Alsof er niets veranderd is
Geachte Raad van Toezicht,
Beste Atzo, Steven, Gerard en Lidwin,
Het is een jaar geleden dat ik u schreef over de situatie aan de UvA. Ik gaf u wat goedbedoelde raad in aanloop naar het onvermijdelijke vertrek van toenmalig collegevoorzitter Louise Gunning.
Die raad bestond eruit dat u, in plaats van het parachuteren van een nieuwe sterke leider, een fris interim-bestuur zou moeten installeren. Een tijdelijk bestuur, gecommitteerd aan een UvA met nieuwe bestuurlijke verhoudingen. Democratische verhoudingen, welteverstaan.
Nu is het een jaar later en verkeert de UvA opnieuw in roerig vaarwater. De ondemocratische benoemingsprocedure van de nieuwe Collegeleden is nog steeds niet afgerond en werd ingezet nog voordat de democratiseringscommissie goed en wel aan haar taak begonnen was. Een kakofonie van lekken draaide uit op een flinke chaos: de namen van Geert ten Dam en Karen Maex hangen zonder enige officiële bevestiging al weken in de lucht als de kandidaten voor het voorzitterschap en het rectoraat, en u insinueert bij monde van de voorzitter dat de schuld daarvan bij de medezeggenschap ligt. Daarnaast is het al tijden broeiend conflict over het voortzetten van de personele unie met de HvA tot uitbarsting gekomen.
U heeft de organisatie in een moeilijk parket gemanoeuvreerd: de komst van een nieuwe inrichting van het universiteitsbestuur is in zicht, maar u handelt alsof er niets veranderd is. Dit zegt veel over uw taakopvatting als toezichtsorgaan: uw beeld van de instelling is het richtsnoer, in plaats van het ideaal van de medewerkers en studenten zelf.
Oud-collegevoorzitter Jankarel Gevers sprak over de “buitensporigheid van eigensoortig universitair bestuur”. Het gaat in het universitair bestuur om het “echte vraagstuk van de verdeling van initiatief en de correctie bij gebrek aan initiatief en om het subtiele, steeds weer schuivende evenwicht van hiërarchie en anarchie.” Dat evenwicht is verstoord geraakt, en ik ben bang dat uw handelen heeft geholpen de balans verder te verstoren.
De vraag is nu hoe deze omnishambles situatie kan worden opgelost. Drie moeilijk te ontwarren zaken spelen nu door elkaar:
- Er moet een knoop doorgehakt worden over de personele unie;
- Er moet op enig moment een nieuw bestuur verkozen worden;
- Er moet een manier gevonden worden om de democratiseringswens in de praktijk te brengen.
Idealiter zou dit alles gebeuren nadat de academische gemeenschap zich heeft uitgesproken over de aankomende democratiseringsvoorstellen van de Commissie Westerveld. Die laten echter nog te lang op zich wachten.
Een alternatief zou het bevriezen van de huidige benoemingsprocedure zijn. In de bevriezingsperiode kan dan een open en democratisch forum worden georganiseerd waarin HvA én UvA-gelieerden zich kunnen uitspreken over de personele unie tussen UvA en HvA. Een “Burgertop”, waarin de academische en hogeschool-gemeenschappen hun stemmen kunnen laten horen, en waaraan u op gelijke voet meedoet. Dit kan op korte termijn gebeuren, waardoor ruim voor de collegevrije zomerperiode een knoop kan zijn doorgehakt.
Pas daarna kan sprake zijn van benoemingen. Hierbij is het, helaas, wederom van belang dat u de nieuwe collegeleden benoemt voor een korte periode. De democratiseringsvoorstellen zullen hoogstwaarschijnlijk ook raken aan de bestuursbenoemingen. Als de UvA overgaat op een nieuwe democratische ordening, moet dat ook het punt zijn waarop de instelling als geheel besluiten kan nemen over de inhoudelijke richting van de universiteit. Daarbij past de mogelijkheid om nieuwe bestuurders te benoemen, volgens de vernieuwde procedures.
Misschien nog wel belangrijker is dat u moet laten zien dat u de handschoen oppakt, en zich eens echt engageert met de academische gemeenschap. En ja, dat zal lastig worden. Belangrijk is te beseffen dat de academische gemeenschap een vorm van beschaving van u vraagt. Dat is niet zo eenvoudig als het lijkt. Civility stelt tegenwoordig volgens Žižek een “terrorist” demand: beschaving vraagt niet alleen dat u doet wat de academische gemeenschap wil, maar dat u het zelf ook echt wil doen. En daar zal waarschijnlijk de schoen wringen.
Dus bezin uzelf, en zorg ervoor dat u ervan overtuigd bent dat u de beschaafdheid op kunt brengen om de academische gemeenschap serieus te nemen, en ga vol voor een nieuwe orde. Anders kan de conclusie niet anders luiden dan dat uw rol als toezichthouder is uitgespeeld. Laat zien dat toezicht dienend is aan de polis van de UvA in plaats van aan het ancien régime. Dat is de enige weg uit de chaos, naar verwezenlijking van het waartoe van uw toezicht: een stabiele, democratische UvA.
Jaap Oosterwijk is UvA-student en werd 1e in de ScienceGuide Top 10 van 2015
