Stapelen zakt weg
De Inspectie stelt in haar analyses vast dat de doelmatigheid van het onderwijsbestel toeneemt, maat het tegelijk minder flexibel lijkt te zijn geworden. Als jongeren overgaan van schoolsoort naar schoolsoort komen ze vaker vormen van selectie tegen. “Aan het eind van de basisschool krijgen leerlingen vaker adviezen mee voor een enkele schoolsoort in plaats van een gemengd advies voor meerdere schoolsoorten (79 % in 2013 tegenover 72 % in 2009). Ook komen leerlingen vaker terecht in homogene brugklassen.”
Instroom HO omlaag
“Overstappen wordt lastiger, ook omdat scholen vaker categoraal georganiseerd zijn. Aan het eind van de onderbouw van het voortgezet onderwijs komen sinds een paar jaar leerlingen meer onder dan boven het door het basisschooladvies voorspelde niveau uit. Leerlingen volgen vaker de directe route naar het vervolgonderwijs (vmbo-mbo, havo-hbo), terwijl stapelen van opleidingen (vmbo-havo-vwo, mbo-hbo-wo) minder gebeurt.”
Daarbij is het beeld opvallend divers. De inspectie ziet bijvoorbeeld meer vmbo-leerlingen hogere leerwegen volgen. Naar het HO wordt de route zwaarder. De indruk die sommigen wekken dat tegenwoordig iedereen maar naar universiteit of hogeschool kan gaan en de ‘elite’ zo verkommert, blijkt niet op feiten gebaseerd. “Daarentegen leiden gerichtere plaatsing en minder stapelen ertoe, dat er relatief minder vwo-diploma’s behaald worden en de instroom in het hoger onderwijs afneemt. Dit roept de vraag op of leerlingen en studenten met meer capaciteiten nog voldoende kansen krijgen.”
Verschil tussen techneuten
Gediplomeerden uit het hoger onderwijs vinden moeilijker werk. Dat tekent zich af in de kans op een baan en het niveau waarop afgestudeerden werken. Anderhalf jaar na afstuderen hebben gediplomeerden niet altijd een baan of een baan op het niveau waartoe ze zijn opgeleid. Met name de HBO-studenten in de sector ‘gedrag en maatschapppij’ zien een dramatisch verslechterd beeld op de arbeidsmarkt voor zich.
Opvallend is dat de techniek-studenten in het HBO een heel ander perspectief zien dan die uit het Wo. Vanuit het WO is het uitzicht op een baan en op werk op niveau bij natuur en techniek markant verbeterd – tegen de algemene trend in – terwijl bij het HBO de techniekuitstroom nog wel relatief hoge kansen op werk heeft, maar de trend wel omlaag wijst.
Hulde voor Utrecht
Gedegen bewaking en monitoring van onderwijskwaliteit blijkt te werken. “Op meer scholen worden onderwijs en resultaten gemonitord en geanalyseerd, passende doelen gesteld en het onderwijs waar nodig bijgesteld. Mede als gevolg hiervan is in de afgelopen jaren het aantal zwakke en zeer zwakke scholen sterk afgenomen.” De stad Utrecht is de eerste van de ‘grote steden’ waar geen enkele zwakke school meer bestaat.
“De kwaliteitszorg wordt ook beter verankerd, waarmee een terugval in kwaliteit wordt voorkomen. In het mbo heeft de helft van de instellingen de kwaliteitsborging op orde tegen een kwart twee jaar eerder. Scholen waar de kwaliteitszorg en -borging op orde is, hebben meestal een onderwijsproces van hoger niveau.”
