Onduidelijk hoe instellingen studieuitval kunnen verminderen
Een kwart van de studenten die begonnen in 2019 is na of in het eerste studiejaar gestopt, schrijft het NRO. Een jaar eerder was dat zelfs 7,5 procent meer. Om studieuitval te voorkomen bestaan er in Nederland veel uiteenlopende interventies. Uit een overzichtsstudie van de NRO blijkt dat wetenschappelijk bewijs voor de effectiviteit van deze interventies vaak ontbreekt. De gangbare voorlichtings- en matchingprogramma’s maken vaak deel uit van een breder pakket en er wordt meestal geen budget gereserveerd voor onderzoek naar de effecten op studieuitval. Volgens het NRO moet er daarom structurele aandacht van de overheid komen en meer samenwerking tussen docenten.
In de studie onderzocht het NRO 39 verschillende interventies. Van deze interventies waren er 25 Nederlands en 14 internationaal. Alle onderzochte interventies vinden plaats rondom de overgang van het voortgezet onderwijs of het middelbaar beroepsonderwijs naar het hoger onderwijs en hebben als doel om studieuitval te verminderen.
Geen budget voor onderzoek
Er is weinig bekend over de effectiviteit van interventies in Nederland, concludeert het NRO. Naar de meeste interventies is dan ook geen of weinig onderzoek gedaan naar de effecten. Dat komt deels doordat ze vaak deel uitmaken van een breder pakket aan maatregelen om studieuitval te voorkomen, waardoor eventuele positieve effecten moeilijk zijn toe te schrijven aan een specifiek onderdeel.
De nieuwsbrief is exclusief toegankelijk voor medewerkers van onze partners.
Daarnaast wordt er bij de invoering van nieuwe interventies vaak geen extra budget gereserveerd voor uitgebreid onderzoek. Ook is er volgens de onderzoekers een concurrentie-effect; instellingen concurreren om inschrijvingen, waardoor ze niet geneigd zijn om kennis over effectieve interventies onderling te delen.
Effect op studieuitval onduidelijk
Alle Nederlandse instellingen maken gebruik van voorlichtingsprogramma’s om toekomstige studenten een beeld te geven van de studie en de instelling die ze overwegen. Deze voorlichtingsprogramma’s lopen uiteen van vragenlijsten en gesprekken voor een studiekeuzecheck en matchingsdoeleinden tot (meerdere) bijeenkomsten op locatie.
Hoewel dit soort interventies dus breed ingezet worden, is de effectiviteit ervan moeilijk aan te tonen. Uit onderzoek naar studiekeuzegesprekken blijkt wel dat studenten positief zijn over hun ervaringen; respondenten gaven aan bewuster te zijn van hun geschiktheid voor de opleiding. Uit weer ander onderzoek blijkt dat studenten die hebben meegedaan aan studiekeuzechecks en matching zekerder zijn van hun keuze en een beter beeld hebben van de opleiding.
ScienceGuide berichtte eerder al over onderzoek dat uitwijst dat intensieve matching effectiever is, maar ook leidt tot minder inschrijvingen.
Buddy’s
De meest effectieve interventies blijken programma’s waar studenten begeleiding krijgen van peers. Hogeschool Inholland en de Vrije Universiteit maken gebruik van dergelijke interventies. De focus ligt daarbij vooral op eerstegeneratiestudenten en studenten met een migratieachtergrond. Echter, omdat ook bij deze interventies weinig bekend is over de effectiviteit, keken de onderzoekers van de NRO naar buitenlandse casussen.
In Australië blijkt een buddyprogramma (Track en Connect) te leiden tot minder studieuitval dan in het jaar voordat het programma van start ging. In Canada houden verschillende interventies verband met betere resultaten in het eerste jaar, iets wat een goede voorspeller is voor toekomstig studiesucces. Tot slot blijken Britse en Amerikaanse studenten die gekoppeld werden aan een peer een positievere studie ervaring te hebben. Volgens de onderzoekers zijn deze studenten beter toegerust op hun studie omdat ze hun studievaardigheden kunnen ontwikkelen, studietips krijgen en kennismaken met diensten van de instelling.
Meer motivatie en minder stress
Verder zijn interventies die gericht zijn op het verbeteren van studievaardigheden en inhoudelijke kennis effectief voor het verminderen van studieuitval. Een belangrijke reden voor studieuitval op het hbo is dan ook een ervaren gebrek aan kennis. Deelnemers van de Summerschool wiskunde van de Universiteit van Maastricht scoorden hoger op wiskunde-tentamens. Inholland organiseert diverse Summerschools voor verschillende vakken; studenten ervaren een betere aansluiting, hebben meer zelfvertrouwen en realistischere verwachtingen.
De Universiteit Leiden, de Erasmus Universiteit en het Erasmus Medisch Centrum bieden programma’s aan die specifiek gericht zijn op studievaardigheden. Het programma in Leiden richt zich zelfs al op scholieren in 4-vwo. Dankzij de leervaardigheden die studenten hier opdeden hebben ze meer motivatie en minder stress, schrijft het NRO. Daarnaast scoren deelnemers ook hier hoger op hun eerste tentamens. Echter, op de middellange termijn is er geen zichtbaar effect van deze interventie te zien.
Verschillen tussen onderwijsvormen
De onderzoekers raden instellingen aan om hun programma’s breed op te stellen voor alle (toekomstige) studenten, ook als ze specifiek eerstegeneratiestudenten of studenten met een migratieachtergrond willen bereiken. Om deze studenten te motiveren om mee te doen, kunnen de instellingen aangeven dat ze studenten kunnen helpen met taalvaardigheden en oriëntatie.
Volgens de onderzoekers moet er ook meer interactie komen tussen docenten op het voortgezet onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs en de docenten op het hoger onderwijs. Zo kunnen zij meer te weten komen over de verschillen tussen de onderwijsvormen en daar rekening mee houden tijdens hun lessen.
Tot slot zouden de onderzoekers graag meer structurele aandacht vanuit de overheid zien voor de overgang van studenten naar het hoger onderwijs. Dat kan in de vorm van financiering, maar ook door bestaande samenwerkingen tussen verschillende onderwijslagen te versterken.
