‘Geneeskundestudent wordt niet goed voorbereid op werken met diverse patiëntpopulatie’
Door het gebrek aan diversiteit op de geneeskundeopleiding zijn (toekomstige) artsen onvoldoende voorbereid op het werk met een diverse patiëntenpopulatie. Uit onderzoek van het UMC Utrecht blijkt dat de geneeskundestudent een gebrek aan diversiteit ziet in verschillende facetten van de opleiding en behoefte heeft aan meer onderwijs dat gericht is op diversiteit. Daarnaast zijn de studenten soms huiverig om misstanden of incidenten aan te kaarten. Volgens hen is een gebrek aan bewustzijn bij hun docenten, medestudenten en andere gezondheidsprofessionals een belangrijke oorzaak hiervan.
Het onderzoek werd uitgevoerd onder studenten van het UMCU. De focusgroepen bestonden uit drie tot negen studenten, met in totaal twintig deelnemers. Ondanks de kleine omvang was de samenstelling van de groepen relatief divers. Twee deelnemers waren internationale studenten van buiten Europa, vijf hadden een niet-dominante etnische achtergrond, zoals Turks of Surinaams, een student had autisme en vijf studenten hoorden bij de LHBTIQ+ gemeenschap.
Rolmodel voor geneeskundestudent
Het gebrek aan diversiteit in de opleiding is in verschillende gebieden zichtbaar. Onder andere bij het onderzoek dat in de lessen wordt gebruikt, zien de studenten weinig diversiteit in de onderzochte populaties en de onderzoeksthema’s. “Ik mis de erkenning dat het meeste onderzoek in de Westerse wereld typisch wordt uitgevoerd op een mannelijke en witte populatie”, vertelde een student. Daarnaast zien studenten een gebrek aan inclusiviteit in het taalgebruik van sommige docenten. “Laatst had ik een college over ‘de Eskimo’s’. Dat kan je niet zeggen, dat is een scheldwoord voor hen”, vertelde een andere student.
De nieuwsbrief is exclusief toegankelijk voor medewerkers van onze partners.
Daarnaast herkennen sommige studenten zich niet in de groep van medische professionals. “Ik mis een rolmodel”, zei een van de deelnemers. “Momenteel zoek ik naar een arts die een goed rolmodel kan zijn voor mij tijdens mijn klinische stage. Iemand die op de woorden ‘hij’ en ‘zij’ let – op de juiste benaming voor patiënten. Ik mis dat ook in de opleiding. Daar heb je het gevoel dat je er niet bij past.”
‘Het gebeurt heel snel’
De studenten gaven aan dat ze het niet altijd makkelijk vinden om dit soort onderwerpen aan te kaarten, omdat ze een negatieve reactie verwachten of zich zelfs onveilig voelen. “Ik ben er moe van om dat gesprek weer te moeten voeren of om weer ‘de boze zwarte vrouw’ te zijn”, zei een geneeskundestudent. Een andere student vertelde over een grap die een docent had gemaakt over zijn seksuele geaardheid; “Eerlijk gezegd durfde ik niets te zeggen. Het gebeurt ook vaak zo snel dat je niet op tijd kan reageren, en dan denk je er pas later over na. Daardoor voel ik me er niet helemaal veilig bij.”
Weer een andere deelnemer vertelde over een incident in de operatiekamer tijdens haar coschappen. De arts maakte een opmerking over haar lichaam en zei dat hij haar liever in iets anders zag dan een wijd operatieschort. “Dat zei de chirurg in een overwegend mannelijk team. Dat voelde heel dreigend.”
Decentrale selectie
Naast incidenten met docenten en medestudenten gaven de deelnemers van de studie ook aan dat ze de selectie- en beoordelingsmethodes van de opleiding niet inclusief genoeg vinden. Meerdere studenten gaven aan moeite te hebben met de taal die wordt gebruikt op tentamens. “Ik ben hier geboren en getogen, maar ook tweetalig opgevoed”, vertelde een student. “Soms ken ik bepaalde woorden op het tentamen niet en dan vind ik het ongemakkelijk om het te vragen.”
Daarnaast wijzen de studenten op ongelijkheden bij de selectie. Instellingen bieden cursussen aan ter voorbereiding, maar die kunnen erg duur zijn. Sommigen kosten wel honderden euro’s, vertelde een deelnemer. Daardoor hebben kandidaten die zich een dergelijke cursus kunnen veroorloven een voorsprong op kandidaten uit een gezin met een laag inkomen. Volgens de PvdA, SP, Groenlinks en D66 is dit een belangrijke aanjager van kansenongelijkheid in het geval van decentrale selectie.
Vragen over hijab geneeskundestudent
Een student wees erop dat omgaan met diversiteit en inclusiviteit een belangrijk onderwerp is, juist omdat de studentenpopulatie overwegend wit is. Een manier om de inclusiviteit op de geneeskundeopleiding te verbeteren is door vaker open discussies te hebben over onderwerpen als gender, religie en etniciteit, aldus de deelnemers uit de focusgroepen. Daarnaast zien zij graag meer verscheidenheid in de simulatiepatiënten en minder stereotyperingen. “Maar ook: hoe communiceer ik met bijvoorbeeld een patiënt met autisme?”
Toch konden de respondenten ook momenten noemen waarop ze zich wel thuis voelden op de opleiding. Een geneeskundestudent vertelde dat ze wel eens vragen krijgt over haar hijab, maar dat ze ook het gevoel heeft dat ze met de open discussie die vaak volgt, eventuele vooroordelen kan verminderen of wegnemen.
Beter uitgerust voor diverse patiëntenpopulatie
De onderzoekers pleiten naar aanleiding van de resultaten voor meer diversiteit in verschillende facetten van de opleiding. In het lesmateriaal moeten er bijvoorbeeld meer diversiteit in de casussen voorkomen. Volgens de onderzoekers is het de verantwoordelijkheid van de instellingen om docenten voldoende tijd en ruimte te geven voor dit soort aanpassingen. Daarnaast willen de onderzoekers dat er meer aandacht wordt besteed aan inclusief taalgebruik en dat wanneer een prevalentie van een ziekte bij een bepaalde bevolkingsgroep wordt besproken, er voldoende sociale context bij wordt gegeven.
Volgens de deelnemers komen veel problemen voort uit een gebrek aan bewustzijn bij docenten en artsen. Als zij meer weten over diversiteit en inclusiviteit zullen zij beter uitgerust zijn om zorg te dragen voor een diverse patiëntenpopulatie. “We kunnen studenten nu de juiste middelen geven. Op die manier krijgen we artsen de hiermee rekening kunnen houden en het weer verder in de praktijk kunnen implementeren.”
