Dijkgraaf heeft begrip voor klimaatactivisme bij wetenschappers
“Als wetenschapper kun je meer omdat je verder vooruit kunt kijken dan de politiek. Tegelijkertijd kun je minder omdat je altijd de vraag zult krijgen of jouw mening wel wetenschappelijk gefundeerd is. Ik kan me dus voorstellen dat de drempel om op de A12 te gaan staan voor wetenschappers hoger is”, vertelde Dijkgraaf.
Niettemin kan die drempel worden geslecht, denkt de demissionair minister. Hij heeft dan ook begrip voor wetenschappers die zich daarnaast als activist profileren. Lichtzinnigheid moet daarbij echter worden gemeden. Wetenschappers moeten volgens Dijkgraaf tussendoor de klippen van enerzijds alarmisme en anderzijds ‘verstrengeling met de gevestigde belangen’ varen.
Wetenschappers meten elkaar de toga aan
Bij die verstrengeling zullen velen aan oud WUR-bestuurder Louise Fresco denken, die in haar NRC-column betoogde dat wetenschappers juist niet expliciet als wetenschapper zouden moeten demonstreren op de A12. De column kwam haar op veel kritiek te staan. Zo verweet ze actievoerende wetenschappers hun persoonlijke emoties met wetenschappelijke feiten te verwarren.
Fresco, die al meermaals onder vuur lag vanwege haar banden met enkele grote bedrijven, schreef bijvoorbeeld dat niet wetenschappelijk is bewezen dat de afschaffing van de zogeheten fossiele subsidies zal leiden tot een reductie van de CO2-uitstoot.
De wekelijkse nieuwsbrief is nog korte tijd gratis te ontvangen. De voorwaarden vindt u hier.
“Dat is simpelweg niet waar, weet ik als milieueconoom met meer dan dertig jaar onderzoekservaring op dit gebied”, diende de Tilburgse hoogleraar Reyer Gerlagh, die wel op de A12 stond, haar van repliek. “In tegenstelling tot Fresco, die een landbouwopleiding heeft, houd ik me bij mijn wetenschappelijke leest als ik met mijn collega’s zeg dat we zo snel mogelijk moeten stoppen met belastingvoordelen voor grote vervuilers. Daarmee slinger ik niet een ongefundeerde mening de klimaatdiscussie in, maar vraag ik op basis van wetenschappelijke gronden aandacht voor een probleem waarvan wij weten dat het niet kan wachten.”
In reactie op Gerlaghs repliek was VU-hoogleraar Stefan Paas nog scherper. “Louise Fresco krijgt weer eens fijntjes de toga aangemeten over de zoveelste keer dat ze haar mening als burger vermomt als wetenschap.”
Wetenschappers te voorzichtig geweest over klimaatverandering
Wie duidelijk herkenbaar als wetenschapper bij een maatschappelijk protest aanwezig is, moet wel wetenschappelijke standpunten kunnen inbrengen, vindt Dijkgraaf. “Het is uiteindelijk voor iedereen een eigen afweging. Voor iedere wetenschapper die het wel doet, zal er ook een zijn die het niet doet. Ik vind wel dat we vanuit de wetenschap voorzichtig moeten zijn, maar nogmaals: het is een balans.”
In bijvoorbeeld de discussie over klimaatverandering is de wetenschap echter te voorzichtig geweest, vindt Dijkgraaf. “Je weet het nooit honderd procent zeker, maar je hebt als wetenschap ook de taak om vooruit te kijken en de politiek te wijzen op de risico’s die komen. Dat is de andere klip waartegen je kunt aanvaren: we zijn te behoedzaam geweest.”
Geen expert, dan geen toga
Ook als hij geen minister was zou Dijkgraaf niet als wetenschapper op de A12 hebben gestaan, vermoedt hij. “Als snaartheoreticus heb ik daar weinig in te brengen. Misschien zou ik er wel als burger hebben gestaan. Als wetenschapper is het belangrijk om daar te staan op grond van wetenschappelijke kennis – niet alleen omdat je bezorgd bent. Dat mag ook, maar dan zou ik zeggen: zonder toga.”
De beschikbare wetenschappelijke kennis is hoe dan ook duidelijk genoeg, weet Dijkgraaf. “Ik voel een enorme urgentie in de wetenschap. Ik heb alle auteurs van het IPCC-rapport op bezoek gehad. ‘Het is zo duidelijk wat de wetenschap zegt’, zeggen zij.”
Laat de spaarpot van de kinderen ongemoeid
Nu het kabinet is gevallen en nieuwe verkiezingen aanstaande zijn, liet de demissionair minister zich ook voorzichtig uit over zijn erfenis. Hij vertelde bij zijn aantreden te zijn geschrokken van de werkdruk en het gebrek aan perspectief bij jonge onderzoekers. “Ik voel me dus heel gelukkig dat we met ons kabinet de middelen hadden om daaraan iets te doen.”
Met de investeringen zijn zo’n 1200 banen voor jonge wetenschappers gecreëerd, vertelde Dijkgraaf. Zij kosten nu nog vooral geld, maar zullen in de toekomst veel impact maken, toonde hij vertrouwen. Aan zijn kabinetsgenoten en toekomstige coalitiepartijen gaf hij dan ook een boodschap mee. “Er zijn nu zaadjes geplant. Blijf daar van af. Weet dat het een investering is en draag er zorg voor.” Met economisch moeilijkere tijden op komst moet men ‘de spaarpot van de kinderen’ ongemoeid laten, aldus de demissionair minister.
