Rutte trotseert bezorgde Kamerleden, hbo en wo blijven voor onbepaalde tijd dicht

Er werd in het debat over de ontwikkelingen rondom het coronavirus veelvuldig gesproken over het openen van het hoger onderwijs. Van GroenLinks en D66 tot aan de SGP wilde men dat het hoger onderwijs open zou gaan. Demissionair minister-president Mark Rutte wil echter niet zo ver gaan. Hij houdt vast aan wat het kabinet eerder aan de Kamer schreef en wil overleg met het hoger onderwijs om te kijken wat er op termijn mogelijk is. Zoals wel vaker kreeg Rutte tijdens coronadebatten veel kritiek te verduren, maar veel partijen durfden toch geen directe versoepelingen voor te stellen.  

Wanneer gaat het kabinet behoedzame stappen zetten? 

Het waren niet alleen GroenLinks en D66 die meer wilden weten over de opening van het hoger onderwijs, ook Rudmer Heerema van het CDA vroeg zich af of een opening van het ho nog in het vat zit volgende maand. “Voor het hoger onderwijs en de horeca vinden nu geen versoepelingen plaats. Wel valt er in de brief die we gisteravond gekregen hebben te lezen dat het kabinet voor de besluitvorming van 8 maart gaat kijken naar hoe er behoedzame stappen in dat hoger onderwijs en de horeca gemaakt kunnen worden. Waar denkt het kabinet hierbij aan, en wat kunnen we verwachten rond 8 maart?”, wilde de CDA-er weten. 

Jesse Klaver van GroenLinks toonde met name zijn bezorgdheid over de mentale gezondheid van jongeren. “Waarom heeft het kabinet er niet voor gekozen om het hoger onderwijs en de bovenbouw van het mbo ook te openen? En als ik zeg “openen”, dan heb ik het er niet over dat het weer volle bak open kan. Dat weten we, maar het zou in ieder geval weer op dezelfde manier open moeten kunnen als in het voortgezet onderwijs. Dat is ontzettend belangrijk!”, aldus de voorman van GroenLinks. 

Klappen bij studenten zijn heel groot 

Klaver voegde daaraan toe dat hij veel berichten krijgt van studenten die al lange tijd geen fysiek onderwijs hebben gehad. “De klappen die daar vallen zijn zo groot dat ik vind dat daar extra stappen moeten worden gezet.” 

Om dat onderwijs meer mogelijk te maken wil Klaver meer gebruikmaken van de pilots met sneltesten, die nu al worden uitgevoerd bij hogescholen en universiteiten. “We zien volgens mij heel positieve resultaten van die pilot. Alsjeblieft, breid dat dan uit en heel snel. Dat zijn de zaken waar ik naar kijk.” 

Professor in levende lijve 

Ook Gert-Jan Segers (CU) wilde snel meer ruimte voor studenten, in het bijzonder voor eerstejaars studenten. “Studenten zitten nu al bijna een jaar thuis achter een schermpje; het is zwaar. Daarbij zou ik heel specifiek aandacht willen vragen voor eerstejaarsstudenten, die nog nooit een professor of een docent in levende lijve hebben gezien. Voor hen is het ook zwaar. Als we die kleine stapjes zetten, kunnen we misschien voor hen het eerste kleine stapje zetten”, bepleitte Segers.  

Ook veel andere partijen maken zich zorgen over de lange periode die studenten nu al thuiszitten, bijvoorbeeld Kees van der Staaij van de SGP. Die wilde niet wachten op betere epidemiologische tijden. “Welke ruimte zien universiteiten en hogescholen om op een verantwoorde manier, met beperking van risico’s, wat mogelijk te maken? Dit in plaats van af te wachten tot betere tijden, waarvan we nog maar moeten zien wanneer die precies komen”, zei de lijsttrekker van de SGP. 

In reactie daarop antwoordde Mark Rutte dat hij het nog te vroeg vond om het hoger onderwijs te openen. “Uiteindelijk leidt het openen van het hoger onderwijs in de optelsom ook weer tot zo veel beweging dat je in de finale weging moet zeggen dat dat nu nog niet kan.” 

Bied studenten meer ruimte in ruil voor striktere naleving  

Rob Jetten van D66 probeerde de demissionaire premier toch te overtuigen. Met een wetenschappelijk paper in de hand wees hij erop te wijzen dat studenten in andere landen zich beter aan de maatregelen gaan houden als ze weer fysiek hoger onderwijs kunnen volgen. “We zien dat het heropenen van het hoger onderwijs in Noord-Amerika ertoe leidt dat jongeren zich in de avonden en de weekenden weer beter aan de regels houden. Omdat ze overdag weer wat te doen hebben, is het ook weer beter te doen om je aan de coronaregels te houden”, beargumenteerde hij.

Rutte hield echter voet bij stuk en zei dat hij natuurlijk ook zo snel mogelijk het hoger onderwijs open wil, maar dat hij toch de adviezen van het OMT volgt. “Ik ben het er overigens mee eens dat dat openstelling ook wel weer moet onder het beslag van allerlei randvoorwaarden. Het OMT-advies benoemt die ook. Daarin staat hoe hogescholen en universiteiten zich daarop kunnen voorbereiden. Ik kan niet zeggen wanneer, maar wat mij betreft — en wat ons allemaal betreft — wil je dat natuurlijk snel. Maar dat moet dan wel kunnen. Ze moeten de komende tijd gewoon kijken hoe het zich ontwikkelt.” 

Mag je studenten wel een test afnemen?

Demissionair minister Hugo de Jonge schetste middels een toekomstbeeld al wel onder welke condities het hoger onderwijs open zou kunnen. Daarbij is het bijvoorbeeld de vraag of het juridisch mogelijk is om studenten pas toegang tot het onderwijsgebouw te geven wanneer ze een testbewijs kunnen laten zien. Vanwege de leerplicht is dat in bijvoorbeeld het funderend onderwijs nu niet mogelijk. Toch was hij hoopvol over de pilots die nu lopen in het hoger onderwijs.  

GroenLinks en D66 dienden allebei nog moties in om het kabinet toch te bewegen om het hoger onderwijs zo snel als mogelijk te openen. Rob Jetten riep de demissionaire regering op om met het hoger onderwijs in gesprek te gaan en te bezien of het hoger onderwijs zo snel als mogelijk gedeeltelijk open kan. 

Jesse Klaver zette het in zijn motie wat scherper aan en vroeg het kabinet ook het hbo en wo zo spoedig mogelijk de ruimte te geven om anderhalvemeteronderwijs te organiseren. Daarbij moet volgens Klaver het streven zijn dat iedere student een dagdeel per week naar de onderwijsinstelling kan. 

Rutte deed in zijn appreciatie op de moties van Klaver en Jetten de mededeling dat hij graag in gesprek wil, maar dat het mag absoluut niet mag betekenen dat het hoger onderwijs opengaat op korte termijn. “Als die motie wordt aangenomen, wil ik niet dat het beeld is dat het hoger onderwijs opengaat. Met de interpretatie dat uiteraard ook het OMT er nog naar zal kijken in een adviesaanvraag en we niet kunnen vooruitlopen op de uitkomsten daarvan, zou het oordeel wat mij betreft oordeel Kamer zijn.”