‘Met het verlagen van de bsa-norm zijn we er nog niet’
Prestatiedruk kan niet langer ontkend worden in het hoger onderwijs. Studenten leggen de lat steeds hoger voor zichzelf, onderwijsinstellingen hebben weinig zicht op mentale problemen van studenten, scriptiebegeleiding laat te wensen over en studenten willen steeds meer doen naast hun studie. De sterke focus op studievoortgang en selectie is een belangrijke factor die prestatiedruk veroorzaakt. Daarnaast ligt de nadruk sterk op outputcriteria: een student dient studiepunten op tijd te halen, op de meest efficiënte manier.
Een van de maatregelen die de druk kan verminderen is het herzien van het bsa. Dit werd ingevoerd in 1993 en zou een selecterende, oriënterende en verwijzende rol moeten hebben voor studenten die niet goed op hun plek zitten. De LSVb herziet de rol van het bsa en concludeert dat het bsa niet bij deze tijd past.
Slechts dertien procent stopt vanwege negatief bsa
Allereerst bestaan in de samenleving onterechte zorgen over het selecterend vermogen bij het verdwijnen van bsa. Deze zorgen kunnen weggenomen worden door flankerend beleid. Het selectiemechanisme van het bsa zou slecht presterende studenten moeten filteren. Uit onderzoek van ResearchNed blijkt echter dat studenten voornamelijk vanwege andere redenen bij opleidingen verdwijnen: verwachtingen die niet uitkomen, een verkeerde studiekeuze, een manier van onderwijs die niet goed aansluit, een studie is te zwaar, of studenten zijn onvoldoende gemotiveerd.
Slechts dertien procent van de uitval is te verklaren door het negatief bindend studieadvies. Studenten stoppen dus meestal niet vanwege een negatief bsa, maar (op eigen initiatief) vanwege andere redenen.
Verlaging bsa-norm betekent niet per se vertraging
Daarentegen kan een norm op basis van studievoortgang wel als raadgevend in plaats van selecterend middel dienen. Bij tegenvallende studievoortgang zal direct het gesprek met de student moeten worden aangegaan, op zoek naar oplossingen. Als daarbij blijkt dat een student moeite heeft met het behalen van bepaalde vakken, kan passende begeleiding worden aangeboden. Zo kan gedacht worden aan keuze-workshops over en inloopuurtjes met studentassistenten voor studenten die colleges vanwege omstandigheden hebben gemist.
De wekelijkse nieuwsbrief is nog korte tijd gratis te ontvangen. De voorwaarden vindt u hier.
Het hoeft dus niet zo te zijn dat een student door verlaging van de bsa-norm gemakkelijk studiepunten laat liggen – een van de veelgenoemde zorgen bij het verlagen van de bsa-norm. Goed flankerend beleid kan dat voorkomen.
Verkeerde neveneffecten
Ten tweede zal de oriënterende en verwijzende functie herzien moeten worden omdat het bsa verkeerde neveneffecten heeft. Wie zijn die dertien procent van de studenten die stoppen vanwege een negatief bindend studieadvies? De geschiktheid voor een opleiding is niet alleen uit te drukken in studiepunten, maar ook in motivatie en nevenactiviteiten – iets dat de laatste jaren een grotere rol is gaan spelen. Als enkel naar studiepunten gekeken wordt, verliezen onderwijsinstellingen het grotere geheel uit zicht.
Studenten met een negatief bsa blijken daarnaast vaak de kwetsbare studenten zijn. Vaak zijn dit studenten met een functiebeperking en of studenten die moeite hebben met de overstap naar het hoger onderwijs. Voor deze risicogroep heeft prestatiedruk nog zwaardere gevolgen. Deze studenten hebben recht op meer tijd, ondersteuning en een inspanning om te voorkomen dat deze groep studenten zich na een negatief bsa voor dezelfde studie in een andere stad moeten aanmelden – om daar tegen dezelfde problemen aan te lopen.
De LSVb zoekt liever naar mogelijkheden om deze gemotiveerde, kwetsbare groep eerlijker te laten participeren in het onderwijs, bijvoorbeeld door flexibel onderwijs aan te bieden, deelresultaten van grote vakken te laten tellen, extra te investeren in de zachte landing op de onderwijsinstelling en studiecoaches voor kwetsbare groepen in te zetten.
Meer nodig dan eenzijdige blik op bsa
Ten derde zijn we er dan nog niet. De verantwoordelijkheid voor de manier waarop studiepunten te behalen zijn, ligt zowel bij de student als bij de onderwijsinstelling. Zwaartepunten in opleidingen verdwijnen niet, maar sinds de jaren ‘60 zijn opleidingen systematisch verkort in programmaduur. Daardoor is de studielast toegenomen en is het onderwijsprogramma ingericht op de normstudent die 60 EC binnen 1680 uur kan halen.
Zonder kritische reflectie van onderwijsinstellingen op terugkerende stressfactoren bij opleidingen blijft een prestatiesamenleving bestaan. Hoe kan geanticipeerd worden op extra hulp bij lastige vakken door inloopuurtjes? Hoe kunnen tentamenperiodes ingericht worden op een eerlijke manier met goede spreiding? Hoe zorgen we dat we studenten niet uit het oog verliezen maar bouwen aan een sterke onderwijsgemeenschap waarbij problemen bespreekbaar in plaats van een taboe zijn? Kom daarvoor met meer dan de eenzijdige blik op studiepunten en het bsa!
Bronnen
- Trimbos (2023) Harder, better, faster, stronger: Een onderzoek naar risicofactoren en oplossingen van prestatiedruk en stress van studenten
- ResearchNed (2020). Monitor beleidsmaatregelen hoger onderwijs 2019-2020. ResearchNed: Nijmegen.
- Spaai, G., Visser, K., Jaarsma, D. & Timmermans, T. (2019). Bindend Studieadvies (BSA): Paardenmiddel of sluitstuk van kwaliteitszorg? Onderzoek van Onderwijs, (48) 2, 14-31.
- Trimbos (2023) Harder, better, faster, stronger: Een onderzoek naar risicofactoren en oplossingen van prestatiedruk en stress van studenten
