïnspireerd door president Obama 13 en 14 maart werd gehouden in de Beurs van Berlage ging met nadruk over de waarde en effecten van evaluatie van docenten. Naar aanleiding van deze internationale onderwijsconferentie is nu een rapport uitgebracht met een verslag en de meest belangrijke bevindingen.
Papieren werkelijkheid?
In veel landen is de evaluatie van leraren nog een papieren werkelijkheid, in de praktijk kan er nog veel verbeterd worden, zo bleek tijdens de discussies. Vaak is evaluatie gereduceerd tot het invullen van een checklist en gebeurt het ook nog door mensen met onvoldoende expertise. De Summit in Amsterdam was daarom juist bedoeld om wereldwijd de best practices met elkaar te delen.
Nederland diende als een leerzaam voorbeeld. De evaluatie van leraren vindt hier op vier verschillende niveaus plaats. Allereerst binnen de school zelf, onder andere via onderlinge docentevaluaties. De tweede manier van evaluatie is door de ouders en de leerlingen. Dat kan succesvol zijn, zolang de enquêtes maar van goede kwaliteit zijn.
Als derde voorbeeld van docentevaluatie kwam ons land met zijn pas ingevoerde lerarenregister. Docenten kunnen hier hun scholings- en professionaliseringsactiviteiten bijhouden en zo beoogt men dat zij worden gestimuleerd hun vakbekwaamheid op peil te houden. Als vierde punt wordt ook de onderwijsinspectie genoemd, die periodieke inspecties doet op scholen.
Toch bleek ook wel dat Nederland op een aantal punten nog zoekende is. Moet bijvoorbeeld het lerarenregister verplicht worden voor leraren? En voor wie en welke sectoren van onderwijs dan? Wat is de juiste balans tussen top-down en bottom-up evaluaties? Wat moet de rol van de overheid zijn? De overheid kan wel helpen om professionele standaarden te ontwikkelen, maar de verbetering en ontwikkeling van het beroep moet wel van de werkvloer en vanuit de professie zelf komen, onderstreepte gastvrouw Jet Bussemaker bij de slotverklaring.
Van ‘Classroom’ naar ‘Glassroom’
Zij deed daarin de volgende oproep: “Leerkrachten moet hun deuren openen voor collega’s, voor onderwijsmanagers en aan de samenleving als geheel. We hebben een transitie nodig van Classroom naar ‘Glassroom’.” Dat verwees natuurlijk direct naar het glazen paviljoen naast de Beurs van Berlage waar in samenwerking met OCW door PBT/EdK en ScienceGuide twee dagen lang lessen werden gegeven door de beste docenten van Nederland.
Docenten kwamen daarin dan ook allereerst zelf aan het woord en toonden de rijkdom van hun vak en hun vakbekwaamheid. Dat gebeurde ook binnen in de conferentie. Over docentevaluaties werden voorbeelden uit verschillende landen aangedragen.
Zo wordt in Nieuw-Zeeland het onderwijs gestoeld op veel vrijheid en autonomie voor de docent. Scholen formuleren samen met de docent onderwijsdoelstellingen. Vervolgens komt er vijf keer per jaar een externe evaluator langs en geeft samen met focusgroepen bestaande uit de staf, docenten en leerlingen feedback op de behaalde resultaten. In 2014 is de Summit om die reden bij de Kiwi’s gepland.
Finse, Duitse en Amerikaanse reflecties
Susan Hartmann, docent en docenttrainer in Duitsland, vertelt in het nu gepubliceerde verslag hoe zij anonieme enquêtes van haar studenten gebruikt om feedback te krijgen op haar docentschap en haar communicatieve vaardigheden. Zo krijgt zij ideeën en feedback om haar onderwijs nog beter te maken. Zij doet dit op deze manier, omdat collega’s vaak geen tijd hebben om haar te evalueren.
Rebecca Mieliwocki, de docent van het jaar 2012 in Amerika, licht toe dat zij door haar schoolleiding voortdurend de mogelijkheid geboden krijgt om zich te kunnen verbeteren. Als voorbeeld geeft zij aan hoe ze met mede-docenten bevorderd werd door haar leidinggevende om de leerprestaties van leerlingen samen te analyseren en om vervolgens elkaar te coachen. Dat gaf volgens haar meetbare verbeteringen van de prestaties van de leerlingen.
Als laatste docent komt de Finse docent Jaakko Meretniemi aan het woord. Hij waarschuwt dat de overheid niet teveel moet willen controleren. Hij vreest dan voor een te formeel evaluatiesysteem. “Leraren en docenten krijgen al volop feedback van hun studenten en collega’s.” Hij gaf daarom aan dat de wind vanuit de Summit niet uit de verkeerde hoek moet gaan waaien, omdat meer docenteninspecties van bovenaf, de passie en bevlogenheid van het leraarschap in diskrediet zullen brengen.
