Praktijkgericht onderzoek kan rekenen op warm hart nieuwe minister
Onlangs werd de eerste editie van PIT, het nieuwe magazine van Regieorgaan SIA, vanuit Pakhuis de Zwijger in Amsterdam gepresenteerd. “Met dit magazine proberen we te laten zien wat er binnen het onderzoek van hogescholen aan waardevols wordt gedaan”, vertelde Huib de Jong, voorzitter van Regieorgaan SIA. “Voor mij vertaalt praktijkgericht onderzoek elementen van de praktijk naar wetenschappelijke kennis, maar denkt het tegelijkertijd na hoe de resultaten van onderzoek goed kunnen landen in de praktijk, bij de professionals in de organisatie. Ik vind dat dit magazine daarvan schitterende voorbeelden laat zien.”
De Jong weerhield zich van het uitspreken van een voorkeur voor een van de verhalen. Wel sprak hij zijn enthousiasme uit voor het voorwoord, geschreven door Helianthe Kort, bestuurder bij Regieorgaan SIA. “Dat geeft volgens mij in een notendop heel goed weer waar het om gaat, samenwerking, netwerkvorming, impact genereren.”
Daar het thema van de eerste PIT ‘gezondheid en zorg’ is, schreef Anneloes van Staa, lector Transities in de zorg bij de Hogeschool Rotterdam en winnaar van de allereerste Delta-premie, een column over het genereren van impact. “Impact maken is geen kwestie van een recept volgen”, schrijft ze. Tijdens de presentatie lichtte ze dat verder toe. “Er zijn wel een paar principes, maar het is niet zo dat elke module of product vanzelf impact creëert. Dat kost veel tijd, energie en aandacht. Het gaat niet vanzelf. Het is belangrijk om daar vanaf dag één mee bezig te zijn en te beginnen bij de behoeften van de gebruikers. Maar ik heb niet de gouden sleutel.”
Fundamenteel en praktijkgericht onderzoek hebben elkaar nodig
Ook Marcel Levi, voorzitter van NWO en als hoogleraar in de geneeskunde bekend met het thema van de eerste PIT, was aanwezig bij de presentatie. Elementen uit het praktijkgericht onderzoek vinden steeds makkelijker hun plaats in de werkwijze van alle onderzoekers, vertelde hij. “Je ziet dat financiers van onderzoek steeds vaker willen dat er patiënten bij het onderzoek worden betrokken, niet om er zomaar bij te zitten maar om serieus beluisterd te worden. Onderzoekers merken, soms tot hun verrassing, dat hun onderzoek daardoor beter en scherper wordt. Die trend is ingezet, ook door ZonMw en NWO. Dat is niet meer weg te denken uit het wetenschapsveld.”
Daarnaast benadrukte Levi het belang van een goede afstemming tussen fundamenteel en praktijkgericht onderzoek. “Het begint bij kennis, maar het is minstens zo belangrijk om die kennis toepasbaar te maken, dat is best een klus, evenals het implementeren en dissimileren. Iedereen speelt daarin een eigen rol, fundamentele onderzoekers en praktijkgerichte onderzoekers. De een kan niet zonder de ander, het gaat om de hele keten. Gelukkig daalt nu het besef in dat je er op die manier naar moet kijken, dat het niet om tegengestelde belangen gaat maar dat het twee punten zijn op een constructieve lijn.”
Van Staa onderschreef de observaties van Levi, maar plaatste tevens een kritische voetnoot. “Samenwerking moet wel gelijkwaardig zijn; dat is nu vaak niet het geval. NWO zou daarin een bijdrage kunnen leveren”, aldus Van Staa, die ook wees op ongelijkheden in de verdeling van onderzoeksgeld. “Als je ziet dat slechts vijf procent van het totale onderzoeksbudget naar praktijkgericht onderzoek gaat en vijfennegentig procent naar de universiteiten en UMC’s, dan is sprake van een ongelijke verdeling. Dat is lastig.”
Een groot deel van het onderzoeksgeld is voor universiteiten, punt
Waar Van Staa om initiatief vanuit NWO vroeg, leek Levi weinig mogelijkheden te zien om de verdeling van onderzoeksgeld recht te trekken. “Het is zoals het is, ik kan er ook niet veel aan doen. NWO krijgt opdrachten van het ministerie van OCW en voert die uit; een heel groot gedeelte van het onderzoeksgeld wordt gegeven om over universiteiten te verdelen, punt.”
Wel wees Levi op andere programma’s van NWO waarmee onderzoek aan hogescholen gefinancierd kan worden. Volgens de voormalig ziekenhuisbestuurder groeien die programma’s hard. “Voor een deel is dat geld dat alleen naar hogescholen kan gaan; daar zit een lekkere groei in, komend jaar wordt dat nog veel meer dan de afgelopen jaren. We zijn op de goede weg.”
Dat er ontwikkelingen in de goede richting plaatsvinden bevestigde Van Staa. “Een paar jaar geleden werd ik alleen op zondagavond gebeld als een consortium nog snel een handtekening vanuit een hogeschool nodig had. Gelukkig begint dat te veranderen. Ik denk wel dat het heel belangrijk is dat de samenwerking wordt gefaciliteerd en gestimuleerd; alleen door het samen te doen ontdek je wat je elkaar kunt bieden. Ik ben niet voor de Calimero-benadering; nee, wij moeten laten zien dat we echt een bijdrage kunnen leveren. Het zou fijn zijn om dat samen te doen.”
Ook volgens de minister moet onderzoeksgeld beter verdeeld
In de Kenniscoalitie, die door Levi wordt voorgezeten en waarin ook de Vereniging Hogescholen zitting heeft, spreekt men ook hierover, vertelt Levi. “Dit betekent dat de partners elkaar met respect moeten behandelen en oog moeten hebben voor de volledige keten. Ik ben zo gelukkig geweest om hierover ook al een paar keer van gedachten te wisselen met de nieuwe minister; die denkt er precies hetzelfde over. Er is de komende jaren meer geld beschikbaar voor de wetenschap, dat weten we, maar het is belangrijk dat ook vanuit het ministerie duidelijk wordt dat we het op deze manier willen doen.”
