Nader tot Reve

Edwin Praat (UvA) is van mening dat bij een schrijver als Revewerk en publieke optredens onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn.Volgens de promovendus kunnen en mogen de belangrijkste personagesuit diens werk niet los gezien worden van de Gerard Reve zoals dievia het televisiescherm de Nederlandse huiskamers bereikte. Hijbracht daarvoor het woord ‘de verrekijk’ in omloop.

Een eigen wereld

Die visie leidt tot een proefschrift dat niet alleen een nieuwlicht laat schijnen op boeken als Op weg naar het einde, Nader totU en De taal der liefde, maar ook op invloedrijke tv-uitzendingenvan en met Reve, zoals de legendarische Grote Gerard Reve Show van1974. Praat laat aan de hand van vele voorbeelden zien hoe Reve inzijn werk en zijn media-optredens een eigen wereld schiep. Eenwereld waarin het onderscheid tussen fictie en werkelijkheid,tussen Dichtung und Wahrheit steeds moeilijker te traceren was.

In ‘Verrek, het is geen kunstenaar’ onderzocht Praat hoe Revezijn imago vormgaf in zijn boeken, in kranten, tijdschriften,boulevardbladen en op televisie. Hij laat daarbij zien hoe Revevanaf het eerste begin dankbaar gebruik maakte van een van de meesthardnekkige stereotypen in de westerse cultuur, dat van dekunstenaar als vervaarlijk levende armoedzaaier, alcoholist, endecadent-romantische  anti-burger.

Mystieke bohémien, huisvriend van Bram enNeelie

Juist als verzet tegen de rol van de opbouwende, politieke enstaatsgezinde kunstenaar in de ideologie van zijn communistischejeugd epateerde Reve met nadruk als negentiende eeuws stereotype:de bohémien. Zijn groei naar een heel persoonlijke katholiekemystiek was daarin veel meer een kenmerkend patroon uit diezelfdetijd, dan de aberratie die velen in vooruitstrevend Nederlanddaarin zagen.

Later ging hij zich ‘volksschrijver’ noemen en groeide hij uittot een auteur die niet alleen in artistiek, maar vooral ook incommercieel opzicht uiterst succesvol was. Uiteindelijk werd hijzelfs weer een politiek provocateur en brievenschrijver aanallerlei bestuurders en politici. De poète maudit Revewerd bij velen van hen, zoals Bram Peper, echter meer en meer eenbeminde, excentrieke oom dan een echte slijpsteen. Die tragiek isdan weer passend bij de decadente romantiek, toch.