Nobel voor doorbraken in microscopie
Betzig (Janelia Farm Research Campus), Hell (Max Planck) en William Moerner (Stanford) slaagden er in de microscopische limiet die in 1873 door Ernst Stabbe was vastgesteld op 0.2 micrometer te doorbreken. Betzig werkte onafhankelijk van Hell en Moerner, maar ze ontwikkelden beiden een methode om eindelijk op nanoschaal moleculen en andere deeltjes te bekijken.
Oplichtende moleculen
De Duitser Stefan Hell is de grondlegger van de stimulated emission depletion (STED) microscopy. “Er worden twee laserstralen gebruikt; één om fluorescerende moleculen te laten gloeien, terwijl een andere laser all fluorescerende moleculen, behalve die ter grootte van een nanometer er uitvist, legt het Nobelcomité uit. Door nanometer per nanometer te scannen ontstaat een beeld met een betere resolutie dan de limiet die Abbe ooit vaststelde.
Eric Betzig en William Moerner kwamen met een tweede methode die single-molecule microscopy. “Deze methode werkt vanuit de mogelijkheid om de fluorescerende moleculen aan en uit te schakelen. Onderzoekers maken een afbeelding van het te onderzoeken gebied meerdere malen waarbij steeds andere moleculen oplichten. Op basis hiervan wordt een zeer gedetailleerd beeld van moleculen op nanolevel geschetst.”
Toepassing als thema
Net als bij de Nobelprijzen voor de natuurkunde en geneeskunde kiest het Nobelcomité er bij de chemie voor om nadrukkelijk ontdekkingen met concrete toepassing te bekronen. Zo ging de Nobelprijs voor de natuurkunde gisteren naar de ontwikkeling van blauw LED-licht.
