‘Afschaffen rente op studieschulden kost 9 miljard euro’
Tijdens het debat diende SP-Kamerlid Peter Kwint een motie in voor de oprichting van een instantie die onderwijsvernieuwingen toetst op draagvlak en wetenschappelijke evidentie. Als er nu klachten zijn over onderwijsvernieuwingen, worden studenten of docenten van het kastje naar de muur gestuurd tussen de medezeggenschap, het bestuur van de instelling, de NVAO en de Onderwijsinspectie. Het extern toetsen van de slagingskans van een onderwijsvernieuwing moet die problemen voorkomen.
Dijkgraaf wil geen extern toetsingsorgaan voor onderwijsvernieuwing
Demissionair minister Dijkgraaf vindt een extra toetsingsorgaan overbodig, liet hij in zijn antwoord weten. Als onderwijsvernieuwingen doordacht en zorgvuldig worden ingevoerd met betrokkenheid van de medezeggenschap en de onderwijsgemeenschap en externe toetsing door de NVAO en de Inspectie, moet dat genoeg zijn, aldus de minister.
Wel wil hij de medezeggenschap versterken en de kwaliteitscultuur bij instellingen versterken, maar niet buiten de instellingen om. Komend voorjaar komt hij met concretere plannen daartoe, aldus Dijkgraaf.
GroenLinks-Kamerlid Lisa Westerveld diende alvast een motie in om de positie van de medezeggenschap bij onderwijsvernieuwingen te versterken. Besturen moeten worden verplicht om te laten zien hoe de medezeggenschap vanaf het begin is betrokken bij onderwijsvernieuwingen, vindt zij. Die verplichting moet tevens deel worden van het accreditatiekader.
Die oproep neemt de demissionair minister graag mee in een protocol voor accreditatie dat in overleg met de koepels wordt ontwikkeld, liet hij weten.
Rente op nul zetten kost zo’n 9 miljard
Het debat over onderwijskwaliteit ging echter vooral over de rente op studieschulden van de pechgeneratie. Onlangs werd bekend dat die rente in 2024 vervijfvoudigd wordt. Meerdere partijen kwamen daarom al met voorstellen om de rentedruk te lenigen. Zo wil Kamerlid Pieter Omtzigt een versobering van de 30%-regeling voor expats gebruiken om de rente op studieleningen van de pechgeneratie met twee procentpunt te verlagen.
De wekelijkse nieuwsbrief is nog korte tijd gratis te ontvangen. De voorwaarden vindt u hier.
Kamerleden Peter Kwint (SP) en Jan Paternotte (D66) kwamen met een ander plan: zij willen het rentepercentage vastzetten op nul procent. De 500 miljoen euro die daarvoor volgens hen nodig is, moet worden behaald uit de verhoging van het btw-percentage op bloemen en planten.
De rente op nul procent zetten kost echter zo’n 9 miljard, vertelde Dijkgraaf. “Het is moeilijk voor mij en mijn ambtenaren om op dit moment, ook waar het de uitvoeringstechnische en beleidsmatige gevolgen betreft, direct alle consequenties te overzien. Dat is zeker een risico”, zei hij. Daarnaast vereist de renteverlaging in feite een nieuw terugbetalingsregime. De systemen van DUO zouden daarop pas in januari 2026 kunnen zijn aangepast.
Het is belangrijk om zulke consequenties goed in beeld te krijgen, aldus Dijkgraaf, die benadrukte dat een uitgave van 9 miljard tenminste een deugdelijke dekking moet hebben.
Ook geen ruimte voor bevriezen rente in 2024
Lisa Westerveld diende namens GroenLinks en de PvdA een motie in om de rente over studieleningen komend jaar te bevriezen op het niveau van 2023. De tijd die daarmee wordt gewonnen kan worden gebruikt om een wetswijziging door te voeren, aldus Westerveld. Ook voor die bevriezing is echter geen ruimte op de OCW-begroting, en een wetswijziging op die termijn lijkt onrealistisch.
“Ik denk dat we hier allemaal zitten en staan met de intentie om de studenten te helpen. Als we iets willen veranderen, vereist dat een wetswijziging. Ik moet hier vermelden dat het me geen realistisch scenario lijkt om dat voor het einde van het jaar te doen”, zei de demissionair minister.
CDA-Kamerleden Krul en Peters kwamen niet met een plan om de rente te verlagen, maar verzochten het kabinet wel om “voor 1 november in kaart te brengen wat de kosten zouden zijn als de rente voor de zogenoemde pechgeneratie voor de rest van de aflossingstijd bevroren zou worden op respectievelijk 0,46 procent voor het hbo en wo en 1,78 procent voor het mbo, of voor deze groep helemaal op 0 procent op de gehele aflossingsperiode wordt vastgesteld.”
Dat gaat niet voor 1 november lukken, zei Dijkgraaf, maar hij zal dergelijke informatie wel zo spoedig mogelijk met de Kamer delen.
Betere informatievoorziening bij DUO
CDA’ers Krul en Peters riepen ook om een banner met ‘Geld lenen kost geld’ op de website van DUO te plaatsen. Het plaatsen van zo’n banner werd eerder voorgesteld door BIJ1 en de PvdA, maar minister Dijkgraaf wilde daarin niet meegaan. Betere voorlichting, een aparte thema-pagina op de DUO-website en aanpassingen in de aanvraagschermen van DUO zouden meer effect sorteren, bepleitte hij toen.
Ook nu zei Dijkgraaf dat onderzoek heeft aangetoond dat die specifieke zin geen effect sorteert. De demissionair minister is wel voorstander van een betere informatievoorziening. Dat was voor CDA’er Krul genoeg.
