De mentale gezondheid van studenten is zeer zorgwekkend
Voor het eerst is er landelijk onderzocht hoe het staat met de mentale gezondheid van studenten in het hoger onderwijs. Ruim 28.000 studenten vulden hiervoor in het voorjaar van 2021 een online vragenlijst in. Ook is in kaart gebracht welke factoren met de mentale gezondheid samenhangen.
De helft ervaart psychische klachten
De helft van de studenten (51 procent) ervaart psychische klachten (zoals angst en somberheid), van wie twaalf procent in ernstige mate. Hun mentaal welbevinden (waaronderveerkracht, positieve mentale gezondheid en levenstevredenheid vallen) is niet in balans. Er blijkt een samenhang te zijn tussen het mentaal welbevinden en psychische klachten: bij studenten met een sterke positieve mentale gezondheid of veerkracht komen minder vaak psychische klachten voor.
De helft (51 procent) van de deelnemende studenten die psychische internaliserende klachten rapporteert, een kwart (26%) daarvan geeft tijdens het onderzoek aan in de afgelopen 4 weken af en toe of vaker de wens te hebben gehad dood te willen zijn, of te willen gaan slapen en nooit meer wakker te worden.
Ruim driekwart van de studenten voelt zich tijdens het onderzoek eenzaam, waarvan een kwart een sterke mate van eenzaamheid voelt. Een groot percentage (80 procent) geeft aan dat de coronacrisis een belangrijke bron is van de eenzaamheid. Eenzaamheid heeft een negatieve invloed op de mentale gezondheid van studenten.
Slaapproblemen en stress
Verder blijkt dat studenten veel stress, prestatiedruk en slaapproblemen ervaren en dat er een sterke samenhang is tussen deze factoren en een mindere mentale gezondheid. Datzelfde geldt voor eenzaamheid en een gebrek aan sociale steun, zoals van familie en vrienden.
Het is belangrijk om het mentaal welbevinden te vergroten en studenten optimaal te laten functioneren. Dit vraagt om meer aandacht voor het welzijn en de persoonlijke ontwikkeling van studenten. Zowel vanuit landelijk beleid als het onderwijs zelf, zeggen de onderzoekers. Vóór de coronacrisis bestond al bezorgdheid over de mentale gezondheid van studenten.
In de onderzochte periode, voorjaar 2021, golden maatregelen om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan, zoals de sluiting van de horeca en de avondklok. De resultaten van het onderzoek zijn hierdoor beïnvloed, en vergroten de al bestaande zorg over de mentale gezondheid van studenten.
Hoe hoger de schuld des te meer stress
Een belangrijke trigger van stress is een hoge studieschuld, zeggen de onderzoekers. Zeker als die meer dan 50.000 euro bedraagt. “Een nadere analyse van deze gegevens laat namelijk zien dat hoe hoger de huidige of verwachte toekomstige studieschuld, des te hoger het percentage studenten is dat veel of heel veel financiële stress ervaart. Van de studenten met een huidige studieschuld van €50.000 of meer ervaart bijvoorbeeld 50 procent (heel) veel financiële stress, tegenover 24 procent van de studenten met een zelfgerapporteerde studieschuld van minder dan €5.000.”
Ook blijkt een hoge studieschuld samen te hangen met overmatig middelengebruik; bijvoorbeeld van drugs of alcohol. Minister Van Engelshoven zegt zeer geschrokken te zijn van deze uitkomsten. “De uitkomsten van de monitor zijn zeer zorgwekkend. Het beeld dat veel studenten worstelen met hun mentale gezondheid wordt bevestigd. Daarnaast is er sprake van overmatig alcoholgebruik en risicovol middelengebruik.”
Kijken naar de inrichting van het hoger onderwijs
Dat roept de vraag op of de organisatie en financiering van het onderwijssysteem nog optimaal bijdraagt aan de doelstellingen, zo zegt de minister. “Tegelijkertijd is dit een probleem dat een bredere context kent dan alleen het onderwijs; ook de financiële situatie. De financiële middelen van het Nationaal Programma Onderwijs zijn een belangrijke eerste stap om de mentale gezondheid van studenten te verbeteren. Ook lopen er al gerichte acties op het voorkomen van problematisch alcoholgebruik en risicovol middelengebruik.”
Ook wil de minister kijken of de inrichting van het hoger onderwijs kan zorgen voor minder stress bij studenten. “Het is van belang om te onderzoeken welke elementen in het onderwijssysteem, zoals bijvoorbeeld de duur van het studiejaar, de tentaminering, financiering en het bsa, bijdragen aan de hoge druk en stress en hoe dit kan worden verminderd.”
Denk je aan zelfmoord of maak je je zorgen om iemand? Praten over zelfmoord helpt en kan anoniem via de chat op www.113.nl of telefonisch op 113 of 0800-0113.
