‘Maak onderzoeksvoorstellen en identiteit van reviewers altijd openbaar’
Door de brede beweging richting Open Science wordt de wetenschap steeds transparanter. Zo vragen onderzoeksfinanciers steeds vaker om open data of open access publicaties. Voor onderzoekers van de Vrije Universiteit en de Deense Aarhus University gaat dat echter nog niet ver genoeg. Zij pleiten voor het ‘open’ publiceren van onderzoeksvoorstellen (gehonoreerd of niet), het oordeel over de kwaliteit en relevantie van deze voorstellen alsook het besluitvormingsproces.
Het openbaar maken van alle onderzoeksvoorstellen en de beoordelingen daarvan hoort bij een open systeem van onderzoeksfinanciering, schrijven de onderzoekers. Ze bepleiten tevens om openbaar te maken wie de reviewers en commissieleden zijn die zich over een voorstel hebben gebogen.
Publiceren onderzoeksvoorstellen vergroot kans op samenwerking
Het openbaar maken van onderzoeksvoorstellen vergroot de mogelijkheden voor samenwerkingen en het gebruik van ideeën in contexten die in eerste instantie niet waren beoogd, beargumenteren de onderzoekers. Zo kan het leiden tot kruisbestuiving tussen ideeën voor onderzoek en kunnen initieel niet betrokken belanghebbenden of geïnteresseerden toch aanschuiven als zij weet krijgen van het onderzoeksvoorstel.
Wie een onderzoeksvoorstel indient dat niet gehonoreerd wordt, loopt dan echter het risico dat een ander er met de plannen vandoor gaat. Dat erkennen de auteurs. Daarom voeren ze meerdere weerleggingen aan. Zo kan het indienen van een onderzoeksvoorstel fungeren als een ‘bewijs’ dat de indienende wetenschapper de eerste was met dit plan.
Organiseer erkenning voor onderzoeksvoorstellen
Daarnaast kan de publicatie van een niet-gehonoreerd onderzoeksvoorstel ertoe leiden dat andere partijen of financiers het voorstel onder ogen krijgen en ideeën hebben om het te verrijken of alsnog van financiering te voorzien. Ook het Open Science Fund van NWO wordt door die redenering onderlegd, aldus de onderzoekers, die verder heil zien in een nieuw platform waar financiers makkelijk inzage kunnen hebben in onderzoeksvoorstellen.
De wekelijkse nieuwsbrief is nog korte tijd gratis te ontvangen. De voorwaarden vindt u hier.
Ondanks die argumenten hebben de auteurs begrip voor wat huiver bij hun betoog. “Het academische bedrijf is voor een substantieel deel gebouwd op competitie tussen onderzoekers. Sommige onderzoekers zullen het daarom niet waarderen als hun afgewezen onderzoeksvoorstellen worden gepubliceerd”, schrijven ze. Om zielen te winnen voor dit plan is het daarom nodig om de benodigde erkenning te geven aan de indieners van een voorstel. Zelfs als een onderzoeker of onderzoeksgroep dan inderdaad verdergaat met het plan van een ander, zal altijd duidelijk blijven van wie het eigenlijke idee kwam.
Geen blijk van minder kritische beoordelingen
De oproep om de identiteit van reviewers en commissieleden te vermelden kan ook op tegenwerpingen rekenen, beseffen de auteurs. Zo zou het jonge onderzoekers uit angst voor hun verdere carrière kunnen verleiden om minder kritisch te zijn op bepaalde onderzoeksvoorstellen. Echter, uit verschillende onderzoeken is gebleken dat deze vorm van transparantie juist leidt tot betere terugkoppeling, schrijven de auteurs. Daarbij is tot nu toe geen blijk van minder kritische beoordelingen waargenomen.
Ook voor het publiceren van beoordelingsrapporten en besluitvormingsprocessen dragen de auteurs argumenten aan. Zo biedt het onderzoekers mogelijkheden om te leren van de gang van zaken en kan het bijdragen aan de verbetering van toekomstige onderzoeksvoorstellen. Daarnaast zal die transparantie beslissingen over onderzoeksfinanciering begrijpelijker en beter aanvaardbaar maken. Idealiter biedt het zelfs de kans om te controleren of de procedures goed gevolgd zijn en het beoordelingsproces eerlijk verliep.
Deze oproep is niet nieuw
“Dit vergroten van de transparantie zal waarschijnlijk bijdragen aan de geloofwaardigheid van de manier waarop het beoordelen van onderzoeksvoorstellen en het toewijzen van onderzoeksfinanciering werkt”, schrijven de auteurs. Meer transparantie, geloofwaardigheid en vooral duidelijkheid zouden geen overbodige luxe zijn, blijkt uit hun betoog. De roep om meer openheid in de processen van onderzoeksfinanciering is namelijk niet nieuw. Geheel in lijn met het eigen betoog wijzen de auteurs op Duits onderzoek van Daniel Mietchen uit 2014, waarin ongeveer dezelfde oproep als de hunne wordt gedaan.
Sinds die oproep is er wel wat vooruitgang geweest, maar minimaal, aldus de auteurs. Zo bleek uit ander onderzoek in 2014 dat slechts een kleine minderheid van 27 grote onderzoeksfinanciers informatie over de reviewers verstrekte. Informatie over onderzoeksvoorstellen werd vrijwel nooit gedeeld. Sterker nog, negen van deze 27 onderzoeksfinanciers publiceerde niet eens de abstracts van gehonoreerde onderzoeksvoorstellen. Nu, acht jaar later, doen zes van die negen dat nog steeds niet.
Onderzoeksfinanciers hebben een sleutelrol
Vanuit hun centrale positie in het ecosysteem van onderzoek hebben onderzoeksfinanciers hiermee de kans om de productie van kennis te verbeteren. “Met name onderzoeksfinanciers zijn in de gelegenheid om onderzoeksagenda’s op te tuigen en normen en praktijken in de richting van de gewenste transparantie te sturen”, benadrukken de auteurs. Sommige onderzoeksfinanciers, zoals NWO met het Open Science Fund, bewegen al in de goede richting, maar initiatieven om de transparantie te vergroten zijn dun gezaaid en vaak lokaal. Daarom is het tijd voor een volgende stap, aldus de auteurs.
Eerder kwamen deze onderzoekers al met het voorstel om onderzoeksgeld te verdelen middels loting. Daarover is zelfs gesproken met Marcel Levi, de voorzitter van NWO. Die wilde echter niets weten van dat plan, is aan ScienceGuide verteld. Levi leek echter wel geïnteresseerd in het voorstel om alle onderzoeksvoorstellen, gehonoreerd of niet, openbaar te maken.
