Veilige werkomgeving voorkomt uitval onder verpleegkunde studenten
Voor haar proefschrift deed de onderzoeker verschillende onderzoeken naar de mentale gezondheid van verpleegkunde studenten en de effectiviteit van een communicatiecursus bij de Hogeschool Rotterdam. Uit interviews met studenten die op een laat moment besloten te stoppen met de opleiding bleken twee belangrijke factoren voor uitval. Een groep studenten stopte vanwege een mismatch tussen de verwachtingen en de realiteit van het werk en een andere groep kwam in een neerwaartse spiraal terecht van fysieke, psychische en sociale problemen. Voor beide groepen speelde negatieve ervaringen tijdens klinische stages een rol bij de beslissing om te stoppen.
Ingezet als werknemer
Volgens de onderzoekers wordt een veilige leer- en werkomgeving in de toekomst alleen nog maar belangrijker. In 2018 steeg het aantal verpleegkunde studenten met 24 procent nadat hbo-instellingen de numerus fixus schrapten in een poging de personeelstekorten in de sector op te lossen. De plotselinge toename aan studenten veroorzaakte een tekort aan begeleiding bij klinische stages.
De wekelijkse nieuwsbrief is nog korte tijd gratis te ontvangen. De voorwaarden vindt u hier.
In 2019 opende het FNV een meldpunt voor studenten om misstanden tijdens klinische stages te melden. Binnen twee maanden ontving het meldpunt ruim tweeduizend meldingen. De meldingen gingen over onvoldoende begeleiding en het gedwongen uitvoeren van procedures waar de studenten niet bevoegd voor waren. Bovendien gaf tachtig procent aan ingezet te worden als een gewone werknemer, in plaats van als stagiair. De helft van de studenten die een melding maakten overwogen te stoppen met de opleiding.
Daarnaast nemen mentale problemen toe onder alle studenten. Uit het onderzoek bleek dat verpleegkunde studenten in het derde studiejaar significant meer angstigheid en werk gerelateerde stress ervaarden dan in hun eerste studiejaar. Bovendien veroorzaakte de coronapandemie veel onzekerheid voor studenten en extra druk op het zorgsysteem. Volgens de onderzoeker is het daarom meer dan ooit belangrijk om een veilige leer- en werkomgeving te creëren voor toekomstige studenten.
Informatie over carrièremogelijkheden
Voor een veilige omgeving is het ten eerste belangrijk dat er voldoende ondersteuning is vanuit de supervisor, de collega’s in de kliniek en de faculteit. Daarnaast moeten studenten genoeg tijd hebben voor hun patiënten en om te leren. Tot slot is het belangrijk dat studenten vrij zijn om over hun ervaringen te praten. Voor studenten die een mismatch ervaren tussen hun verwachtingen en de praktijk, moet er voldoende informatie en discussie zijn over carrièremogelijkheden.
Naast deze omgevingsfactoren kunnen studenten ook getraind worden in hun persoonlijke emotionele vaardigheden. Studenten volgden een communicatiecursus om beter om te leren gaan met conflictsituaties en de relatie met patiënten, collega’s.
Uit het onderzoek bleek dat studenten positief zijn over deze cursus en wat ze leerden ook toepasten in de praktijk tijdens hun stages. Zij vonden de cursus dan ook het meest behulpzaam voordat zij de praktijk in gingen. Bovendien bleek de mentale gezondheid van de studenten te zijn verbeterd. Volgens de onderzoeker komt dat mogelijk doordat de studenten leerden conflictsituaties te analyseren zonder zich schuldig te voelen.
Het risico op mentale problemen
Echter, interventies op individueel niveau is niet genoeg voor een veilige werkomgeving. Ook op organisatorisch niveau zijn aanpassingen nodig. Studenten die tijdens een klinische stage te maken kregen met geweld en studenten die weinig steun ervaarden van hun collega’s, lopen meer kans op mentale problemen en uitval. Tijdens de opleiding krijgen studenten echter met veel verschillende werkomgevingen te maken, waardoor de kans op negatieve ervaringen groter wordt. Daarnaast spelen persoonlijke en studie gerelateerde stressfactoren ook een rol. Volgens de onderzoeker is het risico op mentale problemen een algemeen probleem bij verpleegkunde en zijn algemene interventies noodzakelijk.
Algemene interventies kunnen op organisatorisch niveau worden ingezet. Een voorbeeld zijn Transition-to-Practice cursussen, waar studenten leren over stressmanagement en ondersteuning krijgen van professionals met als doel de overgang naar de praktijk makkelijker te maken. Daarnaast kan de bovengenoemde communicatiecursus ook aan professionals worden gegeven, zodat zij ook een veilige werkomgeving kunnen creëren.
Tot slot is het volgens de onderzoeker belangrijk dat de positie van de student tijdens de klinische stage gewaarborgd wordt. Dat wil zeggen, studenten moeten genoeg tijd krijgen om te leren en niet als werknemers worden ingezet. Tot slot is het belangrijk om de manier waarop studenten in klinieken worden ingezet, gezien het tekort aan verpleegkundigen.
