Tikkertje, gaming en groei

Van de Vijver en de mensen van zijn kunsthogeschool ontvingen recent al premier Rutte bij het Utrechtse kennis- en innovatiecentrum van de ‘serious game’ industrie en opleidingen. Daar schetste de collegevoorzitter hoe kennis, opleidingen en industrie elkaar institutioneel en personeel door samenwerking versterken.

“In Utrecht werken de kennisinstellingen en de Dutch Game Garden werken nauw samen, bilateraal en als netwerk. Centraal hierbij staan talentontwikkeling, kenniscirculatie en de facilitering van nieuwe verbindingen met ontwikkelingsagenda’s in de samenleving, landelijk én internationaal.”

“Tegelijkertijd zie je dat de Universiteit Utrecht experts opleidt en een wetenschappelijke basis geeft, die daarna als medewerkers van HKU ervaring opdoen in de praktijk gerichte onderzoeksprojecten. Daarin vinden talentvolle studenten dan hun weg naar een professionele rol in de gamesindustrie.”

Lerende economie zonder speelsheid?

Waarom kunstacademies met een sterk technologische inslag juist de ontwikkeling van ‘serious games’ als nieuw vakgebied, kunstambacht en bron van ‘start-ups’ hebben aangewakkerd, kon Van de Vijver aan Rutte wel overbrengen. Creatief en ondernemend spel zit elke politicus immers in de genen.

“Zonder de spelende mens geen spelletjes. Maar zonder ‘homo ludens’ ook geen ontwikkeling, geen vernieuwing. Immers, spel bevindt zich aan de basis van ons vermogen tot leren, aanpassen en ontdekken. Speelsheid en praktijkgericht leren liggen in elkaars verlengde. Hoe zou je je een ‘lerende economie’ voorstellen zonder spelende mensen?”

Dat inzicht in de scheppende, productieve waarde van ‘het spel’ is de kunstwereld ook vanuit de biologie nog duidelijker gemaakt. “Recente observaties door dierengedragskundigen leiden tot het inzicht dat het spelinzicht bij dieren essentieel is voor hun vermogen tot overleven.”

Tikkertje

“Spelen staat voor vitaliteit, gezonde competitie, nieuwsgierigheid en er plezier in hebben door leren en oefening vaardiger te worden. spelen is gedrag binnen regels, als zodanig is spel zowel socialiserend als een drager van culturele waarden en betekenis. Bij tikkertje voorbeeld: ik ben de jager en als ik jou aanraak, dan wordt jij de jager.”

“Spelen is in andere vormen ook omgaan met een in symbolen verbeelde complexere werkelijkheid, zoals bij schaken. Spelen heeft zich tegenwoordig uitgebreid tot menselijke interactie met en binnen een virtuele digitale wereld. Het nieuwe ‘gaming’: een ongekend universum dat op oneindig veel manieren vorm kan worden gegeven en de horizon van onze verbeelding en beleving enorm vergroot.” Dat dit nu ook “meteen binnen een virtuele, digitale wereld tot menselijke interactie is uitgebreid,” heeft radicale gevolgen, aldus Van de Vijver.

Twee wegen

“Dit is het terrein dat tegenwoordig wel ‘serious gaming’ wordt genoemd. op dit terrein vinden gebruikers, potentiële opdrachtgevers, idee-ontwikkelraars, makers en ondernemers elkaar in de ontwikkeling van nieuwe producten. Deze samenwerking vraagt om nieuwe werkwijzen, waarbij bijvoorbeeld vraagarticulatie, nieuwe vormen van opdrachtgeverschap en productie vereist zijn, evenals nieuwe technische en artistieke vaardigheden.”

Het hoger onderwijs zal dan ook moeten inspelen en leren inspelen op dit razendsnel veranderend werkveld en op de vraag bij lerende jongeren, volwassenen en hun organisaties naar zulke ‘serieuze leeromgevingen’. Van de Vijver ziet twee wegen waarlangs dit in dit verband succesvol zal kunnen.

“Ten eerste door vanuit de beste tradities van kunst en wetenschap de onderzoekende, nieuwsgierige en ondernemende attitude van studenten te bevorderen en uit te dagen. tegenwoordig betekent dit dat nieuwe verbanden moeten worden gelegd tussen oude en nieuwe kennis en vaardigheden, over bestaande grenzen en benaderingen heen.”

“Ten tweede door als onderwijsinstellingen zelf structureel lerende organisaties te worden, waarin nieuwe kennis onbelemmerd kan worden geadopteerd en circuleren, zodat een leeromgeving ontstaat, die optimaal aansluit op een dynamisch werkveld.”

Dit heeft aanzienlijke gevolgen voor de ‘human capital agenda’ van ons land en de betrokken topsector van de creatieve industrie. De innovatieve samenwerking van academische ziekenhuizen, kunstopleidingen en gamedesigners rond revalidatieprocessen is daar in de Utrechtse praktijk van samenwerking van HBO, WO en beroepspraktijk een voorbeeld van.

Onderzoekend en open onderwijs

De volgende ontwikkelingen acht de HKU-voorzitter daarom voor de sector, het hoger onderwijs en beleidsmakers als Mark Rutte dan ook relevant. Hij gaf de premier de volgende punten van vernieuwing mee:

– Het onderwijs is ‘open’ geworden, denkt veel meer dan voorheen van buiten naar binnen. Zo richten ontwerpopleidingen zich in een vroeg stadium op reële toepassingsgebieden en probleemstellingen in de praktijk, zoals bijvoorbeeld de zorg. Daarbij wordt vanaf het begin naar samenwerking gezocht.

– Grotere delen van het onderwijs worden projectmatig en – in de praktijk – onderzoekend ingericht, waarbij meestal in wisselend teamverband met meerdere disciplines wordt gewerkt en opdrachtgevers en toepassingspraktijk van af het begin worden betrokken.

– Ontwerpprocessen zijn ‘makend’: er worden prototypes gebouwd, die worden getest en iteratief worden doorontwikkeld in de praktijkomgeving.

– De student wordt steeds meer een actuele en relevante context geboden waarbinnen hij/zij de eigen professionele rol en bijdrage kan ontwikkelen.

Het AWTI-symposium vindt plaats op 18 november 2014 van 17.00 – 19.00 uur in de Pulchri Studio, Lange Voorhout 15 te Den Haag.