Minister stoort zich aan klagende studenten, coalitie wil juist meer geld geven

Nieuws | de redactie
23 november 2022 | De VVD wil dat de minister daadkracht toont in het beperken van de internationale instroom en het verdelen van onderzoeksgeld, bleek tijdens het debat over de begroting van OCW. Daarin pleitten de andere coalitiepartijen voor een verlenging van de verhoging van de aanvullende beurs voor uitwonende studenten – net nu de minister studenten openlijk de maat nam vanwege hun aanhoudende geklaag.

Tijdens het begrotingsdebat werd de minister door meerdere partijen tot daden gemaand. Volgens de VVD doet het kabinet op dit moment niet wat het beste is voor studenten, zei VVD-Kamerlid Hatte van der Woude. “Er is een tekort aan mensen die belangrijke transities kunnen uitvoeren, terwijl we bepaald geen gebrek hebben aan studenten. We horen waarschuwing op waarschuwing dat we gierend vastlopen als we de deskundigen en vakmensen niet hebben om onze ambities uit te voeren.” Uit onderzoek van het ROA bleek onlangs inderdaad dat een tekort aan technische vakmensen het behalen van de klimaatdoelen bedreigd.  

Het hoger onderwijs moet goed aansluiten op de behoefte van de arbeidsmarkt, en daaraan schort het, vindt de VVD. “Onderwijs dat aansluit op de behoefte van de arbeidsmarkt vergt heldere keuzes. Het probleem is dat wij niet kiezen, al jaren niet. Er is nog steeds geen landelijke inhoudelijke strategie voor de toekomst. De huidige studentenaantallen zijn vaak leidend voor de bekostiging van onderzoek en onderwijs bij universiteiten en hogescholen. Wat krijg je dan? Opleidingen die niet meer willen groeien, kunnen niet stoppen, en opleidingen die wel willen groeien, kunnen het niet”, schetste Van der Woude. 

Bij inschrijving ga je akkoord met onze privacy-voorwaarden. Deze voorwaarden zijn hier te lezen.

 

“Met landen als China op onze hielen kan dat niet meer, als je tenminste een land wilt zijn dat uitdagingen aankan met zo min mogelijk afhankelijkheden”, betoogde ze. De VVD wil dat de minister komt met een blauwdruk voor het stelsel waarin deze keuzes zijn verwerkt. Daarin wil de VVD ook een internationaal vergelijkend overzicht hebben van investeringen in de verschillende wetenschappelijke sectoren. Die vergelijking moet vervolgens worden meegenomen bij het bepalen van de financieringsstromen voor onderzoek. 

Minister moet keuzes maken 

Ook op de instroom van internationale studenten kwam kritiek van zowel de VVD als het CDA en de SP. “We willen slimme internationalisering, geen onbeheerste. Zeker zolang we de benodigde mensen zelf onvoldoende opleiden blijft buitenlands talent nodig”, aldus Van der Woude. “Maar in welke domeinen willen we ze hebben? Een opleiding die nu al niet doelmatig is, hoeft niet ook te worden aangevuld met internationale bacheloropleidingen.” 

De groei van universiteiten stagneert, maar dat mag de betrokkenen niet in slaap sussen, waarschuwde Van der Woude. Waar de minister eerst nog begin 2023 met instrumenten zou komen om de internationale instroom aan te pakken, schreef hij onlangs dat er eerst nog een brief in februari komt met daarin mogelijke opties die nu nog worden onderzocht. “Dat gaat ons te langzaam, want die opties kennen we al. We zijn hiermee al sinds 2018 bezig. We komen nu op het punt om te gaan kiezen. Het is tijd voor een wetsvoorstel, niet een nieuwe brief.” Zo’n wetsvoorstel wil de VVD begin volgend jaar zien.  

Handhaaf op Nederlands als voertaal in hoger onderwijs 

CDA-Kamerlid Harry van der Molen benadrukte dat universiteiten geen bedrijven zijn die concurreren op de internationale kennismarkt “Maar zo zijn ze wel jarenlang bekeken met marktanalyses, groeidoelstellingen en concurrentie”, betoogde hij. “Zo is ook lang naar de werving van internationale studenten gekeken. Alles werd ingeruild voor die groei: de Nederlandse taal, de werkdruk en het beperkte aanbod van studentenwoningen”, aldus Van der Molen.  

Evenals coalitiepartner de VVD wil het CDA een gerichtere en kleinere instroom. Daarnaast wil het CDA een stop op volledig Engelstalige bacheloropleidingen, een numerus fixus op Engelstalige masteropleidingen, instellingen verantwoordelijk maken voor de huisvesting van internationale studenten en een hogere vaste voet in de bekostiging van universiteiten in krimpregio’s, die meer dan andere universiteiten leunen op de inkomsten uit internationale studenten.  

Het vijfde verzoek van het CDA is nog het makkelijkst: gewoonweg handhaven op de wettelijke bepaling dat Nederlands de voertaal moet zijn in het hoger onderwijs.  

Coalitiepartijen willen aanvullende basisbeurs langer verhogen 

Liet minister Dijkgraaf zich afgelopen maandag voor het eerst wat feller uit tegen studenten die zijns inziens onterecht klagen over studiefinanciering en het leenstelsels, tijdens het begrotingsdebat werd hem door zowel het CDA, de ChristenUnie als zijn eigen D66 gevraagd of de verhoogde basisbeurs voor uitwonende studenten niet wat langer verlengd kan worden. Komend studiejaar wordt die beurs al hoger, maar de coalitiepartijen willen dat graag met twee jaar verlengen.  

CDA’er Van der Molen verzorgde de argumentatie, D66’er Paul van Meenen wees de financiële dekking aan. Studenten profiteren pas vanaf september volgend jaar van de extra’s aan studiefinanciering, terwijl de rest van Nederland al vanaf januari steun krijgt uit ‘koopkrachtpakketten’, zei Van der Molen. Daarnaast verliezen studenten vanaf 2024-2025 de eenmalige korting op het collegegeld en is goed voorstelbaar dat de hoge energieprijzen voor problemen blijven zorgen. 

De langere verhoging van de aanvullende beurs voor uitwonende studenten kan worden bekostigd doordat de halvering van het collegegeld wordt teruggedraaid, voorzag Van Meenen zijn minister daarna van financieel advies. “Zo blijft het geld behouden voor studenten”, redeneerde hij. “Als ik dat doorreken, kom ik op een basisbeurs van 375 euro”, schetste Van Meenen. “Dat is waar D66 en de coalitie voor staan.” 

Eerder werd al bekend dat het voorstel van de drie coalitiepartijen op een Kamermeerderheid kan rekenen.  

Centrum voor wetenschapscommunicatie is staatsbemoeienis 

Hoewel dit kabinet meer in het hoger onderwijs en de wetenschap investeert dan de afgelopen kabinetten, kreeg minister Dijkgraaf forse kritiek op één van zijn paradepaardjes, het nieuw op te richt centrum voor wetenschapscommunicatie. PVV’er Harm Beertema hekelde deze ‘staatsbemoeienis met wetenschapscommunicatie’ uitgebreid.  

“De staat heeft net zo weinig zeggenschap over de wetenschap als de inquisitie of een minister van propaganda ooit had”, zei Beertema. Volgens hem heeft minister Dijkgraaf zijn rol als onafhankelijk wetenschapper ingeruild voor die van hoogste uitvoerder van de Staat – wat overigens geen slechte omschrijving van het ministerschap is. De minister moet echter te allen tijde wegblijven bij ingrijpen in de wetenschap, ook als het goed bedoeld zou zijn, vindt Beertema. “De wetenschap redt zichzelf wel, maar wel in vrijheid – in alle vrijheid”, besloot hij zijn betoog. 

‘De minister moet zich niet met wetenschap bemoeien’ 

D66-Kamerlid Paul van Meenen nam het alvast op voor de minister van zijn partij. “De minister faciliteert de wetenschapscommunicatie alleen; hij bemoeit zich er verder niet mee”, aldus Van Meenen. Volgens Beertema wordt in verband met het centrum voor wetenschapscommunicatie echter gewag gemaakt van ‘wetenschappelijke feiten’, iets wat hem angst bezorgd.  

Het kan niet bestaan dat een overheid zich hiermee bemoeit, benadrukte Beertema nogmaals. “Wetenschapsjournalistiek wordt beheerd door wetenschapsjournalisten. Die hoeven geen verantwoording af te leggen aan u of aan mij, en zeker niet aan de minister. De minister moet op afstand blijven; hij is de Staat, en de Staat heeft daar niets te zoeken.” 

Erkennen dat wetenschappelijke inzichten zich ontwikkelen is iets anders dan ontkennen dat er wetenschappelijke inzichten zijn, kaatste Van Meenen de bal. “Zeggen dat er geen klimaatprobleem is, dat er geen coronacrisis was, dat is iets anders.” Met zulke geluiden wordt de communicatie over wetenschap actief in de weg gestaan, oordeelde Van Meenen. “Met dergelijke teksten, niet zozeer die van meneer Beertema maar wel van andere partijen hier, worden wetenschappers in het verdachtenbankje gezet. Daarom is het van belang om de wetenschap een stem terug te geven. Er moet teruggesproken worden.” 

Weinig vertrouwen in Commissie Bormans 

Verder viel op dat VVD-Kamerlid Hatte van der Woude weinig vertrouwen lijkt te hebben in de Commissie Bormans, die zich vanuit de Vereniging Hogescholen bezint op de plaats van het hbo in het binaire stelsel. “Op dit moment is een commissie uit het hbo aan het bedenken wat de sector wil voor het hbo”, schetste Van der Woude. “Dat is belangrijk, maar moeten we niet ook weten wat de samenleving nodig heeft? Is dat beroepsonderwijs dat zo veel mogelijk lijkt op de universiteit, of juist niet? Het moet weer duidelijk worden wat een echt academische studie is. Het werkt dan niet als mensen uit het hbo samen bedenken hoe ze zo veel mogelijk op een universiteit kunnen lijken en universiteiten beroepsonderwijs aanbieden.” 

Eveneens opvallend was het pleidooi van D66’er Paul van Meenen om universiteiten niet langer een premie te geven voor promovendi die niet bij de universiteit in dienst zijn. Zo leveren buitenpromovendi een gratis proefschrift en krijgt de universiteit 83 duizend euro op de koop toe, rekende Van Meenen voor. “Wat ons betreft krijgen universiteiten geen promotiepremie als ze hun promovendi gebruiken als vrijwilligers”, stelde hij.  

Daarnaast zal PvdA’er Habtamu de Hoop een aantal collega’s hebben gerustgesteld met zijn uitspraken over de toelatingsnormen voor de pabo. In eerdere debatten over het lerarentekort en de pabo leek de PvdA meermaals een normverlaging te suggereren, wat ernstige waarschuwingen van Kamerleden Peeters (CDA) en Beertema (PVV) opriep. In het begrotingsdebat zei PvdA-Kamerlid De Hoop echter dat verlaagde normen de instroom bij de pabo niet zullen vergroten. “Wat de PvdA betreft gaan we niet klooien met de eisen voor de lerarenopleidingen. Die lat moet juist omhoog, niet omlaag”, aldus De Hoop.  


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK