Elsevier verdient wederom meer geld aan wetenschappelijke tijdschriften

De omzet bij de Nederlandse divisie Elsevier van het Brits-Nederlandse bedrijf, de grootste tak van het uitgeversconcern steeg van €1343 miljoen in het eerst halfjaar van 2017 naar €1360 miljoen in het eerste half jaar van 2018. De verwachting voor het komend jaar is dat de groei zal blijven toenemen maar dat deze niet meer zo snel zal gaan als de afgelopen jaren. De totale omzet van het bedrijf steeg van €3,6 naar €4,1 miljard in het eerste half jaar van 2018.

Vijfduizend klanten met grote contracten

De wetenschappelijke uitgeverstak Elsevier haalde de hoogste rendementen. Het afgelopen jaar wist het een winstmarge te boeken van bijna 37%. Anders gezegd op iedere euro omzet werd 37 cent bedrijfswinst geboekt. Het bedrijf heeft vijfduizend klanten met grote contracten die doorgaans zo’n drie jaar duren. Het aantal wetenschappelijke artikelen dat Elsevier uitgeeft steeg van 258.000 in 2006 naar 426.000 vorig jaar.

Ron Mobed een Brit die leiding geeft aan de divisie Elsevier gaf aan het Financieele Dagblad een interview naar aanleiding van de halfjaarcijfers. Hij zei dat hij de kritiek soms wel begrijpt op de grote winsten die het bedrijf maakt met wetenschap, maar vindt dit niet altijd terecht. “Elsevier is veruit de grootste leverancier en wordt door sommigen gezien als ‘a big and profitable dog’. Maar de instituties willen ook geen zakendoen met een bedrijf dat zo maar kan omvallen. Ze willen liever een partij die initiatief kan nemen en die systemen kan bouwen voor de toekomst.”

Bij de concurrent betalen ze ook

De uitgever stelt tevreden vast dat het grootste deel van de wetenschappelijke publicaties gewoon nog verkocht is door middel van abonnementen. Elsevier noteert daarbij dat dit bij de concurrenten ook nog het geval is.

Elsevier laat in de halfjaarcijfers wel aan de aandeelhouders weten dat er binnen de wetenschappelijke wereld en bij verschillende overheden en bibliotheken een voortdurende discussie is over wie er moet opdraaien voor de kosten van het betalen van deze publicaties. Bij open access moeten wetenschappers vooraf betalen voor de publicaties. “Een gevaar voor de winstgevendheid kan zijn als er een verandering komt in de wijze van publiceren. Als de auteurs moeten gaan betalen voor het plaatsen van publicaties. Een aantal varianten van deze nieuwe manier van publiceren zou nadelig kunnen zijn voor RELX en de inkomsten benadelen uit betaalde abonnementen.”

De grootste concurrent van Elsevier op het gebied van wetenschappelijke tijdschriften is Springer Nature. Die heeft eerder dit jaar een dag voordat zij naar de beurs zouden gaan afgezien van een beursgang. Volgens CEO Daniel Ropers was dat omdat het beursklimaat op dat moment negatief was en bij een stevig dalende beurskoers aan het begin van de beursgang zou dat het bedrijf kunnen schaden. De belangrijkste overweging om aanvankelijk naar de beurs te gaan waren de hoge verwachtingen van het Duitse uitgeversbedrijf van het open access Publiceren. Zo bleek uit de prospectus die was opgesteld voor toekomstige aandeelhouders.

Open access is ontzettend gaaf

Onlangs gaf de CEO van Springer Nature Daniel Ropers die afkomstig is van Bol.com een interview aan BNR Nieuwsradio. Hij zei te blijven geloven in open access voor de wetenschap. “Het is ontzettend gaaf, maar stel je voor dat je de waarde die dat proces van publiceren heeft niet meer aan het einde betaalt om toegang te krijgen, maar dit eerder gebeurt waardoor je alles gratis beschikbaar stelt en voor iedereen in de wereld beschikbaar maakt. Dat is een geweldig perspectief voor de mensheid, dat lijkt zo aantrekkelijk, daarom hebben wij ook vroeg gezegd: ‘wij gaan dit vol ondersteunen.’ Wij zijn nu ook met afstand wereldleider op het gebied van open access.”

Ropers gaf toen ook aan waarom die transitie naar open access vooralsnog zo langzaam gaat en verwees naar de geldstromen die moeten veranderen. “Dat komt door het simpele concept van het verleggen van het betaalmoment van helemaal aan het einde naar halverwege het proces. Dat betekent dat een universiteitsbibliotheken die nu betaalt voor de licenties voor al haar gebruikers dit geld moet overhevelen naar de onderzoekers.”

Een ongecoördineerde wereld

“Het probleem is dat er geen universiteit in de wereld te vinden is die evenveel afneemt als dat het aan artikelen produceert, daarom moeten er geldstromen worden georganiseerd. Dat is heel moeilijk te organiseren in een ongecoördineerde wereld van 10 miljoen autonome wetenschappers en tienduizenden instituties die zich bezighouden met geld verstrekken.”

De CEO van Springer Nature vond het ook volkomen normaal dat hij geld verdient aan het open access publiceren van onderzoek dat betaald is met belastinggeld. “Publiek geld wordt inderdaad uitgegeven aan de hulpstoffen die nodig zijn om je publieke taak te vervullen als wetenschap. De meubelleveranciers en kantineleveranciers op universiteiten en hogescholen zijn ook commerciële bedrijven, zo zijn wij dat ook. Wij leveren de noodzakelijke cruciale grondstof voor de creatie van wetenschap, alle voormalige wetenschappelijke kennis is de basis voor het creëren van nieuwe wetenschap. Dat proces organiseren wij en wij geven daar toegang toe en bewaken de kwaliteit.”