Rechtse partijen plunderen kennis en onderwijs
Donkere wolken pakken zich samen, zo luidde de waarschuwing van OCW-ambtenaren aan universiteitsbestuurders. De Nederlandse onderwijs- en kennissector kan zich inderdaad zorgen maken, getuige de doorrekening van de partijprogramma’s voor de naderende verkiezingen. Rechtse partijen, die op 22 november de meeste stemmen lijken te gaan krijgen, hebben een flink aantal bezuinigingen in petto. Daarnaast wil een meerderheid van de partijen het Nederlands als voertaal bij bacheloropleidingen verplichten.
Linkse en progressieve partijen laten veel bestaande investeringen overeind, maar extra investeringen worden ook daar vaak tevergeefs gezocht. Zelfbenoemde onderwijspartij D66 is wel opnieuw kampioen investeren: die partij wil 3,7 miljard euro per jaar investeren in het onderwijs. Dit komt met name door het verhogen van de basisbeurs voor uitwonende studenten, het invoeren van een persoonlijk leerbudget en hogere salarissen in diverse onderwijssectoren.
Ook lijkt het Nationaal Groeifonds binnenkort een eindfeest te kunnen geven. De VVD, GroenLinks-PvdA, het CDA, de ChristenUnie en JA21 willen het resterende budget volledig elders gebruiken. De SGP laat minder dan de helft van het budget over. Volt en D66 laten het Groeifonds ongemoeid.
VVD wil internationale studenten dubbel weren
De VVD wil jaarlijks 1,3 miljard euro op onderwijs bezuinigen. Dit komt mede door het beperken van het aantal internationale studenten en het bezuinigen op het Fonds voor Onderzoek en Wetenschap. De VVD heeft de intentie om met hoger-onderwijsinstellingen een bestuurlijk akkoord te sluiten over het verminderen van het aantal internationale studenten. Dat zorgt voor een minus van 400 miljoen euro op de lumpsum van het hoger onderwijs.
Daarnaast wil de VVD het Nederlands als verplichte voertaal bij bacheloropleidingen instellen. Technische universiteiten krijgen een uitzondering. Ook dit zorgt voor het missen van 400 miljoen euro aan inkomsten. Het is overigens onzeker in hoeverre die twee maatregelen voor het verminderen van het aantal internationale studenten gecombineerd kunnen worden, zegt het CPB.
De VVD wil het Fonds voor Onderzoek en Wetenschap volledig afschaffen. Dit gaat om 500 miljoen euro. Ook de sectorplannen wetenschappelijk onderwijs en onderzoek moeten worden afgeschaft, aldus de VVD. Dit betekent een korting van 200 miljoen euro. Daarnaast gaat de VVD verder met de nek van het Nationaal Groeifonds omdraaien.
D66 kampioen investeringen
Als zelfbenoemde onderwijspartij blijft D66 kampioen onderwijsinvesteringen. De partij wil per salso 3,7 miljard euro per jaar in het onderwijs investeren. Zo moet de basisbeurs voor uitwonende studenten met 164 euro per maand worden verhoogd en moet de vormgeving van de aanvullende beurs in het mbo gelijkgetrokken met het hoger onderwijs. Dit vergt een intensivering van 700 miljoen euro.
De wekelijkse nieuwsbrief is nog korte tijd gratis te ontvangen. De voorwaarden vindt u hier.
De rente op studieschulden van studenten uit de pechgeneratie wil D66 vastzetten op nul procent. Dit zou een investering van 500 miljoen euro vergen. D66 verlaagt ook het wettelijk collegegeld voor opleidingen gericht op onderwijs, zorg en techniek, waarvoor 300 miljoen euro beschikbaar moet komen.
GroenLinks-PvdA wil 400 miljoen euro naar eerste geldstroom
GroenLinks-PvdA wil 3,5 miljard euro extra in het onderwijs investeren. Daarvan moet onder andere een verhoging van de basisbeurs voor uitwonende studenten worden betaald. Die is nu tijdelijk opgehoogd met 164 euro per maand. De twee linkse partijen willen die verhoging structureel maken, wat 600 miljoen euro kost. Daarnaast willen de partijen 900 miljoen euro investeren in het maximeren van de rente op studieschulden en het compenseren van studenten uit de pechgeneratie.
De tweede geldstroom wordt met 400 miljoen euro gekort ten bate van de eerste geldstroom van hoger-onderwijsinstellingen, als het aan GroenLinks-PvdA ligt. Dat moet het fundamenteel onderzoek een duw in de rug geven. Daarnaast willen de partijen de lumpsum van het hoger onderwijs met 200 miljoen euro verhogen. Het Nationaal Groeifonds (1,7 miljard euro) wil GroenLinks-PvdA structureel maken en van een andere systematiek voorzien.
CDA wil miljard euro bezuinigen
Het CDA wil per jaar een miljard euro bezuinigen op onderwijs. Een half miljard daarvan moet uit de afschaffing van het Fonds voor Onderzoek en Wetenschap komen Aan het behoud van mbo- en hbo-instellingen in krimpregio’s willen de christendemocraten juist bijdragen met 200 miljoen euro per jaar. Daarnaast wil het CDA de bekostiging van instellingen aanpassen: die moet minder afhankelijk zijn van de studentenaantallen. Dat kost 200 miljoen euro per jaar.
Niet alleen de nieuwe, ook de oude partij van Pieter Omtzigt wil het Nederlands de verplichte voertaal maken bij bacheloropleidingen. Hierdoor al het aantal internationale studenten echter afnemen, waardoor 400 miljoen euro aan opbrengsten wordt misgelopen. Ook wil het CDA het resterende budget uit het Nationaal Groeifonds (1,7 miljard euro) elders inzetten.
Thuiswonende student slecht af bij Volt
Volt, een partij die zich altijd luid heeft verzet tegen de schamele compensatie van een miljard euro voor de pechgeneratie, tast diep in de buidel en wil zes miljard euro vrijspelen om deze studenten fatsoenlijk te compenseren. Daarentegen verliest de overgrote meerderheid van de studenten de basisbeurs bij VOLT. Thuiswonende studenten moeten daarom weer gaan lenen bij DUO, als het aan Volt ligt.
Op die manier moet er 700 miljoen euro bezuinigd worden op de studiefinananciering. Daarmee raakt Volt vooral hbo’ers en studenten uit armere gezinnen, want dat zijn de groepen studenten die vaker thuis blijven wonen. Volt wil wel voor studieschulden wel een renteplafond op maximaal 2,5 procent invoeren.
Maatregelen rond studiemigratie en expats
De VVD, het CDA en JA21 nemen maatregelen om de asielinstroom te beperken, waardoor de kosten van asielopvang en het aantal uitkeringen lager uitkomen. De VVD, het CDA en de SGP mikken daarbij ook op lagere studiemigratie, mede door het verplichten van Nederlands als voertaal bij (de meeste) bacheloropleidingen. Fiscale regelingen voor expats, zoals de 30%-regeling, worden door de meeste partijen versoberd of afgeschaft.
Ook andere partijen, zoals de ChristenUnie, willen de instroom van internationale studenten beperken om op die manier geld te besparen op de begroting van OCW. De SGP wil daarnaast de basisbeurs afbouwen voor kinderen met ouders die meer dan 100.000 euro per jaar verdienen.
Doorrekeningen niet zonder controverse
Overigens zijn de doorrekeningen van verkiezingsprogramma’s niet zonder controverse. Zo is NSC-voorman Pieter Omtzigt niet gecharmeerd van de modellen die het CPB gebruikt. Zijn partij laat het verkiezingsprogramma dan ook niet doorrekenen – mede omdat het niet op tijd klaar was. Ook de SP, de BBB, de PVV, de Partij voor de Dieren, Denk en FvD laten hun programma, soms uit principe, niet doorrekenen.
Ook vanuit de wetenschap is kritiek op de modellen die het CPB gebruikt. Investeringen in de wetenschap worden daar standaard als kosten gerekend. De KNAW bracht daarom eerder dit jaar een advies uit waarin wordt gepleit voor een andere aanpak.
