Er komt een meldpunt voor intimidatie van wetenschappers
In oktober verschijnt er een handreiking getiteld ‘Aanpak bedreigingen en intimidatie van wetenschappers’. De VSNU heeft dit voorjaar aangekondigd dat een taskforce bezig is met het opstellen van een handreiking die wetenschappers moet helpen als zij te maken krijgen met intimidatie. Over de aanleiding en uitwerking van deze handreiking werd gesproken tijdens een bijeenkomst bij de Universiteit van Amsterdam (UvA).
Mensen zijn boos op de overheid
Roland Pierik, universitair hoofddocent rechtsfilosofie bij de UvA en lid van de Gezondheidsraad, spreekt zich publiekelijk uit voor vaccinatiedrang. Dat komt hem op veel bedreigingen te staan. Hij liet tijdens de bijeenkomst een keur aan doodsverwensingen, bedreigingen en scheldpartijen aan zijn adres zien. “Er zit heel veel angst achter deze bedreigingen, mensen zijn boos op de overheid”, was de uitleg van Pierik.
Een zo’n mailtje is niet zo erg, maar als er een constante stroom in de mailbox komt tussen de mails van collega’s en studenten, maakt dat onrustig, vertelde hij. “Elk mailtje is zielig, boos en stom, maar als het voortdurend doorgaat, dan maakt dat onrustig. En de ergste bedreigingen die ik krijg gaan naar de politie met een aangifte.”
Ik publiceer de namen van de bedreigers op mijn website
Pierik zegt zelf dat hij wel een manier heeft om deze schelders en bedreigers aan te pakken, namelijk hun online schrijfsels op zijn eigen website plaatsen. “Ik heb veel berichten van de bedreigers en schelders op mijn website staan. Ik heb de hoop dat, als zij nog een keer gaan solliciteren en hun werkgever gaat googelen, die op mijn homepage komen. Als iemand een nette brief stuurt dan wil ik het er wel afhalen, maar zolang ik niets hoor, blijft het op mijn website staan.”
Een andere vorm van intimidatie komt bij Willem Engel vandaan en betreft het aanspannen van rechtszaken. “Wij kunnen met een aantal leden van de Gezondheidsraad binnenkort een paar dagen besteden aan een rechtszaak om tegen Willem Engel te gaan praten. Wij weten dat hij het gaat verliezen. Het slaat allemaal nergens op, maar je moet toch naar de rechtbank je moet met advocaten in gesprek. Het is gewoon super onrustig.”
Toch blijft Pierik actief op Twitter omdat hij als wetenschapper geïnteresseerd blijft in discussie, hoewel hij daardoor nooit van gedachten verandert. “Ik hoor of lees eigenlijk nooit iets op sociale media dat nieuw voor mij is, of wat ik nog niet eerder heb gehoord. Het is nooit dat ik denk: ‘hier heb ik nog niet eerder over nagedacht.’ Het is altijd desinformatie van Willem Engel die al veel eerder ontkracht is, of een ad hominem ‘jij met je dikke kop.’ Ik blijf ook alles lezen op Twitter, ook van mensen die ik geblokkeerd heb. Maar ik lees nou nooit iets waarvan ik denk: ‘shit, hier heb ik nog nooit over nagedacht.’ Dat steunt mij ook wel, want er zijn geen argumenten.”
De UvA doet het heel goed op dit punt
De rechtsfilosoof is erg te spreken over de begeleiding die hij krijgt vanuit de universiteit, iets wat in het verleden anders was. “Zoals nu is de UvA heel ondersteunend, evenal mijn decaan, het College van Bestuur en de communicatieafdeling. De UvA doet het op dit punt heel goed. Drie jaar geleden ben ik ook bedreigd, toen kon ik niemand bereiken op de UvA.”
Pierik vindt het prettig dat hij nu 24 uur per dag iemand van de beveiliging kan bereiken. “Deze zomer ben ik weer bedreigd. Mijn decaan heeft toen contact met mij opgenomen en het CvB heeft mij gebeld. Dat was precies op het moment dat het even nodig was, en dat was wel prettig. Ik heb ook de telefoonnummers van de beveiliging van de UvA, die ik 24 uur per dag kan bellen. Die zal je bijna nooit nodig hebben, maar het is heel fijn dat je het nummer hebt, als buffer tegen de onrust.”
Toenemend probleem, dat zagen we ook op ScienceGuide
Vanuit de UvA reageerde Yasha Lange, hoofd communicatie aldaar. “Ik ben blij om te horen van Roland Pierik dat wij het zo goed doen, maar ik denk dat wij het nog wel beter kunnen doen. Het is een toenemend probleem, dat zien we in het onderzoek van ScienceGuide, maar ook in de polarisatie in de samenleving; er is steeds meer kritiek op de wetenschap. Daarnaast opereren wetenschappers vrij individueel. Je krijgt het allemaal in je eentje over je heen. Je zit dan ‘s avonds in je eentje je mail te openen en daar heb je dan mee te dealen. Het komt binnen op jouw twitter-kanaal, op jouw email en op jouw telefoon. En als het heel erg wordt via Vizier op Links op jouw thuisadres.”
Lange verwacht dan ook veel van de nieuwe handreiking die de VSNU nu aan het opstellen is. “Die zijn nu goed bezig met de vraag wat universiteiten kunnen doen. De centrale boodschap in die handreiking is dat mensen zich gesteund voelen. Dat ze weten waar ze terecht kunnen. Dat wetenschappers een contactpersoon binnen de universiteit hebben. Dat je, wanneer je dit soort gezeik over je heen krijgt, een persoon kunt bellen. Dan kan die persoon contact opnemen met Juridische Zaken en dan wordt er bekeken of er aangifte gedaan moet worden.”
Ik denk dat we nog beter kunnen worden
Verder kan er volgens Lange ook gekeken worden of het telefoonnummer van de website kan worden gehaald en hoe de sociale media-profielen beter beschermd kunnen worden. “Met andere woorden, dan is er iemand, een team voor die wetenschapper beschikbaar om je te helpen. Daarin maken we stappen, ik denk dat we daar nog beter in kunnen worden.”
In oktober verschijnt deze handreiking getiteld ‘Aanpak bedreigingen en intimidatie van wetenschappers’. Daarnaast komt er een meld- en adviespunt waar wetenschappers bedreigingen kunnen melden en zullen alle universiteiten inzetten op steunmaatregelen, zowel preventief als reactief, met trainingen in online weerbaarheid en psychisch-sociale hulp.
Vrouwen krijgen geen speciale aandacht in de handreiking
Toch is er volgens Yasha Lange nog wel een omissie in de conceptversie van de handreiking van de VSNU. “De handreiking zoals die nu is bevat geen concrete aandacht voor bepaalde groepen in de wetenschap, zoals vrouwen of minderheden. Dat is misschien wel een lacune.”
Pierik vindt het tot slot ook teleurstellend dat er geen gendercomponent is opgenomen in de nieuwe handreiking van de VSNU. “Mensen proberen je te pakken waar je gevoelig bent. Bij mij is dat die dikke zelfingenomen kop, dat raakt mij niet zo. Bij vrouwen is het seksualisering, daar proberen ze vrouwen te raken. Dat hebben we gezien bij het protest rondom asielzoekers in 2015; toen werd er in Steenbergen gezegd ‘daar moet een piemel in.’ In die zin ben ik verbaasd dat er geen genderspecifieke component in die nieuwe handreiking staat. Dat is toch wel heel belangrijk.”
