Wereldburgerschap als onderwijsdoel
Helpt honoursonderwijs bij het ontwikkelen van een ethische antenne?
Ingrid Schutte is werkzaam op de Hanzehogeschool in het lectoraat van Marca Wolfensberger. Ze deed onderzoek bij studenten van de Universiteit Utrecht, de Hanzehogeschool en een Amerikaanse Universiteit en keek naar honors programma’s die ze zelf hielp ontwikkelen in Groningen.
Honoursonderwijs stimuleert gevoel van creativiteit
De promovenda uit Groningen constateert dat studenten die deelnemen aan een speciaal talentenprogramma (honors of university college) zichzelf hoger inschalen op het gebied van ethische sensitiviteit. Ethische sensitiviteit wordt gemeten op basis van vijf dimensies; het kijken vanuit het perspectief van de ander, zorg voor anderen door het maken van contact, kunnen omgaan met interculturele verschillen, mogelijkheden zien om een situatie te interpreteren en het afwegen van verschillende handelswijzen.
Vervolgens onderzoekt Schutte twee verschillende programma’s. Allereerst het ‘Searchers in Society’-programma waarin studenten uit de VS en studenten uit Nederland samen online onderzoeken wat het betekent om deel te maken van de wereldgemeenschap. Schutte onderzoek op welke manier de deelnemers leerden en wat zij leerden in het programma.
Schutte deed een pre- en posttest meting met controlegroepen en concludeert dat de deelnemers met name hoger scoren op hun ontwikkeling van creatieve vaardigheden om meer kanten van een situatie te zien en er oplossingen voor te bedenken. Ook op het gebied van burgerschap scoren ze hoger. Met name op de mate waarin ze sociaal bewustzijn van belang achten.
Wereldburgerschap
Een tweede cursus die Schutte onderzocht is het programma Samenleving 2.0 van de Hanzehogeschool. Deze interdisciplinaire honourscursus uit de bachelor gaat over alternatieve bewegingen en hun bijdrage aan een betere wereld. Ook hier blijkt dat de deelnemers zich na afloop hoger beoordelen op ethische sensitiviteit en wereldburgerschap.
Daarnaast is volgens het onderzoek ook in de onderwerpen die de deelnemers beschreven tijdens de cursus een grote nadruk op ethische sensitiviteit terug te zie. Het onderzoek heeft daartoe de in Finland ontwikkelde Ethical Sensitivity Scale Questionnaire gebruikt. “Deelnemers schreven over ethische aspecten van bijvoorbeeld discriminatie, onvoorwaardelijk basisinkomen, de wijze waarop banken en overheden functioneren en duurzaamheid.”
Op basis van haar onderzoek concludeert Schutte dat “de morele ontwikkeling van honours studenten verder gevorderd lijkt dan die van hun studiegenoten.” Daar komt bij dat honors programma’s die Schutte heeft geanalyseerd studenten kunnen helpen “in de ontwikkeling van houdingen en inzichten om een rol te vervullen als betrokken wereldburgers.”
Curriculumontwikkeling
Volgens Schutte kunnen honors studenten een bijdrage leveren aan oplossingen voor mondiale kwesties en uitdagingen. Dat vergt wel iets van studenten. Zij moeten de kans krijgen om historische kennis en inzichten te versterken in hun onderwijs. “Het kan in het Nederlandse hoger onderwijs tijd kosten om docenten te vinden die deze benadering onderschrijven, omdat politiek in onderwijs een gevoelig onderwerp is”, stelt Schutte over aandacht voor wereldburgerschap in het curriculum.
Schutte concludeert ten slotte dat alle studenten in het hoger onderwijs kunnen profiteren van het opnemen van ethiek en burgerschap in hun programma’s. “De case studies in dit proefschrift laten zien dat cursussen wereldburgerschapseducatie in het hoger onderwijs honors studenten kunnen ondersteunen in hun morele ontwikkeling en dat dergelijke cursussen houding, gedrag en inzichten kunnen bevorderen om betrokken wereldburgers te worden.”
Hanze-lector Marca Wolfensberger die Schutte samen met de Universiteit voor Humanistiek en de Universiteit van Helsinki tijdens haar promotie begeleidde is trots op het proefschrift. “Je moet bedenken dat er nog maar weinig onderzoek naar excellentieonderwijs en burgerschap is gedaan, dus dit is een hele belangrijke stap.”
Wolfensberger denkt tevens dat de honors-studenten op de Hanzehogeschool een rol kunnen spelen in het verbeteren van het reguliere onderwijs. “Het is de bedoeling dat de kennis en ervaring vanuit het honours ook door hen wordt meegenomen in de reguliere curricula en het hele onderwijs op de hogeschool op die manier een impuls krijgt. Ik denk dat dit proefschrift ondersteunt dat het belangrijk is dat we persoonlijke en maatschappelijke vorming op de agenda zetten van het hoger onderwijs en zorgen dat het daar blijft”
