Benadruk ook belang bedrijfsleven bij hybride professionals

Opinie | door Tijmen Schipper & Stephan Corporaal & Menno Vos & Marian Thunnissen & Ellen Koop-Spoor & Kara Vloet

29 januari 2021 | In de gesprekken over hybride docentschap is er te weinig aandacht voor het profijt dat bedrijven uit deze constructie kunnen halen, betogen onderzoekers van Windesheim, Saxion en Fontys. Zij pleiten ervoor om meer te kijken naar de integrale meerwaarde voor zowel onderwijsinstellingen als het bedrijfsleven.

Het hybride docentschap – waarbij een baan in het onderwijs wordt gecombineerd met een baan in een andere sector – dringt steeds meer door in het onderwijs en bedrijfsleven. Dit fenomeen krijgt ook op ScienceGuide veel aandacht. Hybride docentschap wordt gezien als zowel een belangrijke oplossingsrichting voor het terugdringen van het oplopende docententekort in bepaalde vakrichtingen, alsook voor het inbrengen van actuele ontwikkelingen en innovaties in het onderwijs. Tot nu toe ligt de focus echter met name op de meerwaarde die deze doelgroep voor het onderwijs kan hebben. Daarentegen is er weinig aandacht voor het profijt dat bedrijven uit deze constructie kunnen halen. In dit artikel pleiten wij ervoor om te kijken naar de integrale meerwaarde, voor onderwijs én bedrijfsleven. Om hierop voor te sorteren, spreken wij liever over een hybride professional dan over een hybride docent.

Landelijke en regionale investering in hybride professionals

Er wordt veel aandacht besteed aan het aantrekken van hybride professionals, met name in de technische sector. Voorzitter Thea Koster van het landelijke Techniekpact stelde afgelopen jaar dat hybride professionals in de techniek de toekomst hebben als “de verpersoonlijking van aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt”. Het opschalen van samenwerkingsverbanden tussen scholen en bedrijven om “hybride docentschap structureel in te bedden in onderwijsprogramma’s” blijkt hierbij van belang (Techniekpact, 2020).  

Dit leidt ook tot de nodige investeringen vanuit de overheid, bijvoorbeeld via de Regionale Aanpak Personeelstekort (RAP) en de subsidieregelingen Sterk TechniekOnderwijs (STO) en Terugdringen Tekorten Techniekdocenten ten behoeve van (technische) beroepsgerichte lerarenopleidingen (EcPB). Een concreet voorbeeld is de pilot ‘hybride docenten Oost-Nederland’ waarbij hogeschool Windesheim en ROC Rijn-IJssel 50 nieuwe hybride professionals willen opleiden in opdracht van Platform Talent voor Technologie (PTvT). Een ander voorbeeld is de regionale pilot ‘Hybride Tech Docenten’ in Brainport Eindhoven, met als doel een structurele inzet van 100 technici uit het bedrijfsleven bij regionale onderwijsinstellingen. Dit kan bijvoorbeeld via het verzorgen van onderwijsmodules, het ontwikkelen van onderwijs of het begeleiden van leerlingen en studenten.

Technisch bedrijfsleven ziet tweevoudig belang 

Ook het technisch bedrijfsleven zit niet stil. Zo bieden Wij Techniek, A+O Metalektro en OOM (de Opleidings– & Ontwikkelfondsen van verschillende technische branches) in samenwerking met hogescholen al enige jaren trajecten voor hybride techniekopleiders aan. Uit de verschillende regionale activiteiten en onlangs gepubliceerd onderzoek (Blauw Research, 2020; Dorenbosch, 2020) blijkt dat het technisch bedrijfsleven deze investering doet om twee redenen. Allereerst vanuit de overtuiging dat zij hiermee bijdragen aan het opleiden van meer en betere technici, waarbij zij op langere termijn baat hebben. Ten tweede doen ze dit vanwege hun maatschappelijke betrokkenheid om ‘iets terug te doen’ voor het onderwijs, zoals expliciet werd verwoord door de CEO van ASML (Brainport Eindhoven, 2020).  

Ondanks al deze prachtige initiatieven, de breed gedragen toewijding in verschillende regio’s en de forse investeringen, constateren wij dat de primaire aandacht bij het merendeel van de activiteiten uitgaat naar het wervingsvraagstuk rondom hybride professionals voor de onderwijscontext. Recent onderzoek naar bovengenoemde pilot in de Brainportregio (Koop-Spoor, Vloet & Zijlstra, 2021) kijkt weliswaar verder dan het wervingsvraagstuk, maar in het merendeel van de studies en initiatieven blijft de meerwaarde van hybride professionals voor het technisch bedrijfsleven vooralsnog onderbelicht.

Toegevoegde waarde van hybride professionals voor bedrijven

Op basis van onze onderzoeken en ervaringen in de afgelopen jaren, betogen wij dat er wel degelijk directe opbrengsten zijn voor het technisch bedrijfsleven; zo brengen hybride professionals andere competenties mee dan personeel waar technische bedrijven primair op werven. Daarbij denken we bijvoorbeeld aan communicatieve en didactische vaardigheden die van pas kunnen komen bij het acquireren van nieuwe opdrachten, het opleiden van nieuw personeel en het professionaliseren van collega’s. Hybride professionals hebben tevens een netwerk in de onderwijssector opgebouwd, waardoor zij sneller stagiaires kunnen vinden die goed van pas komen in het bedrijf en die zij gelijk kunnen bijscholen en begeleiden. Die goede stagiaires kan men vervolgens sneller een contract aanbieden nadat hun stageovereenkomst is beëindigd. Kortom, hybride professionals zijn in potentie breder inzetbaar binnen de organisatie, kunnen bijdragen aan een bedrijfscultuur die gericht is op leren en ontwikkelen, en kunnen een verbindende rol spelen richting ‘de buitenwereld’.   

Ondanks deze potentiële voordelen voor het bedrijfsleven blijkt dat bedrijven vaak obstakels ervaren als technici deels voor de klas willen staan. Dergelijke combibanen lijken in te druisen tegen de bedrijfsvoering in technische bedrijven, waar parttime werken vaak geen onderdeel is van de bedrijfscultuur (Dorenbosch, 2020). Hierdoor zou het combineren van banen mogelijk niet actief worden aangemoedigd. Bovendien levert het investeren in hybride professionals pas op den duur mogelijk meer en kwalitatief beter personeel op; voor de dag van morgen plukken bedrijven er in hun ogen echter niet direct de vruchten van. 

Oproep tot een integrale blik op de hybride professional  

De hierboven geschetste situatie vraagt om een meer integrale benadering waarbij hybride professionals niet alleen vanuit individueel perspectief worden bezien (hoe kunnen hybride professionals beide contexten verbinden en versterken?), maar ook vanuit een organisatieperspectief. Het gaat dan om de vraag wat er nodig is aan HRM-beleid en leiderschap om hybride professionals aan te trekken, te ontwikkelen, maar ook te behouden, en daarmee te voorkomen dat zij een volledige overstap of ‘terugstap’ maken naar één van beide contexten. Koop-Spoor en collega’s (Koop-Spoor, Thunnissen, Vos, & Kools, 2020) pleiten er bijvoorbeeld voor om HRM-beleid te ontwikkelen dat de unieke waarde van deze groep erkent en benut. Denk hierbij aan wervingskanalen, (loopbaan)begeleiding en arbeidsvoorwaarden die zich specifiek richten op hybride professionals. 

Om alle investeringen en mooie initiatieven beter te benutten, roepen wij zowel publieke als private partijen op om in de verschillende projecten niet alleen de voordelen voor het onderwijs, maar juist ook de baten voor het technisch bedrijfsleven systematisch in kaart te brengen. Daarvoor is het van groot belang dat publieke en private partijen de handen ineenslaan. In Oost-Nederland en de Brainportregio wordt hieraan al concreet gewerkt door de geleerde lessen uit de eerdergenoemde initiatieven te vertalen naar interventies en instrumenten. Wij roepen nu alle partijen die het aangaat ertoe op om de inzet van hybride technische professionals te stimuleren, te faciliteren en duurzaam tot een succes te maken voor alle andere betrokkenen in de onderwijs- en bedrijfscontext. Systematisch blijven monitoren hoe dit in beide praktijken werkt, is daarbij noodzakelijk. 

Tijmen Schipper :  Associate lector Leven Lang Ontwikkelen bij hogeschool Windesheim

Stephan Corporaal : 

Lectoraat Smart Industry & Human Capital bij Saxion Hogeschool.

Menno Vos : 

Lector Leven Lang Ontwikkelen bij Hogeschool Windesheim.

Marian Thunnissen : 

Lector Dynamische Talentinterventies bij Fontys Hogescholen en deeltijd Universitair Docent bij USBO (Universiteit Utrecht).

Ellen Koop-Spoor :  Docent-onderzoeker bij het lectoraat Dynamische Talentinterventies van de Fontys Hogeschool HRM en Psychologie

Kara Vloet :  Docent aan de Lerarenopleiding Technisch Beroepsonderwijs bij Fontys Hogeschool

Als senior onderzoeker verbonden aan het lectoraat Industrial Engineering and Entrepreneurship van de Fontys Hogeschool Bedrijfsmanagement, Educatie en Techniek. Daarnaast werkt zij als consultant Studentcoaching bij het Fontys-brede programma Studiesucces.