Zinvolle zorgtechnologie
“Wij proberen in ons onderzoek mensen de regie over hun zorg in eigen hand te laten houden. Daar kan technologie – in verschillende vormen – een grote rol in spelen. Om dit zo goed mogelijk te doen benaderen we het vakgebied van zorgtechnologie van twee kanten, soms vanuit de zorg, soms vanuit de technologie,” zegt Luc de Witte, lector ‘Technologie in de Zorg’ aan Zuyd Hogeschool en hoogleraar in hetzelfde onderwerp aan Maastricht University.
“Je moet niet monomaan zijn, als je altijd vanuit de technologie redeneert krijg je van die techniek die zo nodig naar de zorg moet. Puur vanuit de zorg redeneren is ook niet goed want zorgprofessionals zijn niet getraind om problemen te vertalen in techniek.”
Laagdrempelige professor
We proberen ook de oude muren tussen WO, HBO en MBO af te breken. Ik heb promovendi die nauw samenwerken met MBO’ers om zo dicht bij de zorgpraktijk te blijven. “Ik kom zelf uit de academische wereld en ik heb me altijd enorm verbaasd over mensen die 4 jaar onderzoek doen en nauwelijks contact hebben met de patiënten waar het over gaat. Dan heb je geen idee wat mensen meemaken, terwijl je wel artikelen schrijft die zo nodig internationaal gepubliceerd moeten worden. Dus toen de lectoraten in het HBO werden opgericht dacht ik: ‘daar moet ik naar toe’!”
“Ik wil graag onnodige muren afbreken. Daar kan je veel over praten maar wat het beste werkt is zelf door die muren heen gaan. Het is eigenlijk idioot, maar mensen van zorginstellingen en bedrijven maken tien keer makkelijker een afspraak met me op een ROC dan op de universiteit,” zegt misschien wel de enige hoogleraar met zijn kantoor in een MBO-gebouw.
Zorg is niet van artsen
“In de langdurende zorg, en dan vooral de zorg thuis en mantelzorg zit de grootste problematiek uit het oog van de patiënten, daar kan je voor de grootste impact zorgen. De rol van artsen wordt vaak erg overschat, je ziet een dokter misschien 3 keer per jaar 8 minuten, voor de rest ben je zelf verantwoordelijk voor je gezondheid en is de arts meer een soort adviseur.”
“Ik ben zelf als arts opgeleid en dan leer je dat je heel erg belangrijk bent voor patiënten, dat relativeer ik nogal. Het is veel belangrijker dat mensen zelf in staat zijn om hun gezondheidssituatie te beoordelen en op een verantwoordelijke manier met hun gezondheid omgaan. Hier kan techniek enorm aan bijdragen.”
Technologie in de zorg bestaat zeker niet alleen uit robots en andere hightech dingen. “Je moet je daar niet allemaal van die fancy dingen bij voorstellen. Je moet veel meer denken aan iPads, bewegingssensoren of medicijnwekkertjes. Het versimpelen en bruikbaar maken van bestaande technologieën, zoals smartphones, voor toepassingen in de langdurende zorg is veel belangrijker dan allerlei nieuwe gadgets.”
€17,95 bij de Praxis
Een groep die veel profijt van technologie kan hebben zijn patiënten met beginnende alzheimer die alleen wonen. “Voor deze patiënten werken we bijvoorbeeld samen met een grote thuiszorgorganisatie aan het gebruik van een sensorsysteem. Deze simpele infraroodsensoren worden opgehangen in het huis en registreren alleen maar of er beweging is. Als je dat slim analyseert weet je hoe laat iemand op staat, hoe vaak iemand naar de wc gaat of de koelkast openmaakt,” zegt De Witte
“Uit deze data kan je een leefpatroon opmaken en dus ook zien als er afgeweken wordt van dit patroon. Als iemand die altijd de hele nacht doorslaapt ineens ’s nachts vaak door het huis gaat wandelen valt dit op en is het tijd om het er eens over te hebben. Dit blijkt een goede ondersteuning van mantelzorgers en thuiszorgmedewerkers die hierdoor veel beter weten hoe het écht met iemand gaat.”
“Je krijgt veel meer inzicht, je kan bijvoorbeeld zien dat de koelkast minder vaak open gaat, wat kan betekenen dat er minder gegeten en gedronken wordt, wat vaak een groot probleem is bij deze groep. Met deze simpele technologie kan je dat feilloos te weten komen zonder dat je hoeft te meten wat iemand precies heeft gegeten. Het zijn puur deze globale indicatoren die de privacy niet schenden, je kan helemaal niet zien wat iemand doet, alleen waar de patiënt is. Ook hier is weer niet sec de techniek die de uitdaging is, maar hoe je het inbedt in de zorgpraktijk.”
Schattige zeehond
Zorgtechnologie kan ook intensiever. “Dan kom je wel al snel in het gebied van robotica. Het mooiste voorbeeld is de zeehond robot Paro, we waren de eerste die deze uit Japan hebben gehaald om te kijken hoe we deze robot gericht konden toepassen in de zorg. Ik schrok er van maar daar schijnen we uniek in geweest te zijn. Bij veel andere groepen werd deze zeehond ‘in de groep gegooid’ en werd hij na een paar weken vergeten.”
“De eerste vraag die we ons stelden was: ‘waar denken zorgprofessionals dat deze robot een zinvolle toevoeging kan zijn?’. Die ideeën hebben we uitgebreid getest in verschillende zorginstellingen. Dit heeft geleid tot hele specifieke toepassingen van dit waanzinnig fascinerend beestje. Het is een van de prachtigste stukjes techniek waar ik ooit mee in aanraking ben gekomen. Dat zeehondje wil je gewoon knuffelen,” zegt De Witte.
De directe toepassingen liggen vooral bij ernstig dementerenden, veel patiënten verzetten zich tegen persoonlijke verzorging. Als je op dat moment de robot inbrengt dan leidt dat af en creëert het rust en laat een deel van de patiënten zich ineens wel verzorgen. Ook kan de robot het contact tussen oma en kleinkind enorm verbeteren, veel kinderen vinden het vaak eng om bij hun zieke grootouder langs te gaan, maar met deze robot is het geen probleem.” Zo kunnen ook gadgets zinvol worden in de zorg, als maar goed over de toepassing wordt nagedacht.
