Leiderschap vanuit het hart, niet vanuit hiërarchie
“Ik dacht dat ik eerst dood moest voordat ik er een in Nederland zou krijgen”, schamperde Manfred Kets de Vries. De opening van het academisch jaar van de Vrije Universiteit Amsterdam had als thema ‘Art and Science of Leadership’ en stond in het teken van zijn benoeming tot eredoctor. Het was een groots eerbetoon.
Opmerkelijk
Kets de Vries ontving het doctoraat van drie faculteiten van de VU voor zijn baanbrekende wetenschappelijke inzichten op het gebied van leiderschap als een echte internationale coryfee. Ontelbare CEO’s en topmanagers hebben de internationaal vermaarde en geprezen psychoanalyticus en econoom, net tachtig jaar geworden, in de spelonken van hun ziel laten kijken en zich door hem laten overtuigen van de noodzaak tot reflectie.
Als erepromotoren traden op hoogleraar Evolutionary Psychology, Work and Organisational Psychology Mark van Vugt, hoogleraar Organisational Behaviour Svetlana Khapova en Associate Professor of Organization & Processes of Organising in Society Sierk Ybema. De nieuwe doctor honoris causa was tijdens de feestelijke ceremonie toegankelijk, vriendelijk, scherp en minzaam. In een gesprek met ScienceGuide merkte Kets de Vries wel op het opmerkelijk te vinden dat hij nooit iets heeft vernomen van de andere universiteit in Amsterdam, waar hij ooit studeerde.
Voor de nieuwe studenten had hij een advies. Ga naast je studie ook met leiderschap aan de slag, in het bijzonder als je het vrije ondernemerschap overweegt. Maar denk er niet te lichtzinnig over. “Ignorance is het duurst”, zei de leiderschapsexpert. “Volg eerst een aantal vakken voordat je gaat ondernemen.”
Waarom leiderschap hoog op de agenda van de VU staat
Niet toevallig was het thema tijdens de druk bezochte jaaropening ‘Art and Science of Leadership’, het onderzoeksterrein waarover Kets de Vries ruim vijftig boeken publiceerde en honderden artikelen schreef. Leiderschap staat dit jaar hoog op de agenda van de VU. Dat geldt zeker ook voor rector magnificus Jeroen Geurts, die bij het nieuwe Erkennen en Waarderen persoonlijk leiderschap een belangrijke factor vindt.
De wekelijkse nieuwsbrief is nog korte tijd gratis te ontvangen. De voorwaarden vindt u hier.
CvB-voorzitter Mirjam van Praag, een voormalig leerling van de eredoctor, vertelde haar leiderschapskwaliteiten en vaardigheden van de afgelopen jaren kritisch te hebben beoordeeld. Zonder zichzelf in haar zelfreflectie helemaal op de pijnbank te leggen, liet ze blijken dat er gewerkt wordt aan een andere manier van leiderschap binnen de instelling; niet alleen van haar en het CvB, maar ook van de academische top. Kort samengevat: met meer persoonlijke belangstelling voor de mensen in de werkomgeving en met minder hiërarchie bij het leidinggeven; niet vanaf de top, maar in het hart van de organisatie. Daarvoor is niet in de laatste plaats de connectie met jezelf van belang, aldus Van Praag.
Ingrijpend veranderingsproces op komst
Wederom niet toevallig kan deze omslag in het denken over leiderschap de basis vormen van een ingrijpend veranderingsproces, waarmee de interne organisatie zal worden geconfronteerd. Onderzoek naar falende managementinformatiesystemen heeft geleid tot de conclusie dat niet alleen de techniek, maar ook prestaties van de organisatie moeten worden verbeterd.
Insiders omschrijven die systemen als bureaucratisch en niet ondersteunend aan de rest van de organisatie. Daar zal een belangrijke omslag in het functioneren moeten plaatsvinden, zo viel te beluisteren. De organisatie op een positieve manier in beweging krijgen, vormt de uitdaging. Een aantal grote organisatieadviesbureaus is uitgenodigd hun visie op het veranderingsproces te kenbaar te maken. Uiteindelijk zal een van die bureaus het proces na een tender gaan begeleiden.
